Zakat And Taxes From an Islamıc Perspectıve and Theır Impact on Communıty Development: A Comparatıve Study

Year 2024, Issue: 25, 88 - 114, 20.09.2024

Maged Abdel Moneim , Tawfik Azrak

Abstract

This research focus on the zakat and taxes as a financial obligations which achieves set of economic and social goals in the community. Through the study of Zakat in its legal concept and its regulating legislation, this study attempted to highlight the role of Zakat and taxes in developing the economy and solving some economic issues the in society, in addition, the study compare between zakat and tax in form, content and the impact of both on the development of society and their role in solving its economic problems. The research used the descriptive analytical approach and its found that there is a positive relationship between the performance of Zakat and the economic development in society in general, also we found that the Zakat prevents wealthy people from hoarding and obstructing money, and pushes them to invest what they have. It is concluded that there is a positive relationship between tax collection and economic development through the financial resources that the tax provides to the state through which it can be spend on public services and improve the standard of people living. The study found also that there is a similarity between zakat and tax in some aspects, while on the other hand, zakat is a more effective tool in developing the economy and raising the standard of living for individuals, especially the poor, low-income and those with needs. There are also other differences between zakat and tax, including that Zakat is obligatory only for Muslims while tax is imposed on all individuals.

Keywords

Zakat, Taxes, Community Development Economy

الزكاة والضريبة من منظور إسلامي وأثرهما في تنمية المجتمع: دراسة مقارنة

Abstract

يتناول هذا البحث دراسة الزكاة والضريبة كفريضة مالية تحقق للمجتمع مجموعة من الأهداف الاقتصادية والاجتماعية، فمن خلال جباية الدولة للزكاة والضريبة من المكلفين بهما تستطيع توفير مصدر مالي يساهم في تنمية المجتمع ورفع مستوى المعيشة للمواطنين، وتقليل الفجوة الاجتماعية بين طبقات وفئات المجتمع. وقد حاولت هذه الدراسة من خلال دراسة الزكاة بمفهومها الشرعي وتشريعاتها المنظمة لها إبراز الدور الذي تقوم به في تنمية الاقتصاد، ومساهماتها في حل المشاكل الاقتصادية في المجتمع، وكذلك دراسة الضريبة؛ مفهومها والهدف من تشريعها وأنواعها والقوانين المنظمة لها وأثرها على التنمية والاقتصاد، كما اهتمت الدراسة بالمقارنة بين الزكاة والضريبة في الشكل والمضمون، وتأثير كلا منهما في تنمية المجتمع ودورهما في حل مشاكله الاقتصادية. استخدم البحث المنهج الوصفي التحليلي وقد خلص إلى أن هناك علاقة إيجابية بين أداء الزكاة والتنمية الاقتصادية في المجتمع بشكل عام، حيث إن الزكاة تمنع أصحاب الثروات من اكتناز الأموال وتعطيلها، وتدفعهم إلى استثمار ما عندهم من أموال حتى لا تأكلها الزكاة. وتوصلت أيضًا إلى أن هناك علاقة إيجابية بين جباية الضرائب والتنمية الاقتصادية وذلك من خلال ما توفره الضريبة للدولة من موارد مالية تستطيع من خلالها الإنفاق على الخدمات العامة، وتحسين مستوى المعيشة للمواطنين، هذا وتوصلت الدراسة أن هناك تشابه بين الزكاة والضريبة في بعض الجوانب؛ كالإلزامية في كليهما، فالزكاة والضريبة فريضة واجبة لازمة فمن حق ولي الأمر إجبار المكلفين بها على دفعها، وعلى صعيد أخر فالزكاة أداة أكثر فاعلية في تنمية اقتصاد المجتمع ورفع مستوى معيشة الأفراد وخاصة الفقراء ومحدودي الدخل وأصحاب الحاجات، كما أن هناك فروق بين الزكاة والضريبة منها أن الزكاة واجبة على المسلمين فقط بينما تفرض الضريبة على جميع الأفراد.

