COVID-19 Algılanan Stres ve Tehdidinin, Çalışanların İş Yaşam Dengesi ve Motivasyonu Üzerindeki Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 13 Sayı: 25, 518 - 538, 28.11.2021

Büşra Yılmaz , Mehmet Sağlam

https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.977745

Cited By: 8

Öz

Amaç: Bu çalışmada COVID-19’un yarattığı stres ve tehdit algısının, çalışanların iş yaşam dengesi ve motivasyonu üzerindeki etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır.
Tasarım/Yöntem: Araştırmada basit tesadüfî örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Veri analizleri için SPSS 22.0 ve LISREL 8.7 istatistik paket programlarından yararlanılmıştır Google Forms’ta tasarlanan online anket yöntemi ile 390 katılımcıya ulaşılmıştır.
Bulgular: Araştırma sonucunda algılanan stres ve tehdidin, çalışanların iş yaşam dengesi ve motivasyonunu anlamlı bir şekilde etkilediği saptanmıştır. Stresin iş yaşam dengesi ve motivasyon alt boyutlarının tümü üzerinde pozitif yönlü etkisi olduğu, tehdidin ise iş yaşam dengesi alt boyutlarının tümü üzerinde negatif, motivasyon alt boyutlarında ise sadece yönetsel motive araçları üzerinde negatif yönlü etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Sınırlılıklar: Çalışmanın 15 Nisan 2021-13 Haziran 2021 tarihleri aralığında yürütülmesi ve veri analizinin 390 katılımcı üzerinden gerçekleştirilmesi çalışmanın zaman ve kapsam sınırını oluşturmaktadır.
Özgünlük/Değer: COVID-19 salgını hakkında çalışmalar yapılmasına karşın algılanan stresin ve tehdidin, çalışanların iş yaşam dengesi ve motivasyonuna etkisinin incelenerek işletmelerin çalışanlara yönelik stratejilere katkı sağlayabilecek sonuçlara ulaşılması, araştırmanın özgün değerini oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Stres, Tehdit, İş Yaşam Dengesi, Motivasyon

Effect of COVID-19 Perceived Stress and Threat on Employee Work Life Balance and Motivation

Öz

Purpose: In this study, it was aimed to examine the effect of stress and threat perception caused by COVID-19 on the work-life balance and motivation of employees.
Design/Methodology: Simple random sampling method was used in the research. For data analysis, SPSS 22.0 and LISREL 8.7 statistical package programs were used and applied to 390 participants using the online survey method designed in Google Forms.
Findings: As a result of the research, it was found that perceived stress and threat significantly affect the work-life balance and motivation of employees. It was concluded that stress has a positive directional effect on all of the work-life balance and motivation sub-dimensions, while the threat has a negative directional effect on all of the work-life balance sub-dimensions and only on managerial motivational tools in the motivation sub-dimensions.
Limitations: Conducting the study between April 15, 2021, and June 13, 2021, and performing the data analysis on 390 participants constitute the time and scope limitation of the study.
Originality/Value: Although studies have been conducted on the COVID-19 outbreak, the effect of perceived stress and threat on employees ' work-life balance and motivation is examined and the results that can contribute to the strategies of businesses for employees are the original value of the research.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Stress, Threat, Work-Life Balance, Motivation

