Örgütsel Etik İklimin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi :

Yıl 2010, Cilt: 2010 Sayı: 2, 121 - 137, 01.06.2010

Türkmen Taşer Akbaş

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Örgütsel Etik İklimin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi: Mobilya Sanayi Büyük Ölçekli İşletmelerinde Görgül Bir Araştırma

Öz

Bu çalışmanın amacı, imalat sanayi sektöründe faaliyet gösteren büyük ölçekli mobilya işletmelerinin örgütsel etik iklimlerinin, bu işletmelerde çalışanların örgütsel bağlılıkları üzerindeki etkisini ortaya koymaktır. Araştırmanın çalışma evreni Kayseri’deki büyük ölçekli mobilya sanayi işletmeleridir. Araştırmada kullanılan veriler, 9 işletmeden toplam 8771 çalışan arasından, 409 kişilik bir örneklem oluşturmak yoluyla elde edilmiştir. Araştırmada, örgütsel etik iklim değişkeni için faktör analizi uygulanmıştır. Faktör analizine göre örgütsel etik iklim boyutlarından; arkadaşlık boyutu ile takım çıkarı boyutu birleşerek bir tek faktör oluşturmuştur. Araştırmada toplam 24 hipotezden 13‘ü kabul edilmiştir. Yasa ve meslek ahlâkı kodları, arkadaşlık/takım çıkarı, firma kuralları ve prosedürleri, kişisel ahlâklılık örgütsel etik iklimlerinin, örgütsel bağlılık boyutlarından; duygusal, normatif ve devam örgütsel bağlılığı üzerinde pozitif etkisine ilişkin hipotezler kabul edilmiştir. Bulgulara göre yasa ve meslek ahlakı kodları etik iklimi ile arkadaşlık/takım çıkarı iklim türleri örgütsel bağlılık boyutları üzerinde en yüksek etkisi olan örgütsel etik iklimlerdir. Kişisel çıkar örgütsel etik ikliminin duygusal örgütsel bağlılık üzerinde olumsuz etkisi bulgulanmış ve ilgili hipotez kabul edilmiştir. Bulgulara göre, örgütsel bağlılık boyutları üzerinde örgütsel etik iklim türlerinden; sosyal sorumluluk etik iklim türünün olumlu, firma çıkarı örgütsel etik iklim türünün olumsuz etkisi istatistiksel olarak anlamlı değildir. Verimlilik örgütsel etik ikliminin ise örgütsel bağlılık boyutlarının tümü üzerinde olumlu etkiye sahip olduğu bulgulanmıştır

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Etik İklim, Örgütsel Bağlılık

