Türkçülük Düşüncesinden “Millî Edebiyat”a: Ömer Seyfettin’in ‘Nakarat’ Adlı Öyküsünde Millî Bilincin Uyanışı

Year 2020, Issue: 3, 1 - 9, 29.12.2020

Sema Özher Koç

Abstract

Ömer Seyfettin, 11 Nisan 1911 tarihinde Genç Kalemler dergisinde yayınladığı “Yeni Lisan” adlı makaleyle edebiyat tarihlerine Millî Edebiyat (1911-1923) cereyanı olarak kaydedilecek edebiyatın yönünü halka çevirme, Türklük düşüncesi etrafında millî bir kimlik inşa etme hareketine dilin sadeleşmesi boyutunda çok önemli katkılar sağlayan bir düşünce adamıdır. Hatta Ali Canip Yöntem’e gönderdiği 28 Ocak 1910 tarihli mektupta Arapça ve Farsça terkiplerin süsünden dolayı edebiyattan nefret ettiğini, bu nefretinin iğrenç ve tiksindirici olduğunu söyleyerek ona edebiyatta, lisanda bir ihtilâl vücuda getir(me) çağrısında bulunur. Ali Canip, Ömer Seyfettin’in çağrısına olumlu cevap verir. Daha sonra Ziya Gökalp’in onlara katılmasıyla büyüyecek olan Millî Edebiyat anlayışı, İttihat ve Terakki’nin de desteğini alarak güçlenecektir.
Bu yazının konusu olan “Nakarat” adlı öyküde anlatılan olaylar Makedonya’da geçer. Öyküde bir Osmanlı subayının bir Bulgar kızından millî bilinç/millî kimlik ile ilgili aldığı ders ve sıradan bir insana kadar inen Bulgar milliyetçiliği düşüncesi karşısında yaşadığı milli bilinçten yoksun olmanın neden olduğu buhran okuyucuya sunulur.
Bu çalışmada önce 19. yüzyıla gelinceye kadar dünya tarihinde yaşanan bazı önemli olaylardan hareketle millet kavramının doğuşu, Osmanlı’nın çağı yakalamak amacıyla gerçekleştirdiği ıslahatlar, Osmanlı’da 19. yüzyılda görülen fikir cereyanlarından biri olarak Türkçülük düşüncesinden söz edilecek ve milli kimlik ile milli lisan arasındaki ilişki irdelenecek daha sonra “Nakarat” adlı öykü çözümlenecektir.

Keywords

Ömer Seyfettin, Milli Edebiyat, Nakarat

References

• Aktaş, Şerif (2007). Milli Edebiyat (1911-1923). Türk Edebiyatı Tarihi, C. 3, (Edt. Talat S. Halman, Osman Horata, Yakup Çelik…). İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 183-268.
• Berkes, Niyazi (2012). Türkiye’de Çağdaşlaşma, (Haz. Ahmet Kuyaş). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Calhoun, Craig (2009). Milliyetçilik, (Çev. Bilgen Sütçüoğlu). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Cunbur, Müjgân (1992). Ömer Seyfettin'in Hayatı ve Eserleri. Doğumunun Yüzüncü Yılında Ömer Seyfettin, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1-18.
• Önertoy, Olcay (1992). Ömer Seyfettin’in Milliyetçilik Düşüncesi. Doğumunun Yüzüncü Yılında Ömer Seyfettin. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 73-85.
• Sarınay, Yusuf (2005). Türk Milliyetçiliğinin Tarihi Gelişimi ve Türk Ocakları. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Seyfettin, Ömer (2009). Bütün Hikâyeleri 6. İstanbul: Üç Harf Yayınları.
• Ülken, Hilmi Ziya (2013). Millet ve Tarih Şuuru. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Ülken, Hilmi Ziya (2014). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.