Kaynakça

• Apaydın, Ç. (2011). Üyelerinin işe bağımlılık düzeyi ile iş yaşam dengesi ve iş aile yaşam arasındaki ilişki (Yayın No. 302868) [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi]. Yüksek Öğrenim Kurumu Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Arslan, İ., & Karagül, S. (2020, Mayıs). Küresel bir tehdit (COVID-19 Salgını) ve değişime yolculuk. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 1-36. http://doi.org/10.32739/uskudarsbd.6.10.67
• Avcı, A. (2019). İş ve ı̇ş stresı̇ yönetı̇mı̇. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(1), 290-296. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/635839
• Ayyıldız, H., & Cengiz, H. (2006). Pazarlama modellerinin testinde kullanılabilecek yapısal eşitlik modeli (YEM) üzerine kavramsal bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 63-84. https://dergipark.org.tr/en/pub/sduiibfd/issue/20838/223311
• Balcı, A. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler (6. Baskı). Pegem Akademi.
• Bekmezci, M., Mert, İ. S., & Abubakar, M. (2021). İş-yaşam dengesinin yaşam tatminini yordamasında çalışılan sektörün düzenleyici etkisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 1-22. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1659851
• Cognifit Research. (2021, Mayıs). Algı. https://www.cognifit.com/tr/perception
• Cronbach, L. J. (1951). Coefficient alpha and the internal structure of tests. Psychometrika, 16(3), 297-334. https://doi.org/10.1007/BF02310555
• Demirbağ, A., Hasta, D., & Çavdar, A. (2016). Siyasal görüş ve tehdit algısı arasındaki ilişkide sistemi meşrulaştırmanın aracı rolü. I. Sosyal Psikoloji Kongresi. Ankara. https://www.researchgate.net/publication/316140317_Siyasal_Gorus_ve_Tehdit_Algisi_Arasindaki_Iliskide_Sistemi_Mesrulastirmanin_Araci_Rolu
• Duran, A. E. (2020). İş hayatının yeni normali: Evden çalışma. DW.COM. https://www.dw.com/tr/iş-hayatının-yeni-normali-evden-çalışma/a-53219366
• Elmas, M. (2013). Modern toplumun güvenlik çıkmazı: Tehdit, risk ve risk toplumu perspektifinden güvenlik. Usak Yayınları.
• Ercan, İ., Kan, İ. (2004). Ölçeklerde güvenirlik ve geçerlik. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30(3), 211-216. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/420425
• Erşan, E. E., Yıldırım, G., Doğan, O., & Doğan, S. (2013). Sağlık çalışanlarının iş doyumu ve algılanan iş stresi ile aralarındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 14, 115-121. https://doi.org/10.5455/apd.34482
• Fornell, C., & Larcker D. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing research, 18(1), 39-50. https://doi.org/10.2307/3151312
• Göksu, Ö., & Kumcağız, H. (2020). Covid-19 salgınında bireylerde algılanan stres düzeyi ve kaygı düzeyleri. Turkish Studies, 15(4), 463-479. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.44397
• Günay, G. Y., & Demiralay, T. (2016). Serbest muhasebeci ve müşavirlerin iş stresi, tükenmişlik sendromu ve iş-aile yaşam dengesi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(58), 917-935. https://doi.org/10.17755/esosder.258826
• Hair, Jr. J. F., Anderson, R. E., Tatham, R. L., & Black, W. C. (2009). Multivariate data analysis. Prentice Hall.
• Hatun, O., Dicle, A. N., & Demirci, İ. (2020, Ağustos). Koronavirüs salgınının psikolojik yansımaları ve salgınla başa çıkma. Turkish Studies, 15(4), 531-554, https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.44364
• Jöreskog, K. G., & Sörbom, D. (1996). Lisrel 8: User’s reference guide. Scientific Software.
• Kaiser, H. F. (1974). An index of factorial simplicity. Psychometrika, 39, 31-36. https://doi.org/10.1007/BF02291575
• Karabay, M. E. (2015). Sağlık personelinin iş stresi, iş-aile çatışması ve iş-aile-hayat tatminlerine yönelik algılarının işten ayrılma niyeti üzerindeki etkilerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 13(26), 113-134. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/660383
• Korkmaz, A. (2017). Tehdit algısının sosyal hareketlere etkisi. Sosyoloji Konferansları, 55, 479-483. https://doi.org/10.18368/iusoskon.328287
• Korkmaz, O., & Erdoğan, E. (2014, Ekim). İş yaşam dengesinin örgütsel bağlılık ve çalışan memnuniyetine etkisi. Ege Akademı̇k Bakış, 14(4), 541-557. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/560289
• Köroğlu, Ö. (2011) İş doyumu ve motivasyon düzeylerini etkileyen faktörlerin performansla ilişkisi: Turist rehberleri üzerine bir araştırma (Yayın No. 279359) [Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi]. Yüksek Öğrenim Kurumu Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Küçükoğlu, M., & Aksu, M. (2020). Covid-19 ve iş yaşamına etkileri: Evden çalışma. Journal of International Management, Educational and Economics Perspectives, 8(1), 71-81. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1163114
• Lin, T., & Bautista, J. R. (2016) . Predicting intention to take protective measures during haze: The roles of efficacy, threat, media trust, and affective attitude. Journal of Health Communication, 21(7), 790-799. https://doi.org/10.1080/10810730.2016.1157657
