Birinci Büyük, Millet Meclisi 23 Nisan 1920’de açıldıktan sonra, Osmanlı Devleti’nden miras aldığı hukuk düzenini kullanmaya devam etmiştir. Esas gayesi Misak-ı Milliyi gerçekleştirmek olan Meclis bu amacına ulaşabilmek için var olan kurum ve yasaları olağanüstü koşullara göre yeniden düzenlemek durumunda kalmıştır. Bu nedenle önce “Hıyaneti Vataniye Kanunu” arkasından da “Firariler Hakkında Kanun” yasaları çıkarılarak İstiklal Mahkemeleri kurulmuştur.
Olağanüstü şartlarda kurulan İstiklal Mahkemelerinden birisi de Karadeniz bölgesinde faaliyet gösterecek olan Samsun İstiklal Mahkemesidir. Beş Mebustan oluşan Mahkeme heyeti bölgesinde asayişin sağlanması amacıyla çalışmıştır. Samsun İstiklal Mahkemesi faaliyetlerine devam ederken, başkanı Mehmet Emin (Geveci) Bey bazı davalardan rahatsız olarak ani bir kararla Ankara’ya dönmüştür. Akabinde Mecliste yapılan gizli oturumda mahkeme heyeti hakkında bazı suçlamalarda bulunmuştur. Bu durum mahkeme heyetinin geri çağırılması sonucunu doğurmuştur. Meclis gündemine alınan meselenin soruşturması Dördüncü Şubeye havale edilmiş ve bu şube tarafından konu hakkında bir mazbata hazırlanarak heyetin bazı uygulamaları hukuk dışı bulunmuştur.
İstiklal Mahkemeleri olağanüstü koşullarda oluşturulmuş yargı kurumlarıdır. Milli Mücadele döneminde Meclis otoritesinin sağlanmasında etkili olmuşlardır. Ancak olağanüstü koşullarda dahi keyfiliği önleyecek bazı yargılama ilkeleri bulunmaktadır. Bu çalışma ile Samsun İstiklal Mahkemesi başkanı ile üyeleri arasında meydana gelen hukukî meselelerin Meclis tutanaklarına yansımaları incelenerek, Samsun İstiklal Mahkemesinin bazı hükümlerine karşı Meclisin yaptığı müdahale ortaya konmaya çalışılacaktır.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Journal Section | Research Articles |
Authors | |
Publication Date | January 23, 2023 |
Published in Issue | Year 2023 Volume: 1 Issue: 1 |