Bibliometric Review of CBRN Research: A Study on Theses

Year 2025, Volume: 9 Issue: 2, 87 - 98, 31.08.2025

Melike Özdemir , Arda Umut Uzunköprü , Zeynep Akbaş , Yusuf Bera Sanlı , Emel Güven , Tamer Eren

https://doi.org/10.33720/kisgd.1604998

Abstract

The effects of CBRN (chemical, biological, radiological and nuclear) events on nature and public health are discussed in detail using statistical data and graphs. The study draws attention to the fact that CBRN threats are increasing due to factors such as the development of war technologies, acts of terrorism and industrial accidents. Preventing and managing CBRN incidents is of critical importance as these threats seriously threaten public health, environmental safety and global stability. In this context, it is emphasized that comprehensive, strategic disaster management approaches should be designed and implemented to mitigate and control the impacts of CBRN hazards. The study specifically focuses on the critical impacts of CBRN hazards in areas such as security policies and military operations. In the study, the postgraduate theses on CBRN in Turkey between 2009 and 2024 were analyzed. The data obtained from the National Thesis Center of the Council of Higher Education were analyzed in detail according to the years, authors, advisors, keywords and content of the theses using Microsoft Excel. As a result of this analysis, it was determined that most of the theses on CBRN, approximately 22% (20), were conducted at the Institute of Health Sciences. Furthermore, it was found that 81% (72) of the theses on CBRN in the YÖK Thesis Center were master's theses, 12% (11) were doctoral theses and 7% (6) were medical specialization theses. It was found that 90% (80) of the theses were conducted in state universities and 10% (9) in foundation universities. In terms of the distribution of theses by subject, 12% (11) were written in Public Administration, 10% (9) in Emergency Medicine and 7% (6) in Hospitals and Public Health. These findings show that academic studies on CBRN in Turkey are concentrated in important fields such as health sciences and emergency medicine. The study aims to make the academic accumulation on CBRN visible, to guide future studies in this field and to contribute to the development of strategies at national and international level with the data obtained from scientific research.

Keywords

CBRN , Bibliometric Analysis , Graduate Theses

KBRN Araştırmalarına Yönelik Bibliyometrik İnceleme: Tezler Üzerine Bir Çalışma

Abstract

KBRN (kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer) olaylarının doğa ve toplum sağlığı üzerindeki etkileri, istatistiksel veriler ve grafikler kullanılarak ayrıntılı bir şekilde ele alınmaktadır. Çalışmada, KBRN tehditlerinin, savaş teknolojilerinin gelişimi, terör eylemleri ve endüstriyel kazalar gibi faktörlerin etkisiyle arttığına dikkat çekilmektedir. Bu tehditlerin, toplum sağlığını, çevresel güvenliği ve küresel istikrarı ciddi şekilde tehdit etmesi nedeniyle, KBRN olaylarının önlenmesi ve yönetilmesi kritik bir öneme sahiptir. Bu bağlamda, KBRN tehlikelerinin etkilerini azaltmak ve kontrol altına almak için kapsamlı, stratejik afet yönetim yaklaşımlarının tasarlanması ve uygulanması gerektiği vurgulanmaktadır. Çalışma, özellikle KBRN tehlikelerinin güvenlik politikaları ve askeri operasyonlar gibi alanlardaki kritik etkilerine odaklanmaktadır. Araştırmada, Türkiye’de 2009-2024 yılları arasında hazırlanmış KBRN konulu lisansüstü tezler incelenmiştir. Yükseköğretim Kurumu Ulusal Tez Merkezi’nden alınan veriler, Microsoft Excel kullanılarak yıllarına, yazarlarına, danışmanlarına, anahtar kelimelerine ve tezlerin içeriklerine göre ayrıntılı bir şekilde analiz edilmiştir. Bu analiz sonucunda, KBRN konusunda yazılan tezlerin çoğunun, yaklaşık %22’sinin (20) Sağlık Bilimleri Enstitüsü’nde gerçekleştirilmiş olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, YÖK Tez Merkezi’nde bulunan KBRN ile ilgili tezlerin %81’inin (72) yüksek lisans, %12’sinin (11) doktora ve %7’sinin (6) tıpta uzmanlık tezi olduğu ortaya çıkmıştır. Tezlerin %90’ının (80) devlet üniversitelerinde, %10’unun (9) ise vakıf üniversitelerinde gerçekleştirildiği saptanmıştır. Tezlerin konuya göre dağılımında ise, %12’sinin (11) Kamu Yönetimi, %10’unun (9) Acil Tıp ve %7’sinin (6) Hastaneler ve Halk Sağlığı alanlarında yazıldığı görülmüştür. Bu bulgular, Türkiye’de KBRN alanında yapılan akademik çalışmaların, özellikle sağlık bilimleri ve acil tıp gibi önemli alanlarda yoğunlaştığını göstermektedir. Çalışma, KBRN konusundaki akademik birikimi görünür kılmayı, bu alanda gelecekte yapılacak çalışmalara rehberlik etmeyi ve bilimsel araştırmalardan elde edilen verilerle ulusal ve uluslararası düzeyde stratejilerin geliştirilmesine katkı sunmayı amaçlamaktadır.

