Abdülhak Hâmid’in Yenilik Penceresinden Şeyh Gâlib’e Bakmak

Year 2021, Issue: 6, 52 - 67, 30.12.2021

Veli Kılıçarslan

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1021204

Abstract

Türk şiirinin yenilenme evresine girdiği yıllarda, tasarlanan veya beklenen yenilik hamlesinin uygulayıcısı Abdülhak Hâmid olmuştur. Onun yenilikçi bir tavırla ortaya koyduğu şiirleri, kendinden sonra gelen özellikle Servet-i Fünun şairlerince ilgi odağı hâline gelmiştir. Sonraki yıllarda başka şairler tarafından da benimsenmiş olan Abdülhak Hâmid’in geleneği yıkma amacında olduğuna inanılsa da esasen gelenekten faydalanarak bir yenilenme içindedir. Bu noktada Abdülhak Hamid’in hangi kaynaklara yöneldiği önem arz etmektedir. Eserlerini nasıl yazdığını yazılarında açıklayan Abdülhak Hâmid, birtakım ipuçları verir. Bu ipuçları arasında Şeyh Gâlib’i daha gençliğinde okuduğu ve ondan etkilendiği de vardır.
Bu çalışmada, onun Şeyh Gâlib’i okuma sürecinden etkilenme sürecine kadar olan zamanı içine alan ve bu zamanda ortaya koyduğu eserlerinde Şeyh Gâlib etkisinin somutlaştırılması amaçlanmıştır. Makber’de belirgin bir Şeyh Gâlib etkisinin varlığı, çeşitli yazılarla ortaya koyulmuşsa da bu tespitlere ek yapılan katkılar da olmuştur. Ayrıca şairin diğer şiirlerindeki Şeyh Gâlib etkisi de imge boyutunda gösterilmeye çalışılmıştır. Böylece Türk şiirinin yenilenmesinde büyük önem arz eden Abdülhak Hâmid’in icra ettiği misyonu, belirli kaynaklar üzerinden ve özellikle Şeyh Gâlib’den aldıkları ile gerçekleştirdiği sonucuna ulaşılabilmektedir.

Keywords

Abdülhak Hâmid, Şeyh Gâlib, şiir, imge.

Looking at Şeyh Galib from Abdulhak Hamid’s Window of Innovation

Abstract

In the years when Turkish poetry entered the renewal phase, Abdülhak Hâmid was the implementer of the designed or expected innovation move. His poems, which he put forward with an innovative attitude, became the focus of attention especially by the poets of Servet-i Fünun who came after him. Although it is believed that Abdülhak Hâmid, who was adopted by other poets in the following years, aims to destroy the tradition, he is in a renewal process by making use of the tradition. At this point, it is important which sources Abdülhak Hamid turned to. Explaining in his writings how he wrote his works, Abdülhak Hâmid gives some clues. Among these clues is that he read Şeyh Galib when he was younger and was influenced by him.
In this study, it is aimed to embody the effect of Şeyh Galib in his works, which cover the time from the process of reading Şeyh Galib to the process of being affected, and which he put forward at this time. Although the existence of a significant Şeyh Galib effect in Makber has been revealed in various writings, there have been additional contributions to these determinations. In addition, the effect of Şeyh Galib in the poet’s other poems has been tried to be shown in the image dimension. Thus, it can be concluded that Abdülhak Hâmid, who is of great importance in the renewal of Turkish poetry, fulfilled his mission through certain sources and especially what he received from Şeyh Galib.

Keywords

Abdülhak Hâmid, Şeyh Galib, poem, image.

References

• Akıncı, G. (1954). Abdülhak Hâmid Tarhan, Hayatı, Eserleri ve Sanatı. Ankara: TTK Basımevi.
• Asiltürk, B. (2011). Hilesiz Terazi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Ayvazoğlu, B. (1995). Şeyh Gâlib Kitabı. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Banarlı, N. S. (1983). Resimli Türk Edebiyatı Ansiklopedisi I-II. İstanbul: MEB Yayınları.
• Bingöl, U. (2013). Abdülhak Hâmid Tarhan’ın “Nâkâfi” Adlı Şiirinin Ontolojik Tahlili. Turkish Studies, 8(13), 543-558.
• Çelebi, A. H. (1998). Bütün Yazıları (Haz. Hakan Sazyek). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Doğan, A. (2006). Hüsn ü Aşk’ta İmgeler. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 109-119.
• Ece, S. (2012). Hüsnüne Aşk Olsun. Erzurum: Fenomen Yayıncılık.
• Enginün, İ. (1986). Abdülhak Hâmid Tarhan. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Enginün, İ. (2006). Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Enginün, İ. (2012). Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları 1. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Enginün, İ. (2012). Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları 2. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kalkışım, M. (2013). Şeyh Gâlib Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Mermer, K. (2014). Tanzimattan Cumhuriyete Değişen Metafizik ve Edebiyat: Abdülhak Hâmid Tarhan Örneği. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Özdemir, M. (2010). II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Divan Edebiyatı Tartışmaları. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Öztürk, V. (2010). Türk Şiirinin Romantik Kökleri: Abdülhak Hâmid’in Şiirinde Romantik Öznellik. Doktora Tezi. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
• Recaizade Mahmut Ekrem (2014). Kudemadan Birkaç Şair (Haz. Âdem Ceyhan, Halil Sercan Koşik). İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
• Sevük, İ. H. (1340). Türk Teceddüt Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Matbaa-i Amire.
• Süleyman Nazif (2016). Şeyh Gâlib İle… Eser-i Aşk: Şeyh Gâlib Hakkında Makaleler ve Bibliyografya, (Haz. Hanife Koncu, Müjgân Çakır, Leyla Alptekin). İstanbul: Dergâh Yayınları, 450-456.
• Tanpınar, A. H. (2001). 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
• Tansel, F. A. (1938 Şubat). Makber’de Leyla ve Mecnun ile Hüsün ve Aşk Tesirleri. Ülkü, 10(60), 541-544.
• Tarhan, A. H. (2012). Abdülhak Hâmid’in Hatıraları (Haz. İnci Enginün). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tarhan, A. H. (2013). Bütün Şiirleri (Haz. İnci Enginün). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Törenek, M. (2002). Abdülhak Hamid’in Şiirinde Ben’in Görünümü. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (20), 145-156.
• Ünaydın, R. E. (2012). Diyorlar ki? (Haz. Necat Birinci, Nuri Sağlam). Ankara: TDK Yayınları.
• Yahya Kemal (2008). Edebiyata Dair. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.