HALKI YANILTICI BİLGİYİ ALENEN YAYMA SUÇUNA İNTERNETTE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ VE HABER VERME HAKKI PERSPEKTİFİNDEN BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 1, 135 - 179, 05.06.2024

Mehmet Bahadır Polat

https://doi.org/10.62124/kluhfd.1440770

Öz

İfade özgürlüğü hem 1982 Anayasası hem de AİHS’de düzenlenmiş olan temel hak ve özgürlüklerden biridir. İfade özgürlüğünün sınırlandırılması, ancak temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılmasına ilişkin kurallara uygun olarak yapılabilir. Kamu otoritesi; çoğunluğun tasvip etmediği, onlar açısından şok edici olsa da bireylerin ifade özgürlüğü ile bunun kapsamında olan bilgi alma ve verme hakkını korumalıdır. Gerekçesinde internet ve sosyal medya hedeflenerek hazırlandığı belirtilen “Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma” (TCK m.217/A) başlıklı yeni bir suç, ihdas edilmiştir. Bu suç, özellikle suçun konusunu oluşturan “gerçeğe aykırı bilgi” açısından ifade özgürlüğünü zedeleyici bir konumdadır. Düzenlemedeki elverişlilik şartı ile saikin tespiti hususunda da sorunlu bir durum söz konusudur. Ceza yaptırımı içeren kanun metinlerinin tartışmaya mahal vermeyecek şekilde açık olması gerekir. Aksi durumda demokratik toplumun temelini oluşturan ifade özgürlüğü zedelenebilir.

Anahtar Kelimeler

İfade özgürlüğü, İnternet, Sosyal medya, Yanıltıcı bilgi, Gerçeğe aykırı bilgi, Ceza yaptırımı, Haber verme hakkı

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm.

