Traces of the Republic in Liberation and Establishment

Year 2024, , 28 - 52, 31.03.2024

Sıla Sabancılar Eren

https://doi.org/10.53306/klujfeas.1444903

Abstract

The republican regime is a form of government in which the people participate in governance and sovereignty is represented by the people. A republic is the opposite of a monarchy. As a modern form of government, a republican regime can be democratic or authoritarian. For Türkiye, the republican regime is a modern, national government, but it is also an identity. The First World War conjuncturally led to the establishment of nation states in place of empires. However, the National War of Independence, led by Atatürk, demonstrated that the people had to establish both self-determination and their own future. For the Republic of Türkiye, which is established as a result of a common effort, struggle and sacrifice, the republican regime is not just a form of government. The qualities of the republic both provide information about the regime as a constitutional principle and have their own specific meanings. The rational, secular, populist, statist, national and progressive aspects of Turkish Modernization have been constituted the qualities of the republic. From 1937 to the present day, these qualities have been largely preserved and included in our constitutions. For Türkiye, the Republic is a people-oriented heritage that aims for the common good and should be protected by every member of society. This paper aims to analyze the effects of modernization on the establishment and institutionalization of the Republic and the meanings attributed to the Republic. The paper, which I will discuss within the framework of the qualities of the state and the Republic, will also provide insight into the historical background of the Republic of Türkiye. Turkish Modernization is not just a theory of modernization; it is unique with the qualities of the Republic and the State. Therefore, this paper will try to identify the intersection points of this uniqueness.

Keywords

Republic Regime, Modern State, Turkish Modernization

Kurtuluş ve Kuruluşta Cumhuriyetin İzleri

Abstract

Cumhuriyet rejimi halkın yönetime katıldığı ve egemenliğin halk tarafından temsil edildiği bir yönetim biçimidir. Cumhuriyet monarşinin tam tersidir. Modern bir yönetim biçimi olan cumhuriyet rejimi demokratik veya otoriter olabilir. Türkiye için cumhuriyet rejimi modern, ulusal bir yönetim olmakla birlikte; bir kimliktir. Birinci Dünya Savaşı konjonktürel olarak, imparatorlukların yerine ulus devletlerin kurulması sonucunu doğurmuştur. Ancak Atatürk önderliğinde gerçekleşen ulusal Kurtuluş Savaşı, halkın hem kendi kaderini tayinini hem de kendi geleceğini kendisinin kurması gerektiğini göstermiştir. Ortak bir çaba, mücadele ve özveri sonucunda kurulan Türkiye Cumhuriyeti için cumhuriyet rejimi salt bir yönetim biçimi değildir. Zira cumhuriyetin nitelikleri hem anayasal bir ilke olarak rejim hakkında bilgi vermekte hem de kendine özgü anlamları içermektedir. Türk Modernleşmesinin rasyonel, laik, halkçı, devletçi, ulusal ve ilerlemeci yönü cumhuriyetin niteliklerini oluşturmuştur. 1937’den günümüze bu nitelikler büyük oranda korunarak anayasalarımızda yer almıştır. Türkiye için Cumhuriyet, insan odaklı, kamusal iyiliği hedefleyen ve toplumun her üyesi tarafından korunması gereken bir miras olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu makalede Cumhuriyet’in kuruluşunda ve kurumsallaşma sürecinde modernleşmenin etkileri ve Cumhuriyete yüklenen anlamların analizini yapmak hedeflenmektedir. Devletin ve Cumhuriyetin nitelikleri çerçevesinde ele alacağım çalışma, Türkiye Cumhuriyeti’nin tarihsel birikimi konusunda da fikir verici olacaktır. Türk Modernleşmesi salt bir modernleşme teorisi değildir, Cumhuriyet ve devletin nitelikleriyle özgündür. Bu nedenle bu çalışmada söz konusu özgünlüğün kesişim noktaları belirlenmeye çalışılacaktır.