Kaynakça

• Allen, Natalie J., Meyer, John P., (a), (1990) “The Measurement and Atecedents of Affective, Continuance and Normative Commitment to the Organization”, Journal of Occupational Psychology, 63, 1-18.
• Allen, Natalie J., Meyer, John P., (b), (1990), “Organizational Socialization Tactics: A Longitudinal Analysis of Links to Newcomers’ Commitment and Role Orientations”, Academy of Management Journal, 33(4), 847-858.
• Aselage, Justin, Eısenberger, Robert, (2003), “Perceived Organizational Support and Psychological Contracts: A Theoretical Integration”, Journal of Organizational Behavior, 24, 491-509.
• Balay, Refik, (1999), “İşgörenlerin Örgütsel Bağlılık Etkenleri ve Sonuçları”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 32(1), s.237-246.
• Bartels, Kynn K., Harrıck, Edward, Martell, Kathryn, Strıckland, Donald, (1998), “The Relationship Between Ethical Climate and Ethical Problems within Human Resource Management”, Journal of Business Ethics, 17(7), May, 799-804.
• Budak, Gönül, (2005), İşletmelerde Bürokratik Sabotaj, Kültür Yayınları, İzmir.
• Cullen, John, B., Vıctor, Bart, Stephens, Carroll, (1989), “An Ethical Weather Report: Assessing the Organization’s Ethical Climate”, Organizational Dynamics, 18(2), Autumn, 50-62.
• Cullen, John, B., Vıctor, Bart, Bronson, James W., (1993), “The Ethical Climate Questionnaire: An Assesment of Its Development and Validity”, Psychological Reports, 73, 667-674.
• Cullen, John B., Parboteeah, Praveen K., Vıctor, Bart, (2003), “The Effects of Ethical Climates on Organizational Commitment: A Two-Study Analysis”, Journal of Business Ethics, 46, 127-141.
• Çakır, Özlem, (2001), İşe Bağlılık Olgusu ve Etkileyen Faktörler, 1. Basım, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Çırpan, Hüseyin, (1999), Örgütsel Öğrenme İklimi ve Örgüte Bağlılık İişkisi: Bir Alan Araştırması, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Decotııs, Thomas A., Summers Timothy P., (1987), “A Path Analysis of a Model of the Antecedents and Consequences of Organizational Commitment”, Human Relations, 40(7), 445-470.
• Demircan, Nigar, (2003), Örgütsel Güvenin Bir Ara Değişken Olarak Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi: Eğitim Sektöründe Bir Uygulama, Doktora Tezi, GYTE Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Dıckson, Marcus W., Smıth, Brent D., Grojean, Michael W., Ehrhart, Mark, (2001), “An Organizational Climate Regarding Ethics: The Outcome of Leader Values and the Practices That Reflect Them”, The Leadership Quarterly, 12, 197-217.
• Eısenberger, Robert, Huntıngton, Robin, Hutchıson, Steven, Sowa, Debora, (1986), “Perceived Organizational Support”, Journal of Applied Psychology, 71(3), 500-507.
• Elçi, Meral, Alpkan, Lütfihak, (2009), “The Impact of Perceived Organizational Ethical Climate on Work Satisfaction”, Journal of Business Ethics, 84(3), February, 297-311.
• Elçi, Meral, (2005), “Örgütlerde Etik İklimin Personelin Vatandaşlık Davranışlarına Etkileri”, Doktora Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze, Kocaeli.
• Ergeneli, Azize, Arı, S. Güler, (2005), “Krizde İşten Çıkarmaların Banka Yöneticileri Üzerine Etkileri: Örgütsel Bağlılık, Güven ve Güçlendirme Algıları”, A.Ü. S.B.F. Dergisi, 60(1), s.121-148.
• Ferrell, O.C., Fraedrıch, John, Ferrell, Linda, (2005), Business Ethics, Ethical Decision Making, Sixth Ed., Houghton Mifflin Company, Boston, New York.
• Freedman, J.L., Sears, D.O., Carlsmıth, J.M. (2003), Sosyal Psikoloji, Çev. Ali Dönmez, 4. Basım, İmge Yayınları, Ankara.
• İnce, Mehmet, Gül, Hasan, (2005), Yönetimde Yeni Bir Paradigma: Örgütsel Bağlılık, 1. Baskı, Çizgi Kitabevi, Konya.
• Kalaycı, Şeref, (2006), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, 2. Baskı, Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti., Ankara.
• Kım, Nan Young, Mıller, Graham, (2008), “Perceptions of the Ethical Climate in the Korean Tourism Industry”, Journal of Business Ethics, 82, 941-954.
• Kraeger, Barbara, (1993), The Relationship Between Individually Perceived Organizational Climate and Faculty Members’ Organizational and Professional Commitment in Two Institutions of Higher Learning, Unpublished PhD Thesis, Hofstra University.
• Lemmergaard, Jeanette, Laurıdsen, Jorgen, (2008), “The Ethical Climate of Danish Firms: A Discussion and Enhancement of the Ethical-Climate Model”, Journal of Business Ethics, 80, 653-675.
• Martın, Kelly, D., Cullen, John B., (2006), “Continuities and Extensions of Ethical Climate Theory: A Meta- Analytic Review”, Journal of Business Ethics, 69, 175-194.
• Mathıeu, John E., Zajac, Dennis M., (1990), “A Review and Meta-Analysis of the Antecedents, Correlates, and Consequences of Organizational Commitment”, Psychological Bulletin, 108(2), 171-194.
• Mcconnell, Jeffery, (2003), “A Study of the Relationships Among Person-Organization Fit and Affective, Normative, and Continuance Components of Organizational Commitment”, Journal of Applied Management and Entrepreneurship, 8(4), October.
• Merton, Robert K., (1968), Social Theory and Social Structure, Genişletilmiş Baskı, Collier Macmillan Publishers, London.
• Meyer John P., Allen Natalie J., (1997), Commitment In the Workplace, Theory, Research and Application, Sage Publications, Inc., London.
• Meyer, John P., Herscovıtch, Lynne, (2001), “Commitment in the Workplace Toward a General Model”, Human Resouce Management Review, 11, 299-326.
