The Representation of the Actor from Edward Gordon Craig's Uber-Marionette to Robert Bresson's 'Model'

Year 2025, Volume: 12 Issue: 1, 371 - 381, 30.06.2025

Sercan Özinan

https://doi.org/10.26650/CONS2025-1645112

Abstract

This article examines the concept of the "Uber-Marionette," proposed by British actor, director, and designer Edward Gordon Craig as an opposition to romantic subjectivity and realism in acting, alongside the "Model" actor concept introduced by French filmmaker Robert Bresson, within the context of early 20th-century acting theories and methodologies. Both artists transcend and redefine traditional realism, advocating a new mode of representation that emphasizes formal and aesthetic qualities. Craig’s "Uber-Marionette," which relies on movement and gestures as primary expressive tools, and Bresson’s "Model," characterized by the absence of overt emotional expression in cinema, are comparatively analyzed in both form and content. The study discusses these approaches in relation to the artistic contexts of their era, highlighting their aesthetic directions. Ultimately, Craig and Bresson reposition the actor’s function beyond mere emotional expression, establishing a new representational paradigm. Thus, their proposals are interpreted as a formal and conceptual critique against conventional norms of 'realism' in acting.

Keywords

Acting , Uber-Marionette , Model

Edward Gordon Craig’in ‘Kukla Üstü’nden Robert Bresson’un ‘Model’ine Oyuncunun Temsili

Abstract

Bu makale, 20. yüzyıl başlarında şekillenen oyunculuk teorisi ve metodoloji bağlamında İngiliz oyuncu, yönetmen ve tasarımcı Edward Gordon Craig’in oyunculukta romantik öznelliğin ve realizmin bir karşıtı olarak sunduğu "Kukla Üstü" (Uber-Marionette) kavramı ile Fransız sinema yönetmeni Robert Bresson’un "Model" oyuncu yaklaşımını ele almaktadır. Her iki sanatçı da oyunculukta ‘gerçekçilik’ anlayışının sınırlarını aşıp yeniden tanımlayarak, performansın biçimsel ve estetik düzeyde yeniden tanımlandığı yeni bir temsil anlayışı ortaya koymuştur. Bu temsil anlayışından yola çıkarak, Craig’in hareket ve jestlerin anlatım aracı olarak kullanılmasına yönelik sunduğu ‘Kukla Üstü’ önermesi ile Bresson’un sinemada bilinçli ifadeden arındırılmış ‘Model’ oyuncu anlayışı hem içerik hem biçim açısından karşılaştırmalı olarak analiz edilmektedir. Çalışma, bu iki yaklaşımın dönemin sanatsal bağlamlarıyla birlikte oyunculukta temsil meselesine nasıl yaklaştığını ve hangi estetik yönelimleri barındırdığını tartışmaktadır. Sonuç olarak hem Craig hem de Bresson, oyuncunun sahne ya da perde üzerindeki işlevini salt ifade aracı olmanın ötesine taşıyarak, yeni bir temsiliyet anlayışı inşa etmişlerdir. Bu bağlamda her iki sanatçının da önerileri, oyunculuk sanatında ‘gerçeklik’ normlarına karşı biçimsel ve düşünsel bir itiraz olarak değerlendirilmektedir.

Keywords

Oyunculuk , Kukla Üstü , Model

References

• Braun, E. (2013). Yönetmen ve Sahne. (Bahadır Sina Şener, Çev.). Dost Kitabevi. google scholar
• Bresson, R. (2015). Sinematograf Üzerine Notlar. (NiLüfer Güngörmüş, Çev.). Küre Yayınları. google scholar
• Craig, G. (1946). Tiyatro Sanatı Hakkında. (Nureddin Sevin, Çev.). Milli Eğitim Basımevi. google scholar
• Diderot, D. (2007). Aktörlük Üzerine Aykırı Düşünceler. (Sabri Esat Siyavuşgil, Çev.). İş Bankası Yayınları. google scholar
• Dorsay, A. (2000, Ocak). Robert Bresson: YaLnız Bir Doruk. Milliyet Sanat Dergisi, 471, 26-27. google scholar
• Hauser, A. (1984). Sanatın Toplumsal Tarihi. (YıLdız GöLönü, Çev.). Remzi Kitabevi. google scholar
• Herstand, T. (1966). Edward Gordon Craig on the Nature of the Artist. Educational Theatre Journal, 18(1), 7-11. google scholar
• Innes, C. (1998). Edward Gordon Craig: A Vision of Theatre. RoutLedge PubLishing. google scholar
• Innes, C. (2004). Avangart Tiyatro. (BeLiz GüçbiLmez, Çev.). Dost Kitabevi. google scholar
• Lanzoni, R. F. (2015). Başlangıcından Günümüze Fransız Sineması. (Ertan Yılmaz, Çev.). Küre Yayınları. google scholar
• Lukacs, G. (1969). Çağdaş Gerçekliğin Anlamı. (Cevat Çapan, Çev.). Pavel Yayınevi. google scholar
• Lyons, C. R. (1964). Gordon Craig’s Concept of the Actor. Educational Theatre Journal, 16(3), 258-269. google scholar
• Reader, K. (2000). French Film Directors: Robert Bresson. Manchester: Manchester University Press. google scholar
• Sontag, S. (1991, Kasım). Robert Bresson’un Filmlerinde Tinsel Stil. (Alper Oysal, Çev.). Nisan Kitap, 10, 48-66. google scholar
• Stanislavski, K. (2011). Sanat Yaşamım. (Suat Taşer, Çev.). Agora KitaplLığı. google scholar