Muhlis Sabahattin Ezgi and the Turkish Operettas of the Republican Era: Ayşe Opereti

Year 2024, Volume: 11 Issue: 1, 54 - 74, 24.06.2024

Çağatay Gülmez Köksal Apaydınlı

https://doi.org/10.26650/CONS2024-1443927

Abstract

The Ayşe Opereti [Aisha Operetta] is one of the most popular works among the operettas of Muhlis Sabahattin Ezgi, who holds the identity of being a significant composer in the history of Turkish music. During the times when it was staged, Ayşe Opereti was met with considerable interest and appreciation by the public, earning its place among the significant operettas of the Republican Era. Ayşe Opereti was included in the repertoire of the State Opera and Ballet for the first time during the 2018-2019 season, being staged by the Ankara State Opera and Ballet in 2019. The aim of this research is to provide information about the life and works of Muhlis Sabahattin Ezgi as an important representative of Turkish operetta history, to examine the musical features of Ayşe Opereti that he wrote and composed, and to reveal its contribution to the Turkish operetta literature. This descriptive research was prepared using the case study model and obtained its data through a literature review by searching the relevant theses, articles, books, library archives, audio-visual archives, and personal archives. The article also examines the documents necessary for compiling findings related to the subject. As a result, the research has found Muhlis Sabahattin Ezgi to be a significant Turkish operetta composer who synthesized Turkish music maqams and rhythms with Western musical techniques. In addition, the study has found within the context of the development of operettas, particularly following the proclamation of the Republic, that Muhlis Sabahattin Ezgi’s Ayşe Opereti stands as one of the earliest examples of works produced utilizing Turkish music. The study also finds this work, which has gained popularity among the Turkish public, to possess both modal and tonal characteristics.

Keywords

Turkish operetta, Ayşe Opereti, Muhlis Sabahattin Ezgi

Muhlis Sabahattin Ezgi ve Cumhuriyet Dönemi Türk Operetlerinden “Ayşe Opereti”

Abstract

Ayşe Opereti, Türk müziği tarihinde önemli bir besteci kimliğine sahip olan Muhlis Sabahattin Ezgi’nin operetleri arasındaki en popüler eserlerinden biridir. Sahnelendiği dönemlerde halk tarafından oldukça ilgiyle karşılanmış, beğenilmiş ve Cumhuriyet tarihinin önemli operetleri arasında yer almıştır. Devlet Opera ve Balesi tarihinde ilk kez repertuvara alınan ve yeniden sahneye uyarlanan Ayşe Opereti, Ankara Devlet Opera ve Balesi tarafından 2019 yılında sahnelenmiştir. Bu araştırmanın amacı; Türk operet tarihimizin önemli temsilcilerinden biri olan Muhlis Sabahattin Ezgi’nin hayatı ve eserleri hakkında bilgi vermek, yazdığı ve bestelediği Ayşe Opereti’nin müziksel özelliklerini incelemek ve eserin Türk operet literatürüne katkısını ortaya koymaktır. Durum çalışması (örnek olay) modeli ile hazırlanan bu betimsel araştırmada veriler literatür taraması yoluyla elde edilmiştir. Bu doğrultuda konuyla ilişkili tezler, makaleler, kitaplar, kütüphane arşivleri, işitsel-görsel arşivler ve kişisel arşivler taranmış, gerekli dokümanlar incelenerek konuyla ilgili bulgular bir araya getirilmiştir. Araştırma sonucunda; Muhlis Sabahattin Ezgi’nin Türk müziği makam ve usulleri ile Batı müziği tekniğini sentezleyerek eserler besteleyen önemli Türk operet bestecilerinden biri olduğu, özellikle Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte gelişen operetler içinde Muhlis Sabahattin Ezgi’ye ait olan Ayşe Opereti’nin Türk müziği kullanılarak eser üretme anlayışının ilk örneklerinden olduğu, Türk halkının beğenisini kazanarak popüler olmuş bu eserin hem makamsal hem de tonal özelliklere sahip olduğu bulgularına ulaşılmıştır.

Keywords

Türk Opereti, Ayşe Opereti, Muhlis Sabahattin Ezgi

Ethical Statement

Etik kurul onayı gerekmemektedir

Thanks

Ayşe Operetiyle ilgili yazılı döküman ve afişlerden oluşan kişisel arşiviyle sağladığı katkılar nedeniyle Sayın Gökhan Akçura'ya, operetin müzik düzenlemesini yapan ve şan ve koro notalarını bizimle paylaşan Çukurova Devlet Senfoni Orkestrası sanatçısı Sayın Yusuf Yalçın'a ve operet ile ilgili verdiği önemli bilgilerle çalışmamıza katkı sağlayan Sayın Prof. Dr. Berrak Taranç'a teşekkür ederiz.