İSLAMİ AÇIDAN ZEKAT VE VERGİLERİN TOPLUMUN GELİŞİMİNE ETKİSİ: KARŞILAŞTIRMALI BİR ÇALIŞMA

Abstract

Bu çalışma, toplumda ekonomik ve sosyal hedeflere ulaşmada önemli mali yükümlülükler olan zekat ve vergilere odaklanmaktadır. Zekatın yasal kavramı ve düzenleyici mevzuatı üzerine odaklanarak, bu araştırma zekat ve vergilerin ekonominin gelişimine katkısını vurgulamış, aynı zamanda bu finansal araçların toplumdaki bazı ekonomik sorunların çözümünde rolünü incelemiş ve zekat ile vergi arasındaki biçim, içerik ve toplumun gelişimi ile ekonomik sorunların çözümündeki etkilerini karşılaştırmıştır. Tanımlayıcı analitik bir yaklaşım kullanılarak yapılan araştırma, zekatın performansı ile genel ekonomik kalkınma arasında pozitif bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca, zekatın zengin insanların birikim yapmasını engellediği, sahip oldukları kaynakları kullanmaya teşvik ettiği bulgusuna ulaşılmıştır. Verginin kamu hizmetlerine harcanabileceği ve yaşam standardını iyileştirebileceği devlete mali kaynaklar sağladığı için vergi toplamanın ekonomik kalkınma ile pozitif bir ilişkisi olduğu sonucuna varılmıştır. Çalışmada ayrıca zekat ile vergi arasında benzerlikler olduğu, ancak zekatın ekonomiyi geliştirmede ve özellikle yoksullar, düşük gelirliler ve ihtiyaç sahipleri için yaşam standardını yükseltmede daha etkili bir araç olduğu tespit edilmiştir. Zekatın, vergilere kıyasla bireylerin yaşam kalitesini doğrudan artırmada daha etkili olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte, zekat ve vergi arasında bazı farklılıklar da bulunmaktadır, örneğin vergiler tüm bireylere uygulanırken, zekat yalnızca Müslümanlar için zorunludur.

Keywords

Zekat, Vergiler, Toplumsal Ekonomik Kalkınma.