Keywords

Cumhuriyet, Modern Devlet, Türk Modernleşmesi

References

• Afetinan, A., Atatürk, K. (2015). Medeni Bilgiler ve M. Kemal Atatürk'ün El Yazıları. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayını.
• Ağaoğulları, M. A. (2011). Sokrates' ten Jakobenlere: Batı'da Siyasal Düşünceler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ahmad, F. (2006). Bir Kimlik Peşinde Türkiye. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Amar, A. R. (1993). The Central Meaning of a Republican Government: Popular Sovereignty, Majority Rule, and the Denominator Problem. U. Colo. L. Rev., 65, 749.
• Avcı, C. (2003). Atatürk'ün Milliyetçilik Anlayışı. Ankara: Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınevi.
• Aydın, R. (2018). Ulus, Uluslaşma ve Devlet: Bir Modern Kavram Olarak Ulus Devlet. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 6(1), 229-256.
• Badiou, A. (2016). Twenty Four Notes on The Uses Of Word “People”. Butler, J., Didi-Huberman, G., Khiari, S., Rancière, J., & Bourdieu, P. (Ed.). What is a People? (Vol. 50), New Yok: Columbia University Press.
• Başvekalet İstatistik Genel Direktörlüğü. (1935). 1935 Genel Nüfus Sayımı Türkiye Nüfusu Vilâyet, Kaza, Şehir ve Köyler İtibarile Muvakkat Rakkamlar. Ankara: Ulus Basımevi.
• Boratav, K. (1995). Türkiye İktisat Tarihi 1908–1985. 5. Basım. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Callinicos, A. (2011). Toplum Kuramı. Tarihsel Bir Bakış (Çev. Tezgiden, Y.). İletişim Yayınları: İstanbul.
• Çeçen, A. (2020). Ulus Devlet Türkiye Cumhuriyeti. Ankara: Astana Yayınları.
• Çeçen, A. (1994). Atatürk ve Cumhuriyet. Ankara: İmge Yayınevi.
• Dal, K. (1985). Milli Egemenlik ve Temsili. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 2(4), 97-110.
• Devetak, R. (2012). The Modern State. Devetak, R., Burke, A. (Ed.), An Introduction to International Relations, (p. 134-147). Cambridge: Cambridge University Press.
• Dundes, A. (2003). Halk Kimdir? (Çev. Ekici, M.), Halk Biliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar. Ankara: Milli Folklor Yayınları.
• Durmuş, S., Aydemir, N. K. (2016). Atatürk Dönemi Türkiye Ekonomisi (1923-1938). Kafkas Üniversitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(12).
• Ekici, M. (1999). Halk, Halk Bilimi ve Halk Bilgisi Üzerine Bir Deneme. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 3(2), 183-191. Erdoğan, M. (2015). Anayasal Demokrasi (Vol. 7), 12. Baskı. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Erdoğan, M. (2006). Aydınlanma Modernlik ve Liberalizm. Ankara: Orion Yayınevi.
• Erdoğru, M. A. (1999). Mustafa Kemal Atatürk ve Cumhuriyet Fikri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 15(43), 219-228.
• Eroğlu, H. (1988). Atatürk ve Devletçilik. Belleten, 49(194), 357-372.
• Giritli, İ. (1991). Atatürk ve Halkçılık. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 7(20), 181-188.
• Gözler, K. (2000). Türk Anayasa Hukuku Dersleri. Bursa: Ekin Kitabevi.
• Hall, S. (1984). The State In Question. The Idea of the Modern State, 1-28.
• Hatipoğlu, A. (2012). CHP'nin ideolojik dönüşümü: Kemalizmden Sosyal Demokrasiye. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Heper, M. (2006). Türkiye'de Devlet Geleneği. Ankara: Doğu-Batı Yayınları.
• İnan, A. (2018). Türkiye Cumhuriyeti ve Türk devrimi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Kahraman, M. (2008). Avrupa Birliği Ülkelerinde ve Türkiye'de Laiklik/Secularism in the European Union Countries and Turkey. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 57-77.
• Karadağ, A. (2005). Din-Devlet İlişkisi ve Türkiye Deneyimi. Türkiye’de Siyasal Hayat. İstanbul: Aktüel Yayıncılık.
• Karimi, S. (2021). Achievements of the Republic of Turkey under the leadership of Atatürk. In The XIV International Scientific Symposium “A Person in History” (pp. 10-14).