References

• Akçura, G. (2015, 25 Mart). Muhlis Sabahattin Ezgi: Bir operet kralı [Blog yazısı]. Erişim adresi: http://gokhanakcura.blogspot.com/2015_03_22_archive.html google scholar
• Aksoy, B. (1986). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e musiki ve batılılaşma. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi içinde (Cilt:5). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Altar, C. M. (1993a). Opera tarihi (II. Cilt). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. google scholar
• Altar, C. M. (1993b). Opera tarihi (IV. Cilt). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınlar. google scholar
• And, M. (1970). 100 soruda Türk tiyatrosu (1. Baskı). İstanbul: Gerçek Yayınevi. google scholar
• And, M. (1973). 50 yılın Türk tiyatrosu (2. Baskı). Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. google scholar
• Ankara Devlet Opera ve Balesi. (2018-2019 Sezonu). Ayşe Opereti kitapçığı. Ankara: Yazar. google scholar
• Arpad, B. (1947). Muhlis Sabahattin hayatı ve eserleri. Türk Tiyatrosu Dergisi, 202, 3-4. google scholar
• Arpad, B. (1964). Operet 8 tablo İstanbul: İzlem Yayınları. google scholar
• Aydın, Ş. (1990). Türk bestekar portreleri. İstanbul: Ünsal Ofset Matbaacılık. google scholar
• Başkır, S. (2006). Tiyatro, Aylık Tiyatro Dergisi, 163, 24-26. google scholar
• Başmabeyinci. (2019, 28 Kasım). Türk Dil Kurumu Sözlükleri içinde. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/ google scholar
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev. Ed). Ankara: Siyasal Kitabevi. google scholar
• Erol, T. (2015). Cumhuriyet dönemi Türk tiyatrosunda müzikli oyunlar, tiyatro müziği besteciliği ve bu alanın günümüzdeki durumu üzerine değerlendirmeler. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Kayseri. google scholar
• Gülmez, Ç. (2021). Ayşe Opereti’nin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ordu. google scholar
• Hisarlı, A. (1947). Muhlis Sabahattin doğdu, yaşadı ve dünyada izler bırakmak sureti ile göçtü. Türk Tiyatrosu Dergisi, 202, 13-15. google scholar
• McMillan, J. H. (2000). Educational research: fundamentals for the consumer. New York: Addison Wesley Longman. google scholar
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, 3. Baskıdan Çev.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. google scholar
• Rona, M. (1960). 50 yıllık Türk musikisi, bestekar ve güfteleri ile. İstanbul: Türkiye Yayınevi. google scholar
• Sait, M. (1933). Bir bestekarın hayatı, Muhlis Sabahattin nasıl yaşıyor?. 7 Gün Yedigün Dergisi, 21, 10-13. google scholar
• Say, A. (1997). Müzik tarihi (3. Basım). Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları. google scholar
• Saydam, N. (Yönetmen). (1968). Ayşem [Film]. Acar Film. google scholar
• Sevengil, R, A. (1968). Türk tiyatrosu tarihi III: Tanzimat tiyatrosu. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi,. google scholar
• Sevinçli, E. (1994). İzmir’de tiyatro, İzmir: Ege Yayıncılık. google scholar
• Subaşı, M. ve Okumuş, K. (2017). Bir araştırma yöntemi olarak durum çalışması, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2): 419-426. google scholar
• Sururi, G. (1977). Kıldan ince kılıçtan keskince (2. Basım). İstanbul: Milliyet Yayınevi. google scholar
• Taranç, B. (2005). Operet kralının gizli dünyası-Muhlis Sabahattin 1889-1947. İzmir: Meta Basım,. google scholar
• Uygun, M. (2010). 20. yy’dan günümüze müzikal tiyatro gelişimi ve opera ile etkileşimi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. google scholar
• Ünlü, C. (1998a). Geçmişten günümüze Türk müziği: Bir operetti yaşamak. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. google scholar
• Ünlü, C. (1998b). Geçmişten günümüze Türk müziği: Yıldızlar düşerken. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. google scholar
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık. google scholar
• URL-1: https://www.tozlumagazin.net/sahne-ve-beyazperdenin-ayselerini-taniyor-musunuz/(E.T.28.02.2021). google scholar
• URL-2: https://www.sinematurk.com/film/1203-aysem (E.T. 14.04.2024) google scholar