Arama ve Kurtarma Operasyonlarında Kullanılan Ekipmanların Afet Türüne Göre Atanması

Year 2025, Volume: 9 Issue: 1, 11 - 31, 30.04.2025

Mustafa Beğik , Tamer Eren , Emel Güven

https://doi.org/10.33720/kisgd.1610425

Abstract

Afetler doğal yapısı gereği aniden meydana gelmektedir. Afetler etkilediği toplumların kendi imkân ve çabaları ile baş edemeyeceği büyüklüktedir. Bu nedenle ulusal veya uluslararası faaliyet gösteren ve bu amaçla oluşturulmuş destek ekiplerine ihtiyaç duyulmaktadır. Afet yönetiminde arama kurtarma faaliyetleri kritik bir öneme sahiptir. Arama kurtarma faaliyetlerinde zamanla yarışılmaktadır. Afet gerçekleştikten sonra afet yerine en uygun arama kurtarma ekibi yönlendirilerek kurtarma çalışmaları başlatılmaktadır. Bu aşamada ekiplerin kullanmış olduğu ekipmanların tam ve yeterli olması zararların ortadan kaldırılması veya en aza indirilmesi için önem arz etmektedir. Ekipmanların olmaması veya eksik olması durumda arama kurtarma faaliyetleri yavaşlamakta veya tamamen durabilmektedir. Bu çalışmada arama kurtarma operasyonlarında kullanılan ekipmanların eksikliği durumunda veya yetersiz gelmesi halinde bölgedeki organize sanayi bölgesinde hangi işletmelerde bulunduğu da dikkate alınarak, gerekli olan ekipmanların afet türüne göre atanması problemi ele alınmıştır. Çalışmamamızda AFAD ve çeşitli sivil toplum kuruluşlarında faaliyet gösteren arama kurtarma ekiplerindeki uzmanlar ile belirlenmiş olan ekipmanlar tespit edilmiş ve bu ekipmanlara olan ihtiyaç durumları için 14 farklı senaryo oluşturulmuş ve bu senaryolar için atama yapılmıştır. Matematiksel modellerin çözümü için IBM ILOG optimizasyon programı kullanılmıştır.

Keywords

Afet yönetimi , Arama Kurtarma Ekipmanları , Ekipman Atama

The Assignment of Equipment Used in Search and Rescue Operations According to Disaster Types

Abstract

Disasters occur suddenly due to their natural nature. Disasters are of such magnitude that the affected communities cannot cope with their own means and efforts. Therefore, support teams that operate nationally or internationally and are established for this purpose are needed. Search and rescue activities are of critical importance in disaster management. Time is a race in search and rescue activities. After the disaster occurs, the most suitable search and rescue team is directed to the disaster site and rescue operations are initiated. At this stage, it is important that the equipment used by the teams is complete and sufficient in order to eliminate or minimize the damages. In the absence or deficiency of equipment, search and rescue activities slow down or stop completely. In this study, the problem of assigning the necessary equipment according to the type of disaster is addressed by taking into account which enterprises are located in the organized industrial zone in the region in case of deficiency or insufficiency of the equipment used in search and rescue operations. In our study, the equipment determined by the experts in the search and rescue teams operating in AFAD and various non-governmental organizations was determined and 14 different scenarios were created for the need for these equipment and assignments were made for these scenarios. IBM ILOG optimization program was used to solve the mathematical models.

