Özet
Zorunlu nedenselliği reddeden ve her defasında Tanrı'nın neden ile sonuç arasındaki bağı yarattığını ifade eden okazyonalizm görüşü Malebranche ve Gazalî'nin felsefelerinin bir parçasını oluşturmaktadır. Biz çalışmamızın birinci bölümünde Gazalî'nin Tehafüt el-Felasife kitabının on yedinci meselesinde ele aldığı nedensellik eleştirisini inceleyeceğiz. İkinci bölümde ise Malebranche'ın okazyonalizmini genel hatlarıyla ele alacağız. Son bölümde de aralarındaki benzerlik ve farklara temas ederek okazyonalizm açısından değerlendireceğiz. Gazalî, Aristo felsefesinin İslam düşüncesine aktarılması ile başlayan meşşai felsefenin savunduğu Tanrı'nın yaratmasında ve nedensellikte zorunluluk fikirlerini eleştirmiş ve aklen bu zorunluluğun gösterilemeyeceğini ifade etmiştir. Böylece Tanrı'nın yaratmasını zorunluluk kavramından arındırarak irade kavramıyla yorumlamıştır. Gazalî, meşşaî filozoflara yönelttiği eleştiriler ile felsefeye değil filozofların bazı görüşlerine karşı çıkmıştır. Tehafüt el-Felasife'de ele aldığı nedensellik eleştirisi ile de din ve felsefe arasında uzlaştırıcı bir tavır sergilemiştir. Malebranche ise Descartes'ın ruh ve beden ayrımından hareket ederek bu iki farklı tözün etkileşimini sorgulamıştır. Bu sorgulama onu, nedensel determinizmi inkar ederek Tanrı'nın her defasında nedenleri okazyon olarak kullanmak suretiyle sonuçları meydana getirdiği fikrine ulaştırmıştır. Tanrı, değişmez okazyonel kanunları belirleyen ve sürekli yaratan iradedir. Biz bu çalışma ile Gazalî ve Malebranche'ın nedensellik eleştirilerini karşılaştırarak Gazalî'nin okazyonalist görüşlerinin daha iyi anlaşılmasına katkı sağlamayı hedefliyoruz.
Comparison Of Gazali's Causality Conception And Malebranche's Okasyonalism Conception
Abstract
Occasionalism view, which rejects obligatory causality and states that God creates the link between cause and effect, constitutes a part of philosophies of Malebranche and Gazali. In first section, we will research causality criticism which was discussed in seventh issue of Tehafüt el-Felasife by Gazali. In second section, we will generally discuss Malebranche's Occasionalism view. In final section, we will evaluate in terms of Occasionalism by mentioning about differences between Gazali and Malebranche. Gazali criticized obligatory thoughts in creating of God and causality that suggested by peripateticism which started with transferring of Aristotle philosophy to Islam thought and he also stated that this obligatory cannot be shown by reason. By this way, Gazali interpreted creating of God with concept of desire separating from causality. Gazali criticized some thoughts of philosopher with his criticisms related peripateticist philosopher, not to philosophy. He has a mediator attitude between religion and philosophy with his causality criticism in Tehafüt el-Felasife. Malebranche interrogated interaction of these two different essences based on Descartes discrimination of soul and body. This interrogation transmitted him to thought which every time God occur results by means of using causes as occasions denying causality determinism. God is a desire that determines stable occasional rules and always creates. With this study, we aim to contribute to a better understanding of Gazali's occasionalist views by comparing Gazali and Malebranche's causality criticisms.
Journal Section | Makaleler |
---|---|
Authors | |
Publication Date | June 26, 2014 |
Published in Issue | Year 2014 Volume: 4 Issue: 7 |