Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Sağanak Adlı Oyununda Evin Poetikası

Year 2022, , 239 - 259, 30.12.2022

Bahar Yıldırım Sağlam

https://doi.org/10.26650/CONS2022-1170945

Abstract

Ev; odaları, duvarları, koridorları ve köşeleriyle bir sığınaktır. İçinde yaşayanları bir arada tutar, onların izlerini taşır. Gaston Bachelard’ın Uzamın Poetikası’na göre ev; dünyadaki köşemiz, ilk evrenimizdir, unutulmayan bir geçmişin barınağıdır. Bachelard’a göre ev, insan ruhuna ilişkin bir çözümleme aracı sunar. Ev halkının yaşadığı çatışma, huzursuzluk evin odalarına, duvarlarına ve eşyalarına da sızar. Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Sağanak adlı oyununda da ev; içinde yaşayanların tarihini, hafızasını, kültürünü yansıtır. Afif Molla, Lûtfi Bey, Eşref ve Belkıs arasındaki ikiliğin karmaşık bir görüntüsünü çizer. Evin salonlarında, mobilyasında, nizamında Doğu kültürü ile Batı kültürü birbirine karışır. Evin içindeki anlaşmazlıklar evi altüst eder. Evin fertlerini bir arada tutan çatı dağılır. Bachelard Uzamın Poetikası’nda fenomenolojik bir yöntem izler ve mekân yaklaşımını imgelerle inşa eder. Bu makalede de Bachelard’ın Uzamın Poetikası’nda izlediği fenomenolojik yöntem ele alınmış ve Bachelard’ın kullandığı mekânsal imgelerle Karaosmanoğlu’nun Sağanak adlı oyunundaki ev imgesini analiz etmek amaçlanmıştır. Oyunda mekânı oluşturan başat unsurlardan olan evin; içerisi ile dışarısını, aile ile yabancıyı, güvenli ve tehlikeliyi birbirinden ayıran bir imgeye dönüştüğü, bu işlevini yitirdiğindeyse sembolik olarak yıkıldığı tespit edilmiştir. 

Keywords

Gaston Bachelard, Uzamın Poetikası, ev

Supporting Institution

yok

Project Number

yok

Thanks

yok

Poetics of The House in Yakup Kadri Karaosmanoğlu’s Play Sağanak

Abstract

A house is a shelter with rooms, walls, corridors, and corners. It holds the household together and carries traces of its individual members. According to Gaston Bachelard’s The Poetics of Space, the house is our domain on earth, our first universe; it is the shelter of an unforgettable past. The conflict and unrest experienced by the residents of the house also infiltrate into the rooms, walls, and furniture of the house. In Yakup Kadri Karaosmanoğlu’s play Sağanak, the house also reflects the history, memory, and culture of the people who live in it. The house draws a complex picture of the duality between Afif Mollah, Mister Lûtfi, Eşref, and Belkıs. Eastern culture and Western culture intermingle in the halls, furniture, and order of the house. Conflicts inside the house turn the house upside down. The roof that holds the members of the house together falls apart. Bachelard follows a phenomenological method in The Poetics of Space and constructs his approach to space with images. In this article, the phenomenological method followed by Bachelard in the The Poetics of Space was used and it was aimed to analyze the image of the house found in Karaosmanoğlu’s play Sağanak with the spatial images Bachelard used. The house, which is one of the main elements that make up the space in the play, has been determined to turn into an image that separates the inside and the outside, the family and the stranger, the safe and the dangerous, and when it loses this function, it is symbolically collapses.

Keywords

Gaston Bachelard, house, The Poetics of Space

Project Number

yok

References

• Artun, N. A. (2014). Sürrealizm/mimarlık: mekân sanatı. İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Bachelard, G. (1995). Ateşin psikanalizi (A. Yiğit, Çev.). İstanbul: Bağlam Yayınları google scholar
• Bachelard, G. (2006). Su ve düşler: maddenin imgelemi üzerine deneme (O. Kunal, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
• Bachelard, G. (2008). Uzamın poetikası (A. Tümertekin, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları. google scholar
• Bachelard, G. (2010). Sürenin diyalektiği (E. Sarıkartal, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları. google scholar
• Başaran, A. (2021). Neden Bachelard okuruz? - yeni bir mekan ve mekunluk anlayışına doğru. M. T. Tunç, S. Yıldız (Ed.), Mimar neden Bachelard okur? içinde (s. 37-56). İstanbul: Ketebe Yayınları. google scholar
• Başbuğ, E. (2012). Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun tiyatro eserleri. Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi, 21, 37-58. google scholar
• Bollnow, O. F. (1961). Lived-space. Philosophy Today, 5 (1), 31-39 google scholar
• Bourdieu, P. (2000). Les structures sociales de I’économie. Paris: Seuil. google scholar
• Cassin, B. (2020). Nostalji: insan ne zaman evindedir? Odysseus, Aeneas, Arendt (S. Kıvrak, Çev.). İstanbul: Kolek-tif Yayınları. google scholar
• Dovey, K. (1985). Home and homelessness. I. Altman, C. M. Werner (Ed.), Home environments içinde (s.33-64). New York: Plenum google scholar
• Eagleton, T. (2011). Edebiyat kuramı: giriş (T. Birkan, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
• Eiguer, A. (2018). Evin bilinçdışı (P. Akgün, Çev.). İstanbul: Bağlam Yayıncılık. google scholar
• Elçi, H. İ. (2003). Roman ve mekân: Türk romanında ev. İstanbul: Arma Yayınları. google scholar
• Erzen, J. N. (2019). Üç habitus: yeryüzü, kent, yapı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları google scholar
• Firidinoğlu, N. (2007). Sağanak. Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi, 10, 62-76. google scholar
• Heidegger, M. (1996). İnşa etmek, oturmak, düşünmek (O. Kunal, Çev.). Cogito, 8, 67-70 google scholar
• Karaosmanoğlu, Y. K. (1991). Tiyatro eserleri. İstanbul: İletişim Yayınları google scholar
• Konyalı, B. Ş. (2015). Edebî anlatılarda mekânın poetikası: Abdülhak Şinasi Hisar’ın romanları bağlamında karşı-laştırmalı bir analiz (Doktora Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun. google scholar
• Lauzon, C. (2017). The unmaking of home in contemporary art. Canada: University of Toronto Press. google scholar
• Parla, J. (2014). Babalar ve oğullar: Tanzimat romanının epistemolojik temelleri. İstanbul: İletişim Yayınları google scholar
• Stevens, A. (2014). Jung (N. Örge, Çev.). Ankara: Dost Yayınevi. google scholar
• Tanpınar, A. H. (1988). 19. asır Türk edebiyatı tarihi. İstanbul: Çağlayan Yayınevi google scholar
• Tekin, M. (2003). Roman sanatı. İstanbul: Ötüken Yayınevi google scholar
• Zahavı, D. (2020). Fenomenoloji: ilk temeller (S. Bayazit, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları google scholar