• Karpat, K. (2013). Türk Siyasi Tarihi: Siyasal Sistemin Evrimi (Çev. Elitez, C.). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kazancıgil, A. (2009). Devlet: Türk Modernliğinin Merkezi Aktörü. Vaner, S. (Ed.), 21. Yüzyıla Girerken Türkiye. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Kılıçbay, M. A. (2019). Atatürkçülük ya da Türk aydınlanması.; Ortaylı. İ. Osmanlı Devleti’nde Laiklik Hareketleri Üzerine. Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme, 215-222.
• Kocatürk, U., & Feyzioğlu, T. (1987). Türkiye Cumhuriyeti'nin Temel İlkelerinden Lâiklik Paneli, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Koç, İ. C. (2000). İzmir İktisat Kongresi'nin Türk ekonomisinin oluşumuna etkileri. Atatürk Dergisi, 3(1).
• Köker, L. (2016). Modernleşme, Kemalizm ve Demokrasi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kutlu, A. (2011). Cumhuriyet Kavram ve Türkiye’deki Evrimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Machiavelli, N. (2005). Prens, (Çev. Mutluay, H.), İstanbul: Bordo-Siyah Yayınevi.
• Mardin, Ş. (2008). Türkiye’de Toplum ve Siyaset. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Okutan, C. (2006). Cumhuriyetçi Paradigma Paradigmatik Cumhuriyet. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Özcan, S. (2013). Amasya Genelge’sinin Erzurum ve Sivas Kongreleri Üzerindeki Etkisi. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (1), 69-82.
• Rousseau, J. J. (2006). Toplum Sözleşmesi (Çev. Günyol, V.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Sarıbay, A. Y. (2004). Modernitenin İronisi Olarak Globalleşme. İstanbul: Everest Yayınları.
• Sarıbay, A. Y. (1998). Siyasal Sosyoloji. 4. Baskı. İstanbul: Der Yayınları.
• Sariçoban, G. (2020). Atatürk Döneminde 1923-1929 Türkiye Ekonomisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (44), 222-236.
• Sellers, M. (2003). Republican Legal Theory: The History, Constitution and Purposes of Law in a Free State. Springer.
• Tanilli, S. (2007). Devlet ve Demokrasi. 4. Baskı. İstanbul: Alkım Kitabevi.
• Tanör, B. (2016). Türkiye’de Kongre İktidarları (1918-1920). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Tanör, B. (1998). Kurtuluş ve Kuruluş. İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
• Tayhani, İ. (2009). Türkiye Cumhuriyeti’nin Temeli: Laiklik. Atatürk Yolu Dergisi, 11(43), 517-529.
• Taşdemir, S. (2005). Türkiye Cumhuriyeti’nin Doğum Belgesi: Amasya Tamimi. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 21(63), 1071-1089.
• Taşkın, Y. (Ed.) (2014). Siyaset: Kavramlar, Kurumlar, Süreçler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tazegül, M. (2005). Modernleşme Sürecinde Türkiye. İstanbul: Babil Yayınları.
• TBMM Kütüphane ve Arşiv Hizmetleri Başkanlığı. (2015). Havza Genelgesi, Amasya Tamimi, Erzurum Kongresi Beyannamesi, Sivas Kongresi Beyannamesi, Misak-ı Millî Beyannamesi. Ankara: TBMM Basımevi.
• Teziç, E. (2012). Anayasa Hukuku. 15. Baskı. İstanbul: Beta Yayınları.
• Tunç, H., & Bilir, F. (1998). Cumhuriyet Dönemi Anayasalarımızda Milliyetçilik Anlayışı ve Atatürk Milliyetçiliği. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2 (1-2), ss.205-211.
• Tunçay, M. (Der.). (2020). Batı'da Siyasal Düşünceler Tarihi: Seçilmiş Yazılar; Yeni Çağ. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Vaner, S. (Ed.). (2009). 21. Yüzyıla Girerken Türkiye. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Yardımcı, M. (2012). Halk Bilimi. Milli Folklor Dergisi, Türkoloji Araştırmaları Merkezi, Çukurova Üniversitesi, Adana. Yargıtay Ceza Genel Kurulu 8. Ceza Dairesi 2004 Tarih ve E.2004/8–130, 2004/206 Sayılı Karar, E-Akademi Dergisi, Mart 2005, Sayı 7.
• Yılmaz, M. (2010). “1930-1938 Döneminde Türkiye’de Siyasal Hayat”. Çaylak, A., Dikkaya, M., Göktepe, C., Kapu, H. (Ed.), Osmanlı’dan İkibinli Yıllara Türkiye’nin Politik Tarihi İç ve Dış Politika. Ankara: Savaş Yayınevi.