Türkiye’de hünnap meyvesi olarak bilinen Z. jujuba’nın fenolik bileşenleri ve ikincil metabolit içeriklerinin beslenme ve sağlık etkileri son yıllarda sıkça araştırılmaktadır. Bu nedenle çalışmada hünnap meyvesinin fenolik bileşikler ve ikincil metabolitler açısından sağlık etkileri araştırılmaya çalışıldı. Çalışmada içerik analizi yöntemi kullanılarak Pubmed, Sciencedirect, ClinicalKey, Cochrane Library gibi bilimsel temelli veri tabanları aracılığıyla “Ziziphus jujuba” veya “Jujube” ve “Health effects” anahtar kelimelerini bir arada içeren 2013-2023 yılları arasında yayımlanmış, tam metin erişilebilen çalışmalar içerik analizi yöntemi kullanılarak araştırmacılar tarafından hazırlanan “Ziziphus Jujubanın Sağlık Üzerine Etkileri Yayın Değerlendirme Formu” ile değerlendirildi. Formda makalenin adı, yayın yılı, araştırma tipi, meyvenin kullanım şekli, araştırma değişkenleri, çalışma materyali ve çalışmanın sonucuna dair bilgileri elde etmeye yönelik maddeler yer almaktaydı. 2013-2023 yılları arasında 677 yayınlanmış çalışma mevcuttu. Bu çalışmaların %5.0’ı (n=34) içerik analizi çalışmamıza uygundu ve kabul edilmişti. Araştırma tipi in vitro (%47.1) ve in vivo (%52.9) olarak belirlendi. Yapılan 18 in vivo çalışmanın tümü randomize kontrollü çalışmaydı. Hünnap meyvesinin çalışmalarda en sık %67.6 ile ekstraksiyon formunun kullanıldığı belirlendi. İncelenen çalışmalarda kullanılan diğer formlar ise %17.6 doğal, %5.9 şurup, %2.9 bal formu ve %5.9 toz formuydu. Sağlık etkilerinin araştırılma sıklığı incelendiğinde birinci sırada %29.4 ile antikanserojen etki yer alırken, %14.7 ile kalp damar hastalıkları, %14.7 ile nörolojik hastalıklar, %8.8 ile karaciğer hastalıkları, %5.9 ile gastrointstinal sisteme etkisi ve %5.9 ile diyabet üzerine etkilerinin araştırıldığı saptandı. Çalışmamıza hünnabın 2013-2023 yılları arasında yapılmış ve sağlık etkilerinin araştırıldığı çalışmalar dahil edildi. Çalışmamıza dahil edilen 34 çalışmanın tamamında meyvenin farklı formlarının olumlu sağlık etkileri oluşturduğu gösterildi. Hünnap ile ilgili çalışmaların büyük çoğunluğu ülkemiz de dahil olmak üzere derleme niteliğinde olup; klinik çalışmaların sayısının yeterli olmadığı görüldü. Hünnap meyvesinin sağlık üzerine etkilerinin daha iyi değerlendirilebilmesi için, hayvan ve insan çalışmalarının arttırılmasına ihtiyaç vardır.
The nutritional and health effects of phenolic components and secondary metabolite contents of Z. jujuba, known as jujube in Turkey, have been frequently investigated in recent years. For this reason, the health effects of Z. jujuba in terms of phenolic compounds and secondary metabolites were investigated in this study. In the study, using the content analysis method, it was published between 2013-2023, which includes the keywords "Ziziphus jujuba" or "Jujube" and "Health effects", through scientific databases such as Pubmed, Sciencedirect, ClinicalKey, Cochrane Library, full-text accessible The studies were evaluated with the "Effects of Ziziphus Jujuba on Health Publication Evaluation Form" prepared by the researchers using the content analysis method. In the form, there are items to obtain information about the name of the article, the year of publication, the type of research, the use of the fruit, the research variables, the study material and the result of the study. There are 677 published studies between 2013-2023. 5.0% (n=34) of these studies were suitable for our content analysis study and were accepted. The study type was determined as in vitro (47.1%) and in vivo (52.9%). All 18 in vivo studies are randomized controlled trials. It was determined that the extraction form of jujube fruit was used most frequently with 67.6% in the studies. Other forms used in the studies examined are 17.6% natural, 5.9% syrup, 2.9% honey form and 5.9% powder form. Among the health effects, anticarcinogenic effect ranked first with 29.4%, cardiovascular diseases with 14.7%, neurological diseases with 14.7%, liver diseases with 8.8%, effects on the gastrointestinal system with 5.9% and diabetes with 5.9% were determined. In our content analysis study, studies conducted between 2013 and 2023 and investigating the health effects of Z. jujuba were included. In all of the 34 studies included in our study, it has been shown that different forms of the fruit have positive health effects. Most of the studies on Z. jujuba, including our country, are in the nature of compilation; The number of clinical studies was found to be insufficient. In order to better evaluate the effects of Ziziphus jujuba fruit on health, studies on experimental animals and humans need to be increased.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Health Care Administration |
Journal Section | Review |
Authors | |
Publication Date | December 30, 2023 |
Submission Date | May 16, 2023 |
Published in Issue | Year 2023 |
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.