Kadının Soyadı

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 33 - 70, 29.06.2021

İffet Didem Suna

Öz

Toplumdaki değişim ve bunlara bağlı olarak ayrımcılık yasağı, eşitlik ve aile hayatının korunması ilkeleri doğrultusunda yapılan Türk Medeni Kanunu’ndaki düzenlemeler, kanunun genel gerekçesinde belirtildiği üzere kadın-erkek eşitliğini sağlamayı amaçlamaktadır. Yapılan düzenlemeler, birçok konuda bu ilkeleri hayata geçirmiştir. Konunun yerel mahkemeler yanında Yargıtay, Anayasa Mahkemesi ve hatta uluslararası hukuk boyutuna taşınması neticesinde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarına konu olması, bu eşitliğin tamamen sağlanamadığını göstermektedir. Türkiye’nin de taraf olduğu Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılmasına Dair Sözleşme (CEDAW) ve hukukumuzda yapılan düzenlemeler karşılaştırıldığında bu eşitlik tam olarak sağlanamamıştır.
Kanuni düzenlemelerle tam olarak sağlanamayan soyadı noktasındaki kadın-erkek eşitliği, yargı mercilerince benimsenmiş içtihatlar ile sağlanmakta olup; bu çözüm yolu, yazılı hukuk ve fiili durumlar arasında çelişkilere sebep olmaktadır. Ulusal ve uluslararası yüksek mahkemelerce kadının soyadı konusunda verilen kararlar ve özellikle bu kararlara katılmayan üyelerin karşı oy yazıları ve yerel mahkemelerin bu konudaki ret kararlarının gerekçeleri incelendiğinde; çelişkilerin eleştirildiği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Soyadı, ayrımcılık yasağı, kadın-erkek eşitliği, insan hakları, CEDAW, insan evli kadının münhasıran soyadını kullanması davası.