• Marteau, T. M., & Berker, H. (1992). The development of a six-item short-form of the state scale of the spielberger state-trait anxiety inventory (STAI). British Journal of Clinical Psychology, 31(1), 301-306. https://doi.org/10.1111/j.2044-8260.1992.tb00997.x
• Özdemir, İ. (2017). İş stresi ile iş-yaşam dengesi arasındaki ilişkide işe bağlılığın rolü: Gemi adamları üzerine bir araştırma (Yayın No. 492897) [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. Yüksek Öğrenim Kurumu Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Özdemir, Y. A., Şahin Tekin, T., & Esin, A. (2015). Çözümlü örneklerle örnekleme yöntemlerine giriş (1.baskı). Seçkin Kitabevi.
• Raykov, T. (1997). Estimation of composite reliability for congeneric measures. Applied Psychological Measurement, 21(2), 173-182. https://doi.org/10.1177/01466216970212006
• Saracel, P. D., Taşseven, D. D., & Ay, N. (2015, Aralık). Örgütsel stresin iş motivasyonu üzerine etkisi: Banka çalışanları üzerine bir uygulama. Social Sciences Research Journal, 4(4), 12-34. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/208863
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23- 74. http://www.stats.ox.ac.uk/~snijders/mpr_Schermelleh.pdf
• Schumacker, R., E., & Lomax, R. G. (2004). A beginner’s guide to structural equation modelling, lawrance erlbaum associates. New Jersey.
• Seferov, N. (2018, Aralık). Algılanan örgütsel stresin iş-yaşam dengesi ve kariyer başarısı ilişkisindeki aracılık rolü: Modern şirketler grubu yöneticileri örneği (Yayın No. 553175) [Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi]. Yüksek Öğrenim Kurumu Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Sharma, S. (1996). Applied multivariate techniques. John Wiley & Sons Inc.
• Sönmez, R. V. (2020). COVID-19 kaygısının iş gören performansı motivasyonun üzerine etkisi: Hizmet sektöründe bir araştırma. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(12), 154-175. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1399818
• Tabak, D. H. (2019). İş-yaşam dengesi ve stres: İstanbul'da ilçe belediyelerinde çalışanlar üzerinde bir araştırma (Yayın No. 566847) [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. Yüksek Öğrenim Kurumu Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Nobel Yayınevi.
• TBB. (2020). COVID-19 pandemı̇sı̇ 4. ay değerlendı̇rme raporu. Türk Tabipler Birliği. https://www.ttb.org.tr/kutuphane/covid19-rapor_4.pdf
• Tekeli, S., & Doğrul, B. Ş. (2010). İş-yaşam dengesinin sağlanmasında esnek çalışma. Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 2(2), 11-18. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/117237
• Tekin, E. (2020). COVID-19 kaygısının motivasyon üzerindeki etkisi: Z kuşağı üzerine bir araştırma. Turkish Studies, 15(4), 1129-1145. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.44070
• Tönbül, P. D. (2020). Koronavirüs (Covid-19) salgını sonrası 20-60 yaş arası bireylerin psikolojik dayanıklılıklarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Akademik Psikolojik Danışma ve Rehberlik Araştırmaları Dergisi, 2(2), 159-174. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1154772
• Tuna, A. A., & Türkmendağ, Z. (2020). Covid-19 pandemi döneminde uzaktan çalışma uygulamaları ve çalışma motivasyonunu etkileyen faktörler. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(3), 3246-3260. https://doi.org/10.20491/isarder.2020.1037
• Uludağ, G. (2019). İş stresı̇ ve motı̇vasyon ilişkisine yönelı̇k bir alan araştırması. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergı̇si, 33, 412-432. https://doi.org/10.14520/adyusbd.605567
• Uygun, H. (2015). İnsan kaynakları yönetiminde eğitim ve geliştirme faaliyetlerinin çalışan motivasyonuna etkileri ve sağlık sektöründen bir vaka analizi. (Yayın No. 391331) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi]. Yüksek Öğrenim Kurumu Tez Merkezi, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Uysal, B., Ekici, M. A., Önal, A. C., & Kulakoğlu, E. (2019). Psikolojik yıldırma (Mobing) ve çalışan motivasyonu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Business & Management Studies: An International Journal, 7(1), 280-307. https://doi.org/10.15295/bmij.v7i1.1066
• Yang, Z. J. (2012). Too scared or too capable? Why do college students stay away from the H1N1 vaccine?. Risk Analysis: An International Journal, 32(10), 1703-1716. https://doi.org/10.1111/j.1539-6924.2012.01799.x
• Yavuz, N., & Doğan, A. (2018). İş stresı̇nin iş-yaşam dengesı̇ üzerindekı̇ etkı̇sinin esnek çalışma bağlamında test edilmesi̇. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35, 41-62. http://acikerisim.ticaret.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11467/2665/M01237.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Yüce, G. E., & Muz, G. (2021). COVID-19 pandemisinin yetişkinlerin diyet davranışları, fiziksel aktivite ve stres düzeyleri üzerine etkisi. Cukurova Medical Journal. 46(1), 283-291. http://doi.org/10.17826/cumj.794585