Keywords

KBRN , Bibliyometrik analiz , lisansüstü tezler

References

• N. Demiralp, “Türkiye de hemşirelerin kimyasal, Biyolojik, Radyasyon ve Nükleer (KBRN)olaylara yönelik bilgi, tutum ve farkındalıkları: sistematik derleme.” Hastane Öncesi Dergisi, 8(1), 137-158, 2023.
• F. Şahin, S. Cengiz, “KBRN olaylarında müdahil bazı kurum personellerinin konu hakkındaki bilgi, beceri, deneyim ve görüşlerinin değerlendirilmesine mülakat tekniği ile ölçülmesi Gümüşhane ve Erzurum ili örneği.” Global Journal of Economics and Business Studies, 10(20), 81-101, 2021.
• Mayor, A., “Greek Fire, Poison Arrows & Scorpion Bombs: Biological and Chemical Warfare in the Ancient World.” Overlook Press, 2003.
• C. Kaynak, Y. Kutlu, “Tam Donanımlı Bir Hastanede Afet Ekibinin KBRN Farkındalığının Değerlendirilmesi.” Afet Ve Risk Dergisi, 6(1), 316-332, 2023.
• İ. Kurt, S. Gümüşsoy, “Hastane öncesi acil sağlık hizmetleri çalışanlarının kimyasal, biyolojik, radyolojik, nükleer tehditlerdeki tutum ve öz yeterliliği.” Hastane Öncesi Dergisi, 9(2), 105-120, 2024.
• T. Eren, B. Aksungur, N, H. Sever, & E. Güven, “İnsansız Hava Araçları Konulu Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Analizi.” Türkiye İnsansız Hava Araçları Dergisi, 6(1), 21-29, 2024.
• D. Zeren, N. Kaya “Dijital Pazarlama: Ulusal Yazının Bibliyometrik Analizi.” Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 35-52, 2020.
• B. Sanlı, F. Baltacı, E. Güven, T. Eren, “Siber Güvenlik Çalışmaları Üzerine Bibliyometrik Analiz.” Bilişim Teknolojileri Dergisi, 17(3), 2024.
• G. Genç, M. Sarı, “E-sağlık alanındaki bilimsel yayınların bibliyometrik analiz yöntemi ile incelenmesi.” Sosyal Araştırmalar ve Yönetim Dergisi, 1, 58-72, 2022.
• S. Aslancı, “Araştırma Sorgulamaya Dayalı Öğrenme: Bibliyometrik Bir Analiz.” Scientific Educational Studies Bilimsel Eğitim Araştırmaları, 6, 2022.
• S. Becerikli, “Türkiye’de Sağlık İletişimi Üzerine Yazılan Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Analizi: Eleştirel Bir Bakış.” Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 12(2), 2023.
• S. Şahin, A. Acun, “Turist Rehberliği Alanın Bibliyometrik Profili (Ulusal Turizm Kongreleri Bildirileri).” Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(34), 2015.
• E. Pınarcı, C. Vuruşkan, E. Güven, T. Eren “Türkiye’de Ekip Çizelgeleme Konulu Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Analizi.” Harran Üniversitesi Mühendislik Dergisi, 9(2): 118-130, 2024.
• G. Yılmaz, “Restoranlarda Bahşiş ile İlgili Yayınlanan Makalelerin Bibliyometrik Analizi.” Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 14(2), 65-79, 2016.
• O. Çarıkçı, B. Yaman, “Muhasebe-Finans Öğrencileri Üzerine Yapılan Araştırmaların Bibliyometrik Analizi.” KAÜİİBFD, 10(19), 359-381, 2018.
• A. Alan, Ö. Şen, “Gastronomi Temalı Festivaller Üzerine Yapılmış Çalışmaların Bibliyometrik Analizi.” IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 132-144, 2020.