References

• Ahmed Abu Taha, Ahmed Muhammed. “ez-Zekâtü ve eseruhâ el-iktisadî ve el-ictimâî fî mualeceti’ttedahhumi’n- nakdî ve iâdeti tevzîi-ed-dahl dirâse te’sîliyye min manzûri’l-iktisadi’l-islâmi”. Mecelletu külliyeti’ş-şerîa’ (2012), 451- 590.
• Ahmed İbn Hilâl. “ed-Darâib ve’r-rusûm dirâse fikhiyye mukârene”. Mecelletü câmiatü el-melik Abdülazîz 28/9 (2020).
• Âni, Üsâme Abdulmecid - al-Beşir, Amin vd. “ez-Zekâtu ke âliyetin li tevfîri haddi’l-kifâye ve eseruhe ale iâdeti tevzîi’d-dahli -dirâse hale-”. el-Mecelletü’l-ulûmi’l-iktisâdiyyeti ve’l-idâre 23/101 (2017), 336-353.
• Bayazid Beladal. Muhâkemetü’z-zekâti li’darîbeti fi mecâli’t-tenmiye el-iktisâdiyye ve’l-ictimâiyye. Vurkla: Câmiatü Kasdi Merbah, 2013.
• Beytü’z-zekât. Ahkâm ve Fetâvâ ez-zekâtü ve’s-sadakât ve’n-nuzûr ve’l-keffârât. Kuveyt: Mektebu-şŞuûnu’ş- şerîa’, 2009.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail. el-Câmiu’s-sahîh. Dâru İbn Kesîr, Beyrut: y.y., 2002.
• Câbir el-Ağâ, Murad. Eseru’d-darâib ale’n-nâtici’l-mahallî el-icmâlî dirâse tatbîkiyye ale’s-Sûdân. Sudan: Câmiatü’s-Sûdân li’l-ulum ve’t-tiknûlucya, 2005.
• Cemâm, Muhammed. en-Nizâmu’d-darîbî ve âsaruhu ale’t-tenmiyei’l-iktisâdiyye (dirâse hale el-Cezâir). Câmiatü Ümmü’l-Bûkî, Doktora Tezi, 2010.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş’as b. İshâk el-Ezdî es-Sicistânî. Sünenü Ebî Dâvûd. Mektebetü el-Mearif, er-Riyad: 1998.
• Nassar, Muhammad Hamidat, Cum‘a. Meayiru’l-muhasebe ve’l-iblâğ el-mâlî ed-düveliyye el-cevânibu’n nazariyye ve’l-ameliyye. Amman: Ulusal Kütüphane, 2020.
• Hasûne, Fatimetü Muhammed Abdulhâfız. Eseru kül mine’z-zekâti ve’d-darîbeti ale’t-tenmiyeti’liktisâdiyye. Nablus: Câmiatü’n-Necâh el-Vataniyye, Yüksek Lisans Tezi, 2009.
• Lehder, İbn Ahmed. Dirâse mukârane li’d-darîbeti ve’z-zekâti. Cezayir: Cezayir Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2001.
• Hüsâm Eymen Taha Melik, Mukârenetün beyne darîbeti’d-dahli ve’z-zekâti fî tahsîli’l-irâdâti’l-âmme dirâse tahlîliyye mukârane. Câmiatü’ş-şarki’l-Evsat, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• İbn Huzeyme, Ebû Bekr Muhammed b. İshak b. Huzeyme es-Sülemi. Sahihu İbn Huzeyme. thk. Muhammed Mustafa el-A‘zamî. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 2003.
• İbn Kudame, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullah b. Ahmed b. Muhammed b. Kudâme Cemmâîlî Makdisî. el-Kâfî fi fıkhi’l-İmâm Ahmed b. Hanbel. thk. Muhammed Faris, Massad el-Saadani. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1994.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullah b. Ahmed b. Muhammed b. Kudâme Cemmâîlî Makdisî. el-Muğni. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî, Abdulfattah al-Helou. Riyad: Dâru âlâmi’l-kütüb, 3. Basım, 1 997.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-ʿArab. 17. Cilt. Beyrut: Daru İhyâi’t-Türasi’l-Arabî, 1996.
• İbn Teymiyye, Ebi’l Abbas Takiyyüddin Ahmed b. Abdülhalim. Mecmûu Fetâvâ. thk. Abdurrahman b. Muhammed b. Kasım. Medine: Matbaatü Melik Fahd. 2004.
• Kahtani, Said b. Ali. Zekâti fi’l-İslâm: Mefhum ve envâ ve şurût. Kasib: Matbaatü Sefîr, 2010.
• Karadâvî, Yusuf. “Bahsu esâri’z-zekâti fi’l-efrâd ve’l-müctemeât”. Beytü’z-zekât, Mu’temeru’z-zekâti’levvel. 1984.
• Karadâvî, Yusuf. Fıkhu’z-zekât dirâset mukârane li ahkâmiha ve felsefetiha fî dav’i’l-Kur’ân ve’s-sünne. Beyrut: Müessesetü’r-risale, 2. Basım, 1973.
• Kâsihî, Musa. “Devru’z-zekâti fî tahkîki’t-tenmiyeti’l-iktisâdiyye ve’l-ictimâiyye”. Mecelletü’-şerîati ve’liktisâd 11 (2017).
• Kâzım Ammâr Mecîd. “ez-Zekâtü ve devruhe’l-inmâî”. el-Mecelletü’l-Irâkiyye li’l-ulûmi’l-iktisâdiyye 10/33 (2012).
• Lahcûcî, Hamid, er-Rûkânî Hâlid Hamza. “Tanzîmu’z-zekâti min ecli tenmiyeti’l-istismâr beyne’l-vâki’ ve’t-tehaddiyât”. Mecelletü’l-Temvîl ve’l-İktisâdi’l-İslâmî (2018).
• Mu’cemu’l luğati’l-Arabiyye el-Mu’cemu’l Vasît. İskenderiyye: Daru’d-Da’veh, ts.
• Münzir, Renâ Edîb. Mefhûmi’d-darîbeti tarifuhu, eşkâluha. Dımeşk: Câmiatü Dımeşk, 2005.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyin Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî. el-Müsnedü’s-sahîhi’l-muhtasar mine’s-süneni bi nakli’l-adliani’l-adli ilâ Rasûlillâh, Dâru Taybe. nşr. Ebû Kuteybe Nazar Muhammed el-Fâryâbî, Riyad: y.y., 2006.
• Rıza, Muhammed Reşîd: Tefsîru’l-Menâr. Kahire: Matbaatü’l-Heyeti’l-Mısriyye li’l-Küttâb, 2. Basım, 1947.
• Sebhani, Abdul-Jabbar. el-Vecîz fî iktisâdiyyâti’z-zekâti ve’l vakf. Amman: Matbaatü Halava, 2016.
• Tarîfi, Abdullah Abdülmuhsin. el-İktâsâdü’l-İslâmî üsüs ve mebâdi’ ve ehdâf. Riyad: Müessesetü’l-Cirîsî, 2009.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. Sünenü’t-Tirmizî. thk. Ahmed Muhammed Şâkir- vd. Mısır: Şeriketü Mektebeti ve matba‘ati Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1977.