Maraşlı Âşık Derdiçok’un Şiirlerine Ekoeleştirel Bir Yaklaşım

Year 2021, Issue: 4, 228 - 237, 29.04.2021

Şule Döner

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.897401

Cited By: 1

Abstract

Geçmişten günümüze çevresel sorunlar, yeryüzünde büyük yıkımlara sebep olmuş; insanlığı ve tüm canlıları tehdit eder hale gelmiştir. Bu yıkımların en büyük sorumlusu ise, içinde yaşadığı dünyayı pervasızca sömüren ve doğayı kendisine sunulan bir kaynak olarak gören insandır. İnsan ve doğa arasındaki ayrılmaz bütünlük zamanla unutulmuş; insan, doğa üzerinde kurduğu otorite ile doğal olana müdahale etmekten kaçınmamıştır. Çevre kirliliği, türlerin yok oluşu, doğal felaketlerin artışı çevreye verdiğimiz zararın ve bozulan ekolojik dengenin bir sonucudur.
Ekoeleştiri kuramı, ekolojik bir bilinç oluşturmak adına ortaya çıkan ve edebiyatı çevreci bilinç ışığında yorumlayan disiplinlerarası bir yaklaşımdır. Canlı ve cansız tüm varlıkların yaşamın bir parçası olduğu fikriyle hareket eden ekoeleştiri, insan-doğa karşıtlığının ötesinde bir bilinç oluşturmayı hedeflemektedir. Bu bilinci en güzel yansıtan eserler ise, doğa ile iç içe yaşayan; bir nevi doğanın sesi olan âşıkların şiirleridir. Ancak halk şiirlerini ekoeleştirel bağlamda ele alan çalışmalar yok denecek kadar azdır.
Bu sebeple çalışmamızda tabiatı şiirlerinde sıkça kullanan, doğaya içsel bir değer vererek onu kişileştirmekten kaçınmayan Maraşlı Âşık Derdiçok’un şiirlerini ekoeleştirel bağlamda inceleyeceğiz.

Keywords

Derdiçok, ekoeleştiri, doğa, insan

References

• Ayaz, Hüseyin (2014). Çevreci Eleştiri Üzerine Genel Bir Değerlendirme. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3(1), 278-292.
• Bulut, Dilek (2005). Çevre ve Edebiyat: Yeni Bir Yazın Kuramı Olarak Ekoeleştiri. Littera Edebiyat Yazıları, 17, 79-89.
• Demir, Sıddık (1993). Afşinli Derdiçok: Hayatı, Edebi Kişiliği ve Şiirleri. Ankara: Alıç Okul Yayınları.
• Dindar, Gülşah (2012). Derin Ekoloji Hareketi ve Ekoeleştiri: Bir Garip Şair Orhan Veli. Ekoeleştiri Çevre ve Edebiyat (Ed. Serpil Oppermann). Ankara: Phoenix Yayınları.
• Dönmez, Başak Ağın (2012). Ekoeleştiri ve Hayvan Çalışmaları: Avatar, Madagaskar ve Madagaskar 2: Afrika’ya Kaçış Filmlerinde Doğa ve Hayvan Temsilleri. Ekoeleştiri Çevre ve Edebiyat (Ed. Serpil Oppermann). Ankara: Phoenix Yayınları.
• Garrard, Greg (2017). Ekoloji ve Çevre Üzerine Kültürel Tartışmalar (Çev. Ertuğrul Genç). İstanbul: Kolektif Yayınları.
• Kabak, Turgay (2018). Dadaloğlu’nun Şiirlerine Ekoeleştirel Bir Yaklaşım. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 11(21), 36-47.
• Kümbet, Pelin (2012). Ekofeminizm: Kadın, Kimlik ve Doğa. Ekoeleştiri Çevre ve Edebiyat. (Ed. Serpil Oppermann). Ankara: Phoenix Yayınları.
• Opperman, Serpil (2006). Doğa Yazınında Beden Politikası. Littera Edebiyat Yazıları, 18, 75-86.
• Oppermann, Serpil (2012). Ekoeleştiri: Çevre ve Edebiyat Çalışmalarının Dünü ve Bugünü. Ekoeleştiri Çevre ve Edebiyat (Ed. Serpil Oppermann). Ankara: Phoenix Yayınları.
• Özdağ, Ufuk (2017). Çevreci Eleştiriye Giriş. Ankara: Ürün Yayınları.
• Sekni, Nazife Gül (1996). XX. Yüzyıl Afşinli Halk Şairleri. Elâzığ: Fırat Üniversitesi, SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Şanal, Nilay (2019). Âşık Ömer, Gevherî ve Karaca Oğlan’ın Şiirlerinde Tabiat. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Yıldız, Âdem (2002). Halk Şiirinde Tabiat. Çanakkale: Onsekiz Mart Üniversitesi, SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.