Keywords

Disaster management , Search and Rescue Equipment , Equipment Assignment

References

• AFAD, Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü. Ankara: T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. 2024.
• İ. Gaferoğlu, S. Kaya, Y. B. Kalemler, E. Güven ve T. Eren, “Afet Sonrası Oluşan İkincil Afet Kriterlerinin Değerlendirilmesi: Ordu İli İçin Bir Uygulama”, Doğ Afet Çev Derg, c. 10, sy. 2, ss. 424–436, 2024.
• B. Tezcan, H. M. Alakaş, E. Özcan ve T. Eren, “Afet Sonrası Geçici Depo Yeri Seçimi ve Çok Araçlı Araç Rotalama Uygulaması: Kırıkkale İlinde Bir Uygulama”, Politeknik Dergisi, c. 26, sy.1,ss.13 27,2023.
• Z.T. Karaman, Afet yönetimine giriş ve Türkiye’de örgütlenme, Bütünleşik Afet Yönetimi, 1-38, 2017
• T. Erkal ve M. Değerliyurt, Türkiye’de Afet Yönetimi. Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 22, s: 147-164. 2011.
• M.F, Önsüz ve B, Atalay Işıktekin. Afet Lojistiği. Osmangazi Tıp Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 37, Eylül, 2015.
• Ö. Işık, M. Aydınoğlu, S. Koç, O. Gündoğdu, G. Korkmaz ve A. Ay, Afet Yönetimi ve Afet Odaklı Sağlık Hizmetleri. Okmeydanı Tıp Dergisi 28(Ek sayı 2), 82-123, 2012.
• E. Güven ve T. Eren, “İl Afet Risk Azaltma Planı Çerçevesinde Analitik Ağ Prosesi Yöntemi ile Kriter Ağırlıklandırma: Kırıkkale İli İçin Bir Örnek”, Afet ve Risk Dergisi, c. 6, sy. 2, ss. 401–414, 2023.
• H. Sever, B. N. Aksungur, E. Güven, ve T. Eren, “Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Afetlerde İnsansız Hava Araçlarının Değerlendirmesi”, Emergency Aid And Disaster Science, C. 4, Sy 1, Ss. 15-22, 2024.
• Ş. Şahin ve İ. Üçgül, “Türkiye’de Afet Yönetimi ve İş Sağlığı Güvenliği”, Afet ve Risk Dergisi, c. 2, sy. 1, ss. 43–63, 2019, doi: 10.35341/afet.498594.
• O. Ergünay, Afet Yönetimi Nedir? Nasıl Olmalıdır? TÜBITAK Deprem Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara, 15.02.1996.
• B. Şengezer ve H. Kansu, Kapsamlı afet yönetimi. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi. Teknik Araştırmalar Dergisi, 2001.
• F. Wex, G. Schryen and D. Neumann, "Decision Modeling for Assignments of Collaborative Rescue Units during Emergency Response," 2013 46th Hawaii International Conference on System Sciences, Wailea, HI, USA, 2013, pp. 166-175, doi: 10.1109/HICSS.2013.165.
• E. Güler, Afet Yönetimi: Cumhuriyet Dönemi Afet Yönetimi Mevzuatı ve Uygulaması, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2012.
• M.Kadıoğlu,(2011). Engelliler İçin Depremde İlk 72 Saat. İstanbul İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü, İstanbul, 2011.
• T. Danışan, T. Eren, Afetlere Etkin Müdahale İçin Ekiplerin Çizelgelenmesinde Matematiksel Modellemenin Kullanılması, 3rd International Disaster Management Congress, Tokat, 2022a
• T. Danışan, T. Eren. Uluslararası Etkin Müdahale Ekiplerinin Çökv Yöntemleri İle Belirlenmesi, 3rd International Disaster Management Congress, Tokat, Türkiye. 2022b
• L. Fei ve Y. Wang, “An optimization model for rescuer assignments under an uncertain environment by using Dempster–Shafer theory”, Knowledge-Based Systems, c. 255, s. 109680,2022,doi:https://doi.org/10.1016/j.knosys.2022.109680.
• S. Nayeri, Z. Sazvar, ve J. Heydari, “A fuzzy robust planning model in the disaster management response phase under precedence constraints”, Operational Research, c. 22, sy 4, ss. 3571-3605, Eyl. 2022, doi:10.1007/s12351-022-00694-1.
• E. Akdaş, Afet Yönetiminde Arama-Kurtarma ve Psikososyal Destek Ekiplerinin Atanması, Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.Kırıkkale, 2023.
• E. Akdaş and T. Eren, “Doğal Afetlerde Arama Kurtarma Ekiplerinin Çizelgelenmesi: Aydın Depremi Senaryosu”, ICAENS, vol. 1, no. 1, pp. 718–724, Jul. 2023.
• E. Akdaş ve T. Eren, “A sample application for scheduling search and rescue teams in an earthquake disaster”, Sigma Journal of Engineering and Natural Sciences, c. 42, sy 5, ss. 1555-1562, 2024.
• E., Akdaş, T., Eren, Arama Kurtarma ve Psikososyal Destek Ekiplerinin Afet İllerine Atanması ve Çizelgelenmesi: Erzincan Depremi Örneği, Uluslararası Veri Bilimi ve Güvenliği Konferansı, ICDASS2023, 6-7, Atatürk Üniversitesi, Erzurum, 2023.
• A. Santoso, D. N. Prayogo, J. Parung, H. Iswadi, ve D. A. Rizqi, “Model development of rescue assignment and scheduling problem using grasp metaheuristic”, içinde 2017 IEEE International Conference on Industrial Engineering and Engineering Management (IEEM), 2017, ss. 1407-1410. doi: 10.1109/IEEM.2017.8290124.
• S. Rezapour, N. Naderi, N. Tajik, ve S. Rezapourbehnagh, “Optimal deployment of emergency resources in sudden onset disasters”, International Journal of Production Economics, c. 204, ss. 365-382, 2018, doi: https://doi.org/10.1016/j.ijpe.2018.08.014.
• V. Cunha, L. Pessoa, M. Vellasco, R. Tanscheit, ve M. A. Pacheco, “A Biased Random-Key Genetic Algorithm for the Rescue Unit Allocation and Scheduling Problem”, içinde 2018 IEEE Congress on Evolutionary Computation (CEC), 2018, ss. 1-6. doi: 10.1109/CEC.2018.8477819.
• A. Santoso, R. A. P. Sutanto, D. N. Prayogo, ve J. Parung, “Development of fuzzy RUASP model - Grasp metaheuristics with time window: Case study of Mount Semeru eruption in East Java”, içinde IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, Institute of Physics Publishing, Şub. 2019. doi: 10.1088/1755-1315/235/1/012081.
• M.-Y. Li, X.-J. Zhao, Z.-P. Fan, P.-P. Cao, ve X.-N. Qu, “A model for assignment of rescuers considering multiple disaster areas”, International Journal of Disaster Risk Reduction, c. 38, s. 101201, 2019, doi: https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2019.101201.
• G. Ahmadi, R. Tavakkoli-Moghaddam, A. Baboli, ve M. Najafi, “A decision support model for robust allocation and routing of search and rescue resources after earthquake: a case study”, Operational Research, c. 22, sy 2, ss. 1039-1081, Nis. 2022, doi: 10.1007/s12351-020-00591-5.