Kutadgu Bilig’de İnşa Edilen Kadın Kimliği Üzerine Sosyal Bir İnceleme

Year 2021, , 199 - 208, 29.04.2021

Erdi Demir

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.904919

Cited By: 4

Abstract

Kutadgu Bilig, İslam dinini kabul etmiş Türklerin kadınlara bakış açısı, kadınların toplumsal ve kültürel kimliklerinin sorgulanması bakımından zengin bir veri sunmaktadır. Araştırmada, Kutadgu Bilig yapıtı referans alınarak, kadınların toplumsal konumları, evlilikler, kadın-erkek ilişkileri, toplumun kadına bakış açısı toplumsal cinsiyet ve feminist eleştirel yaklaşım temelinde incelenmiştir. Yapıt, tarama modeli kullanılarak doküman incelemesi yoluyla incelenmiştir. Doküman incelemesi yoluyla toplanan veriler içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Araştırmada geçmişteki durum, nesne ve bireyler içinde bulundukları koşullar içinde olduğu gibi yorumlanıp değerlendirilmiştir. Nitel bir araştırma özelliğine sahip çalışmada, kadınların toplumda ikincil bir şekilde konumlandırıldıkları, kadına bakış açısının ötekileştirici, asimetrik olduğu ve Kutadgu Bilig’in ataerkil yaklaşımın izlerini taşıdığı sonucuna ulaşılmıştır. Yapıtta, kadınların hane içinde konumlandırılarak içkili eğlencelerden uzak tutulması gereken bir varlık olarak sunulduğu görülmüştür. İdeal kadın olarak oluşturulan kadın tipinin toplumsal cinsiyet normlarıyla uyumlu, itaatkâr, erkek otoritesini kabul eden kadınlar olduğu anlaşılmıştır. Yapıt, ataerkil kodlara sahip olması sebebiyle toplumsal cinsiyet normları açısından zengin bir kaynak sunmaktadır.

Keywords

Kutadgu Bilig, kadın, ataerkillik, toplumsal cinsiyet, namus

Thanks

Destek ve yardımlarından dolayı Ankara Üniversitesi Eğitim Bilikleri Fak. Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Doğan, Hacettepe Üniversitesi Sosyoloji bölümü Emekli öğretim üyesi Prof.. Dr. Tülin İÇLİ ve Dumlupınar Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim üyesi Doç. Dr. Erdal ADAY hocama çok teşekkür ederim.