Destekleyen Kurum

Konya Barosu

Kaynakça

• Akıntürk, Turgut/ Ateş Karaman, Derya, Türk Medeni Hukuku, Aile Hukuku, 6098 Sayılı Yeni Borçlar Kanununa Uyarlanmış, İkinci Cilt, Beta Yayınları, Yenilenmiş 15. Bası, İstanbul, 2013.
• Akipek, Jale G./ Akıntürk, Turgut/ Ateş Karaman, Derya, Türk Medeni Hukuku, Başlangıç Hükümleri, Kişiler Hukuku, 6098 Sayılı Yeni Borçlar Kanunu ve Yeni Yasal Düzenlemelere Uyarlanmış, Birinci Cilt, Beta Yayınlar, Yenilenmiş 8. Baskı, İstanbul, 2011.
• Atak, Songül, Birleşmiş Milletler Kadının Statüsü Komisyonu’nun Çalışmalarına Genel Bir Bakış, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 149-150 (2017), s. 51-69.
• Atasoy, Hakan, Evli Kadının Soyadı Sorunu “Anayasal” Mı? “Bireysel” Mi?, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, S. 5 (2015), s. 131-170.
• Ayan, Serkan, Anayasa Mahkemesi Kararları ve Çocuklar ile Kadının Soyadına İlişkin Değişiklik Tasarısı Taslağı Işığında Soyadının İlk Kez Edinilmesi, Kendiliğinden Değişmesi ve Değiştirilmesi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 4 (2012), s. 19-90.
• Aybay, Rona, İnsan Hakları Hukuku, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 2015.
• Bilge, Necip, Hukuk Başlangıcı, Hukukun Temel Kavram ve Kurumları, Turhan Kitabevi Yayınları, 30. Bası, Ankara, 2012.
• Birinci Uzun, Tuba, Aile Soyadı Çıkmazı, Anayasa Mahkemesi’nin Çocuğun Soyadının Velâyeti Kendisine Bırakılan Annesi Tarafından Değiştirilmesi Hakkındaki 25 Haziran 2015 Tarihli ve 2013/3434 Başvuru Sayılı Kararının İncelenmesi, Ankara Barosu Dergisi, Yıl: 74, S. 4 (2016), s. 97-137.
• Çalık, Tacettin, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Sözleşmeleri Kapsamında İnsan Haklarının Korunması, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 1 (2016), s. 69-120.
• Çataloğlu, Burcu Bahar/ Peschke, Seldağ Güneş, 30.09.2015 Tarihli HGK Kararı ve Sonrası Evli Kadının Soyadına İlişkin Bir Değerlendirme, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 69, S: 2 (2020), s. 399-417.
• Çelebi, Özgün, Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Bağlamında Kadının Soyadı ve Soyadının Çocuğa Aktarımı, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 18, S: 2 (2019), s. 537-614.
• Demirbaş, Ali, Nüfus Hizmetleri Kanununda Yapılan Son Değişiklikler, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 14, S: 179 (2019), s. 1435-1461.
• Doğan, Büşra, Çocuğun Soyadı Meselesine Dair Verilen Güncel Yargı Kararları Üzerine Bir İnceleme, Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 5, S: 1 (2020), s. 1043-1085.
• Ergene, Deniz, İnsan Hakları Hukukundaki Gelişmeler Işığında Türk Hukukunda Kadının ve Çocuğun Soyadı Meselesi ve Medeni Kanun’da Değişiklik Önerisi, MHB, Yıl: 31, S. 2 (2011), s. 123-176.
• Erkan, Vehbi Umut, Türk Medeni Kanunu’nda Evlilik Birliği İçerisinde Kadının Ekonomik ve Sosyal Hakları, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, C: 30, S: 134, 2018, s. 431-450.
• Kılıçoğlu Yılmaz, Kumru, Kadının Bitmeyen Soyadı Sorunu, Ankara Barosu Dergisi, S. 4 (2014), s. 579-592.
• Kılıçoğlu, Ahmet M., Dünden Bugüne Türk Medeni Kanununda Kadın, Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 5, S: 1 (2020), s. 3899-3923.
• Moroğlu, Nazan, Kadının Kimlik Sorunu “Kadının Soyadı” (Kadının Kimlik Sorunu), TBB Dergisi, S. 99 (2012), s. 245-268.
• Moroğlu, Nazan, Medeni Kanun’a Göre Kadının Soyadı ve Bir Öneri, s. 14, http:// www.tukd.org.tr/dosya/kadinin_soyadi.doc, ET: 28.12.2017.
• Mortaş, Süleyman, Evlenen Kadın İle Velayeti Kadına Bırakılan Çocuğun Soyadının Belirlenmesinde “Kocanın Soyadı” Parametresi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 2 (2016), s. 311-369.
• Nişancı, Dilaver, Kadına Karşı Ayrımcılık Fiillerinde Bireysel Başvuru Yolunda İki Farklı Sistem: CEDAW ve AİHS, Fasikül Hukuk Dergisi, S. 64 (2015), s. 11-20.
• Nomer, Haluk N., Avrupa Birliği’ne Üye Devletlerde ve Türkiye’de Evlenen Kadının ve Ortak Çocuğun Soyadı, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Yıl: 22, S. 2 (2002), s. 421-450.
• Oruç, Murat, Evli Kadının Münhasıran Bekarlık Soyadını Kullanabilmesi, TAAD, Yıl:7, S. 27(2016), s. 451-465.
• Özbudak, Coşkun, Bireysel Başvuru Kararlarında Ayrımcılık Yasağı, Terazi Hukuk Dergisi, S. 100 (2014), s. 176-181.
• Parlak Börü, Şafak, Kadının Korunmasına İlişkin Uluslararası Sözleşmeler ve Türkiye’nin Konumu, TBB Dergisi, Yıl: 30, Özel Sayı (2017), s. 43-63.
• Remzi, Mehmet/ Aydın, Sezer/ Ispartalı, Murat, Medeni Hukuk, İkinci Sayfa Yayınları, Yenilenmiş 2. Bası, İstanbul, 2012.
• Sağır, Meral, Kadının Soyadı, Bursa Barosu Dergisi, C: 29, S: 76 (2005), s. 5-6.
• Tacir, Hamide, Evli Kadının Kendi Soyadını Kullanması Konusunda Anayasa Mahkemesinin Yaklaşımının Temel Hak ve Özgürlükler 
Bakımından Değerlendirilmesi, Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 5, S: 1 (2017), s. 49-70.
• Tarman, Zeynep Derya, Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK)’daki Boşluk: Ada Uygulanacak Hukuk, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 66, S: 2 (2017), s. 461-490.
• Uluğ, Özden Melis, “Soyadım kimliğimdir, evlenince kaybolmamalıdır.”: Hegemonik erkeklik ile Medeni Kanunu’nun 187. maddesi arasındaki ilişkiye eleştirel bir bakış, Fe Dergi 7, no 2 (2015), 48-58.
• Yılmaz, Merve, Evli Kadının Soyadı, TAAD, Yıl: 3, S. 10 (2012), s. 129-151.
• Yüksel, Sera Reyhani, Türk Medeni Kanunu Bakımından Kadın-Erkek Eşitliği, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 2 (2014), s. 175-200.