• Mowday, Richard T., Steers, Richard M., (1979), “The Measurement of Organizational Commitment”, Journal of Vocational Behavior, 14, 224-247.
• O’reılly, Charles, Chatman, Jennifer, (1986), “Organizational Commitment and Psychological Attachment: The Effects of Compliance, Identification, and Internalization on Prosocial Behavior”, Journal of Applied Psychology, 71(3), 492-499.
• Parboteeah, K. Praveen, Cullen, John B., Vıctor, Bart, Tomoakı, Sakano, (2005), “National Culture and Ethical Climates: A Comparison of U.S. and Japanese Accounting Firms”, Management International Review, 45(4), 459-476.
• Paul, A.K., Anantharaman, R.N. (2004), “Influence of HRM Practices on Organizational Commitment: A Study Among Software Professionals in India”, Human Resource Development Quarterly, 15(1), 77- 88.
• Podsakoff, Philip M., Mackenzıe, Scott B., Bommer, William H., (1996), “Transformational Leader Behaviors and Substitutes for Leadership as Determinints of Employee Satisfaction, Commitment, Trust, and Organizational Citizenship Behaviors”, Journal of Management, 22(2), 259-298.
• Porter, Lyman W., Steers, Richard M., Mowday, Richard T., (1974), “Organizational Commitment, Job Satisfaction, and Turnover Among Psychiatric Technicians”, Journal of Applied Psychology, 59(5), 603-609.
• Post, James E., Frederıck, William C., Lawrence, Anne T. Weber, James, (1996), Business and Society: Corporate Strategy, Public Policy, Ethics, 7. Basım, McGraw Hill, Inc., International Edition.
• Reıchers, Arnon E., (1986), “Conflict and Organizational Commitments”, Journal of Applied Psychology, 71(3), 508-514.
• Schmınke, Marshall, Arnaud, Anke, Kuenzı, Maribeth, (2007), “The Power of Ethical Climates”, Organizational Dynamics, 36(2), 171-186.
• Schneıder, Benjamin, (1975), “Organizational Climates: An Essay”, Personnel Psychology, 28, s.447-479.
• Schwepker, Charles, H., (2001), “Ethical Climate’s Relationship to Job Satisfaction, Organizational Commitment, and Turnover Intention in the Salesforce”, Journal of Business Research, 54, 39-52.
• Seymen, Oya Aytemiz, (2008), Örgütsel Bağlılığı Etkileyen Örgüt Kültürü Tipleri Üzerine Bir Araştırma, 1. Baskı, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Sıms, Randi L., Keon, Thomas L., (1997), “Ethical Work Climate as a Factor in the Development of Person Organization Fit”, Journal of Business Ethics, 16, 1095-1105.
• Sıms, Randi L., Kroeck, K. Galen, (1994), “The Influence of Ethical Fit on Employee Satisfaction, Commitment and Turnover”, Journal of Business Ethics, 13, 939- 947.
• Thompson, James, D., (1976), Örgütler Çalışırken Yönetim Teorisinin Toplumbilimsel Temeli, Çev.: Ural Sözen, Tengiz Üçok, Kalite Matbaası, Ankara.
• Trevino, Linda Klebe, (1990); “A Cultural Perspective on Changing and Developing Organizational Ethics”, R. Woodman and W. Passmore (Ed.), Research in Organizational Change and Development, JAI Press, 195-230.
• Trevıno, Linda Klebe, Butterfıeld, Kenneth D., McCABE Donald L., (1998); “The Ethical Context in Organizations: Influences on Employee Attitudes and Behaviors”, Business Ethics Quarterly, 8(3), 447-476.
• TSAI, Ming-Tien, Huang, Chun-Chen, (2008), “The Relationship among Ethical Climate Types, Facets of Job Satisfaction, and the Three Components of Organizational Commitment: A Study of Nurses in Taiwan”, Journal of Business Ethics, 80, 565-581.
• Uygur, Akyay, (2009), Örgütsel Bağlılık ve İşe Bağlılık, 1. Basım, Barış Platin Kitabevi, Ankara.
• Vaıcys, Cheryl, Barnett, Tim, Brown, Gene, (1996), “An Analysis of the Factor Structure of The Ethical Climate Questionnaire”, Psychological Reports, 79, 1996, 115-120.
• Vardı, Yoav, Weıtz, Ely, (2004), Misbehavior in Organizations, Theory, Research and Management, Lawrence Erlbaum Associates Publishers, New Jersey.
• Vıctor, Bart, Cullen, B. John. (1988), “The Organizational Basis of Ethical Work Climates”, Administrative Science Quarterly, 33, 101-125.
• Wahl, LaVonne, K., (1994), Superior-Subordinate Interaction As an Antecedent to Organizational Commitment: An Exploratory Study, Unpublished PhD Thesis, University of Nebraska, Nebraska.
• Weber, James, (1995), “Influences Upon Organizational Ethical Subclimates: A Multi-departmental Analysis of a Single Firm”, Organization Science, 6(5), September-October, 509-523.
• Weber, James, Seger, Julie E., (2002), “Influences Upon Organizational Ethical Subclimates: A Replication Study of a Single Firm at Two Points in Time”, Journal of Business Ethics, 41, 69-84.
• Weeks, William A., LOE, Terry W., Chonko, Lawrence B., Martınez, Carlos Ruy, Wakefıeld, Kirk, (2004), “The Effect of Perceived Ethical Climate on the Search for Sales Force Excellence”, Journal of Personal Selling & Sales Management, 24(3), Summer, 199-214.
• Welsch, H.P., La Van, H., (1981), “Interrelationships Between Organizational Commitment and Job Characteristics, Job Satisfaction, Professional Behaviour and Organizational Climate”, Human Relations, 34, 1079-1089.
• Wıener, Yoash, (1982), “Commitment in Organizations: A Normative View”, Academy of Management Review, 7(3), 418-428.
• Wımbush, James C., Shepard, Jon, M., (1994), “Toward An Understanding of Ethical Climate: Its Relationship to Ethical Behavior and Supervisory Influence”, Journal of Business Ethics, 13, 637-647.
• Yıldırım, Fatma, (2002), Çalışma Yaşamında Örgüte Bağlılık ve Örgütsel Adalet İlişkisi, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.