• G. Alkan, B. Yılmaz, S. Oğuz “Tersine Lojistik Alanındaki Yayınların Bibliyometrik Analiz Yöntemiyle Değerlendirilmesi.” Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(3), 711-729, 2020.
• S. Durgut, E. Küçüksille, “Türkiye’de Yapılan Akademik Çalışmaların Büyük Veri Araçları ile Bibliyometrik Analizi.” Bilge International Journal of Science and Technology Research, 5 (1), 1-12, 2021.
• E. Yıldız, “Türkiye’de Gebelik ve Anestezi Konulu Yayınların Bibliyometrik Analizi.” Black Sea Journal of Health Science, 5(1), 50-55, 2022.
• E. Can, Ç. Özarı, “Sürdürülebilirlik Muhasebesi ve Karbon Muhasebesi Çalışmalarının Bibliyometrik Analiz.” Denetişim Dergisi, 27, 55-7, 2023.
• H. Baş, “Beyin Göçüne İlişkin Yayınların VOSviewer ile Bibliyometrik Analizi.” Toplumsal Politika Dergisi, 4(1), 52-65, 2023
• E. Çınar, G. Orhan, S. Sezgin, “Açık ve Uzaktan Öğrenmede Etkileşim Üzerine Bir Bibliyometrik Analiz Çalışması” Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 10(2), 55-95, 2024
• R. Erturgut, B. Yılmaz, “Afet ve İnsani Yardım Lojistiği Alanında Yapılan Çalışmaların Bibliyometrik Analizi.” Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 40, 105-123, 2020.
• M. Öztürk, S. Gök, “Covıd-19 Döneminde Yönetim Yazındaki Araştırma Trendlerinin Bibliyometrik Analiz Yöntemi ile İncelenmesi.” Kapadokya Akademik Bakış 4(2), 73-89, 2020.
• G. Yerli, “961 Sosyal Bilimler Alanında Afet Konulu Lisansüstü Çalışmaların Bibliyometrik ve Tematik Analizi.” Afet ve Risk Dergisi, 6(3), 961-976, 2023.
• T. Eren, B. Aksungur, H. Sever, E. Güven, “İnsansız Hava Araçları Konulu Linsansüstü Tezlerin Bibliyometrik Analizi.” Türkiye İnsansız Hava Araçları Dergisi, 6(1), 21-29, 2024.
• N. Demirel, “Sağlık Hizmetlerinde Dijitalleşmenin Covıd-19 Pandemisindeki Yeri: Bibliyometrik Analiz.” Yüksek Lisans Tezi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi. 2024.
• Yüksek Öğretim Kurulu, “KBRN Çalıştayı.” https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/2021/2-kbrn-calistay-raporu.pdf (28.11.2024).
• İskenderun Teknik Üniversitesi, “Türkiye’nin ilk KBRN Tehditleri Yönetimi Yüksek Lisans Programı İSTE’de açılıyor.” https://iste.edu.tr/haber-merkezi/2018/05/16/639 (28.11.2024).
• E, Demircan, “Sağlık alanında kimyasal, biyolojik, radyolojik, nükleer ve patlayıcı (KBRN-P) olaylara hazırlık algısı ve kriz yönetimi düzeyinin incelenmesi,” Yüksek Lisans, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi, Tekirdağ, 2024.
• H. Yücel, “Kbrn olaylarında ilk müdahalede görev alan bazı ekiplerin olay yerindeki tehlikelere karşı risk algısı ve hazırlılık tutumları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi: Adana ili örneği,” Yüksek Lisans, Gümüşhane Üniversitesi, Gümüşhane, 2019.
• A. Dağhan, “İtfaiye teşkilatında çalışan personelin eğitim alma durumları ile iş performansları arasındaki farklılığın incelenmesi: İBB örneği,” Yüksek Lisans, İbn Haldun Üniversitesi, İstanbul, 2021.
• N. Demirel, “Sağlık Hizmetlerinde Dijitalleşmenin Covıd-19 Pandemisindeki Yeri: Bibliyometrik Analiz.” Yüksek Lisans Tezi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi. 2024.