Effects Of The Ilm-I Tencım On Dıvan Poets

Yıl 2014, Cilt: 2014 Sayı: 4, 110 - 114, 01.12.2014

Dilek Işıkhan

https://doi.org/10.18493/kmusekad.97718

Öz

Today, the science of astrology content deemed star, stars, sky, and these changes under the influence of their position relative to each other with the movements of human, animal, mineral and plant kingdom is a science of observing. Consisting of twelve signs of zodiac star with seven planets knowledge, İlm-i Tencîm, has been called names such as' İlm-i Âhkâm-ı Nücûm , Nebâti set out by the highly acclaimed since its inception has been an area. So that, as luck today expressing their rulers tali' augurs facing the palaces have been retained and consulted them before time, war time propitious for the determination whether to notify the important issues have been assigned in advance. In the beginning of the relationship between medical science and the science of the concrete example of stars are considered propitious moment, when people would get sick, while the removal of the drug later time mapping that determines the sign of the ship to make a journey, is determined to get out of situations, such as has been usual. İn fact, so much in life that permeates tencim science, divan poetry has clearly shown that the impact of the poets entering. Likewise Şems ''Cihan Sultanı'' accepted by the old astrologers and other stars are his service. Kamer, the sultan's vizier, Zühre busker, Müşteri judge, Utarit clerk, treasurer of Saturn reputation as a military Mirrih seen and been the subject of poems with these characteristics. In this study, since the first day pops put into effect the popular poets tencim science council, together with the social structure will be examined

Anahtar Kelimeler

Astrology, Science Of The Sky And, The Stars

Divân Şâirlerinde İlm-i Tencîm Tesîri

Öz

Bugün astrolojinin muhtevası addedilen yıldız ilmi; yıldızların gökyüzündeki hareketleri ile birbirlerine göre konumlarını inceleyen ve bu değişimin tesîrindeki insan, hayvan, mâden ve nebât âlemini gözlemleyen bir bilim dalıdır.Yedi gezegen ile on iki burçtan müteşekkil yıldız ilmi; İlm-i Tencîm, İlm-i Âhkâm-ı Nücûm gibi isimlerle anılmış, Nebâtilerce ortaya konulduğu ilk günden bu yana oldukça rağbet gören bir alan olmuştur. Öyle ki; hükümdarların, bugün talih olarak ifade ettiğimiz tâli'lerine bakan ve sefere çıkmadan önce kendilerine danışılan müneccimler saraylarda muhafaza edilmiş, harp zamanları için eşref saati tayin edip önemli meseleleri önceden bildirmekle görevlendirilmişlerdir. İlk başlarda yıldız ilmi ile tıp bilimi arasındaki ilişkinin en somut örneği kabul edilen ''Eşref Saati'', kişi hastalandığı zaman alacağı ilacın saatini belirleyen burç haritalarının çıkartılmasını sağlarken sonraları; gemi yaptırmak, seyahate çıkmak gibi alelâde durumlar için de tayin edilir olmuştur. Nitekim hayatın içerisine bu denli nüfuz etmiş olan tencîm ilmi, divân şiirine de müdâhil olarak şairler üzerindeki tesîrini açıkça göstermiştir. Keza Şems, eski müneccimlerce yıldızların arasında ''Cihan Sultanı'' addedilmiş ve diğer yıldızlar onun hizmetine verilmiştir. Kamer, o sultânın vezîri; Zühre, çalgıcısı; Müşterî, kadısı; Utarit, kâtibi; Zühal, hazinedârı; Mirîh de seraskeri olarak itibâr görmüş ve bu vasıfları ile de şiirlere konu olmuştur. Bu çalışmada; ortaya konulduğu ilk günden bu yana ilgi gören tencim ilminin divan şairlerindeki etkisi, sosyal yapı ile birlikte incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

İlm-i Tencîm, İlm-i Âhkâm-ı Nücûm, İlm-i Nücûm, Astroloji

Kaynakça

• Akkuş,Metin (1993), Nef'î Dîvânı, Ankara: Akçağ
• Akyüz, Kenan (1997), Fuzûlî Dîvânı, Ankara: Akçağ
• Aydüz,Salim (1995), Osmanlı Devletinde Müneccimbaşılık, Đstanbul: Đ.Ü Edebiyat Fakültesi Yayınları
• Aydüz,Salim (2005), Tabakat-ı Müneccimin-Suudi Süleyman Efendi, Đstanbul: Fatih Üniversitesi Yayınları
• Aydın, Mehmet (1995), ''Fal'', Diyanet Vakfı Đslam Ansiklopedisi, C.12, Đstanbul
• Gür, Nagihan (2012), ''Osmanlı Fal Geleneği Bağlamında Yıldıznâmei Falnâme ve Tâlihname Metinleri'' Milli Folklor, S.96,
• Kalkışım, Muhsin (1994),Şeyh Gâlib Dîvânı, Ankara: Akçağ Kam, Ömer Ferit (2008), Divan Şiirinin Dünyasına Giriş- Âsâr-ı Edebiyye Tedkikâtı, Ankara: Birleşik Yay
• Kapal,Nurefşan(2013), ''Zâti Dîvânı'nda Kozmik Unsurlar'', Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.6, S.24
• Koç, Gülçin Tunalı (2004),''Osmanlı Siyaset Kültürünü Anlamada Kaynak Olarak Đlm-i Nücûm: Sadullah el- Ankaravî'',Türk Araştırmaları Literatür Dergisi, C.2, S.1
• Küçük, Sabahattin (1994), Bâkî Dîvânı Tenkitli Basım, Ankara:TDK
• Levend, Agah Sırrı,(1984), Divan Edebiyatı, Đstanbul: Enderun Kitabevi
• Macit, Muhsin (1997), Nedim Dîvânı, Ankara: Akçağ Onay, Ahmet Talat (2004), Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve Đzahı, Đstanbul:MEB Yayınları
• Pala, Đskender (2004), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Đstanbul: Kapı Yayınları
• Tolasa, Harun (2001), Ahmet Paşa'nın Şiir Dünyası, Ankara: Akçağ Yayınları
• Unat,Yavuz (2008), Tarih Boyunca Türklerde Gökbilim, Đstanbul:Kaynak Yayınları
• Yenikale, Ahmet (2011), Sünbülzâde Vehbî , K.Maraş: Ukde Yayınları