References

• Adalıoğlu, Hasan Hüseyin. (2013). Bir Siyasetnâme Olarak Kutadgu Bilig. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (34), 237-253.
• Albayrak, Fatma ve Serin, Nilüfer (2015). Kutadgu Bilig ve Marifetname’de Kadın Algısı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, (8), 16-37.
• Anıl, Adile (2004). Kutadgu Bilig’de Kadın. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, (32), 91-99.
• Arsal, Sadri (1947). Kutadgu Bilig. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 13(2), 657-683.
• Arat, Reşit Rahmeti (1979). Kutadgu Bilig. İstanbul: Türk Kültürünü Araştırmaları Enstitüsü Yayınları.
• Caferoğlu, Ahmet (1984). Türk Dili Tarihi I-II. İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Bowen, Gleen A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative research journal, 9(2), 27-40.
• Cesur-Kılıçaslan, Seher ve Işık, Toprak (2014). Perceptions of Women ın The Balance of PowerınTurkey”.file:///C:/Documents%20and%20Settings/user/Belgelerim/Downloads/PERCEPTIONS_OF_WOMEN_IN_THE_BALANCE_OF_P%20(1).pdf, [Erişim: 06.03.2021].
• Debreli, Zekiye Gizem (2016). Kutadgu Bilig’de Kadın. Studies of The Ottoman Domain (Osmanlı Hâkimiyet Sahası Çalışmaları), 6(11), 38- 60.
• Demir, Erdi (2018). Kadınların Siyasal Katılımı Antalya’da AK Parti ve CHP Kadın Kolları Örneği. Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Demir, Erdi (2020). Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Kadının Siyasetteki Rolü ve Önemi. Yunus Emre Tansü (Ed.). Abay Kunanbayev Anısına Türkiye ve Türk Dünyası Araştırmaları-III. (s.833-863) Gaziantep: İKSAD Publishing House.
• Demir, Erdi (2021). Halit Ziya’nın Aşk-ı Memnu Romanında Kadın Temsillerinin Toplumsal Cinsiyet Açısından İncelenmesi. tarr: Turkish Academic Research Review, 6(1), 293-307.
• Doğan, İsmail (2012). Sosyoloji Kavramlar ve Sorunlar. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Ecevit, Yıldız (2011). Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisine Başlangıç, Yıldız Ecevit ve Nadide Karkıner. (Ed.). Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları. (s.2-29) Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Emiroğlu, Selim (2012). Kutadgu Bilig’de Çocuk Eğitimi. Turkish Studies (Elektronik), 7(1), 1027-1041.
• Ercilasun, Ahmet Bican (2003). İlk Müslüman Türk Devletlerinde Dil ve Edebiyat. Türkler, C. 5. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 759-783.
• Ergin, Muharrem (1971). Dede Korkut Kitabı. İstanbul: MEB Yayınları.
• Ertuğrul, Gökhan (2010). The Status of Turkısh Women ın Anatolıa. Atatürk Dergisi, 1(3). 9-39.
• Gökalp, Ziya (1990). Türkçülüğün Esasları. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını.
• Gültepe, Necati (2013). Türk Kadın Tarihine Giriş Amazonlardan Baciyan-ı Rum’a. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Günay, Umay (2000). İslami Dönemde Türk Toplumunda Kadının Yeri ve Önemi. Ankara: Milli Folklor Dergisi.
• Günindi Ersöz, Aysel (2016). Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi. Ankara: Anı Yayınevi.
• İnalcık, Halil (2000). Kutadgu Bilig’de Türk ve İran Siyaset Nazariye ve Gelenekleri, Osmanlı’da Devlet, Hukuk, Adalet. İstanbul: Eren Yayınları.
• Karaman, Ahmet (2016). Uygur Atasözlerinde Kadın (Woman in Uyghur Proverbs). Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, (41), 93-111.
• Karasar, Niyazi (2002). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kafesoğlu, İbrahim (1980). Kutadgu Bilig ve Kültür Tarihimizdeki Yeri. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Kaya, Umut (2017). Kutadgu Bilig ve Yusuf Has Hacib’in Eğitimle ilgili Görüşleri. Düzce Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 1-26.
• Köksel, Behiye (2011). Orhon Yazıtlarında Kadın. Humanities Sciences, 6(2), 331-341.
• Kurnaz, Şefika (1991). Cumhuriyet öncesinde Türk kadını (1839-1923). T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu.
• Lerner, Gerda (1986). The creation of patriarchy (Vol. 1). USA: Oxford University Press.
• Önler, Zafer (2003). Kutadgu Bilig’de İktidar Kavramı ve Siyaset Anlayışı. Türkler. C. 4, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 179-186.
• Önler, Zafer (2008). Kutadgu Bilig’de Toplumsal Kabul ve Geleneklerden Yansımalar. U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(15).
• Özbolat, Abdullah ve Çomu, Aslı Emine (2018). Kadının Toplumsal Konumunu Siyasetnameler Üzerinden Okumak: Tipolojik Bir Yaklaşım. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18(2), 1152-1179.
• Özkan, Umut Birkan (2019). Eğitim Bilimleri Araştırmaları için Doküman İnceleme Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Özkaynar Kılıç, Gülnaz (2017). Tarihte öne çıkan Türk lider örnekleri üzerine bir İnceleme. Ekonomi İşletme ve Yönetim Dergisi. 1(1), 10-31.
• Taş, İsmail (2013). The Problem of Good in Kutadgu Bilig. Bilig, 247-272.
• Tellioğlu, İbrahim (2016). İslam Öncesi Türk Toplumunda Kadının Konumu Üzerine. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (55), 209-224.
• Tong, Richard (1989). Feminist Thought: A Comprehensive Introduction. London: Unwin Hyman.
• Sancar, Serpil (2011). Erkeklik. Yıldız Ecevit ve Nadide Karkıner (Ed.). Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları, (s.168-191). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Fakültesi Yayınları.
• Şenata Aydın, Nalan (2018). Kutadgu Bilig’de Erkek ve Kadın Algısı Üzerine Bir Değerlendirme. Mehmet Şahin, Şeref Göküş (Ed.). (s.295-302), Türk Akademik Araştırmalar dergisi uluslararası multidisipliner kongresi.
• Walby, Sylvia (1990). Theorizing patriarchy. Oxford: Basil Blackwell.
• Yavuz, Kemal (2009). Yusuf Has Hacib ve Kutadgu Bilig. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 37(37), 137-180.
• Yıldırım, Ali ve Şimşek, Hasan (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, Gökhan (2002). Yusuf Has Hacib ve Kutadgu Bilig Hakkında Ön Bilgi. Kutadgu Bilig, Felsefe-Bilim Araştırmaları Dergisi, (1), 8-14.
• Yusuf Has Hacip (2019). Kutadgu Bilig. Ankara: Ofset Matbaa.