Kaynakça

• Akyürek G, ‘Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma Suçu Üzerine Düşünceler (TCK m.217/A)’ (2022) 1 (2) MEFHFD 207, 218.
• Aydın D, ‘Suça Teşebbüs’ (2006) 55 (1) AÜHFD 85, 113.
• Babayağmur T ve diğerleri, 'The Crime of Publicly Disclaiming Information to the Public Added to the Turkish Criminal Law No. 5237 by the Disinformation Law' (2023) 29 GSI Articletter 286, 329.
• Balcı M ve Çakır K, ‘Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma Suçu (TCK m. 217/A)’, (2023) 9 (1) AndHD 1, 17.
• Can S ve diğerleri, ‘İfade Özgürlüğü Kapsamında Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma Suçu (TCK MADDE 217/A)’ (2023) 10 (33) EJSSH 57, 89.
• Chulvi CP, ‘Fake News And Freedom Of Expression And Information The Legal Framework and Policy Actions at the EU Level to Address Online Disinformation’ iç Georgios Terzis ve diğerleri (edr), Disinformation and Digital Media As A Challange For Democracy (Intersentia 2020).
• Cormode G ve Krishnamurthy B, ‘Key differences between Web 1.0 and Web 2.0.’ (2008) 13 (6) First Monday <https://firstmonday.org/ojs/index.php/fm/article/view/2125/1972> Son Erişim Tarihi: 11.11.2023.
• Demirtaş S, ‘Türk Hukukunda Suç Olmaktan Çıkarma ve Ceza Vermekten Kaçınma Eğilimi’ (2019) 21 (Özel S.) 491, 515.
• Erdoğan M, ‘Anayasal-Demokratik Bir Rejimde Özgürlük ve Güvenlik’ (2013) 12 (24) İTÜSBD 21, 29.
• Erdoğan M, ‘Demokratik Toplumda İfade Özgürlüğü: Özgürlükçü Bir Perspektif’ (2001) (24) Liberal Düşünce 8, 13.
• Erdoğan M, ‘Özgürlük-Güvenlik Dengesi mi?’ <http://erdoganmustafa.org/ozgurluk-guvenlik-dengesi-mi/> Son Erişim Tarihi: 05.02.2024.
• Gemalmaz MS, ‘İnsan Hakları Hukuku Açısından İfade Özgürlüğü’, Prof. Dr. Sahir ERMAN’a Armağan (İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Eğitim, Öğretim ve Yardımlaşma Vakfı Yayını No: 8 1999).
• González-Padilla DA ve Tortolero-Blanco L, ‘Social Media İnfluence in the COVID-19 Pandemic’ (2020) 46 (1) International Braz J Urol 120, 124.
• Güneş AM, İnsan Hakları Hukukuna Giriş (4. Bası, Adalet Yayınevi 2023).
• Hançerlioğlu O, ‘Felsefe Ansiklopedisi: Kavramlar ve Akımlar (Cilt 1) (Remzi Kitabevi 1976).
• Ireton C ve Posetti J, ‘Journalism, "Fake News" & Disinformation Handbook for Journalism Education and Training (UNESCO 2018)’ <https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000265552> Son Erişim Tarihi: 13.11.2023.
• Kalabalık H, İnsan Hakları Hukuku (5. Bası, Seçkin Yayıncılık 2017).
• Kalabalık H, İnsan Hakları Hukukuna Giriş (5. Bası, Seçkin Yayıncılık 2023).
• Karan U, İfade Özgürlüğü - Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi-2 (Strasbourg: Avrupa Konseyi Yayınları 2018).
• Kitapçıoğlu Yüksel T, ‘Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma Suçu Hakkında Bir Değerlendirme’ (2023) (207) THD 94, 106.
• Koca M ve Üzülmez İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (16. Bası, Seçkin Yayıncılık 2023).
• Kulular İbrahim MA, ‘Avustralya Hukukunda Yalan Haber’, iç Bülent Kent ve Merve Ayşegül Kulular İbrahim (edr), Sosyal Medya Hukuku ve Yalan Haber (Ülke İncelemeleri) (Adalet Yayınevi 2022).
• Nunez F, ‘Disinformation Legislation and Freedom of Expression’, (2020) 10 (2) UC Irvine Law Review 783, 798.
• Özkepir R ve diğerleri, Sosyal Medya ve Basın Hukuku, (2. Bası, Seçkin Yayıncılık 2022).
• Öztürk B ve Erdem MR, Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku (23. Bası, Seçkin Yayıncılık 2023).
• Şen E, ‘Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma Suçu’, <www.hukukihaber.net/halki-yaniltici-bilgiyi-alenen-yayma-sucu-1> Son Erişim Tarihi: 08.12.2023.
• Şenol C, ‘Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma Suçu (TCK m. 217/A)’, (2022) (50) CHD 331, 352.
• Tatar S, ‘Amerikan Sosyal Medya Hukuku ve Yalan Haber’, iç Bülent Kent ve Merve Ayşegül Kulular İbrahim (edr), Sosyal Medya Hukuku ve Yalan Haber (Ülke İncelemeleri) (Adalet Yayınevi 2022).
• Tezcan D ve diğerleri, İnsan Hakları El Kitabı (9. Bası, Seçkin Yayıncılık 2021).
• Toroslu H, ‘Kamu Barışına Karşı Suçlar Bakımından Tahrik Kavramı’ iç Muharrem Özen ve diğerleri, Prof. Dr. Nevzat Toroslu’ya Armağan CILT-II (Ankara Üniversitesi Basımevi 2015).
• Toroslu N, Cürümlerin Tasnifi Bakımından Suçun Hukuki Konusu (Savaş Yayınevi 2019).
• Vosoughi S ve diğerleri, ‘The Spread of True and False News Online’, (2018) 359 (6380) Science 1146, 1151.
• Westerlund M, ‘The Emergence of Deepfake Technology: A Review’, (2019) 9 (11) Technology Innovation Management Review 39, 52.
• Yılmaz AE, ‘İfade Özgürlüğü Bağlamında Tehlike Suçlarının Düzenlenişine İlişkin Bir Değerlendirme’, (2020) 17 (3) YÜHFD 155, 176.
• İNTERNET KAYNAKLARI
• <www.pewresearch.org/journalism/2016/05/26/news-use-across-social-media- platforms-2016>
• <https://ec.europa.eu/newsroom/dae/document.cfm?doc_id=50271>
• <https://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL- PI(2022)032-e>
• <https://sozluk.gov.tr/>
• <https://hudoc.echr.coe.int/>
• <https://www.jurix.com.tr/>
• <https://www.lexpera.com.tr/>
• <www.tbmm.gov.tr/>