Hulûsî Efendi and Vahdetnâme-i Hulûsî

Year 2022, Issue: 8, 475 - 508, 30.08.2022

Abdullah Uçar

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1125925

Abstract

In classical Turkish literature, there are poems in the type of tawhid in divans and masnavis. Some of the verse and prose works with religious and mystical content are called vahdetnâme. One of poets who wrote Vahdetname is Hulusi Efendi. The name of the work written by Hulûsî Efendi, whose century he lived cannot be determined, is Vahdetnâme-i Hulûsî. Vahdetnâme-i Hulûsî is the work of a divan/lodge poet who wrote poems under the pen name Hulusi. The manuscript is located between pages 1b-11a of the manuscript registered under the number Bel_Yz_K0387 of the Istanbul Metropolitan Municipality Atatürk Library.
Vahdetnâme-i Hulusi was written in 5 different verse forms and 5 different verse types. There are 29 poems in Vahdetnâme-i Hulûsî and the copyright date of the work could not be determined. In this article, first of all, general information about vahdetnames in Turkish literature is given. Although it is known that the author of the Vahdetname is Hulusi Efendi, there is no information about his life in the sources. In the main part of the article, Vahdetnâme-i Hulûsî has been examined in terms of form, content and language. At the end of the article, the transcripted text of Vahdetnâme-i Hulusi was presented.

Keywords

Classical Turkish poetry, Vahdetnâme, Hulûsî Efendi.

Hulûsî Efendi ve Vahdetnâme-i Hulûsî

Abstract

Klasik Türk edebiyatında divanlarda, mesnevilerde tevhit türünde manzumeler yer alırken dinî ve tasavvufî muhtevalı manzum ve mensur eserlerden bir kısmına vahdetnâme ismi verilmiştir. Vahdetnâme yazan şairlerden biri de Hulûsî Efendi'dir. Hangi yüzyılda yaşadığı tespit edilemeyen Hulûsî Efendi'nin kaleme aldığı eserin ismi Vahdetnâme-i Hulûsî'dir. Vahdetnâme-i Hulûsî, Hulûsî mahlasıyla şiirler yazan dîvân/tekke şairinin eseridir. Eser, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı Bel_Yz_K0387 numarada kayıtlı olan yazmanın 1b-11a yaprakları arasında yer almaktadır.
Beş farklı nazım şekliyle ve beş farklı nazım türüyle kaleme alınan, 29 manzumeden oluşan Vahdetnâme-i Hulûsî'nin telif ve istinsah tarihleri de tespit edilememiştir. Bu çalışmada öncelikle Türk edebiyatındaki manzum vahdetnâmeler ile ilgili genel bilgi verilmiş, sonra klasik kaynaklarda hakkında bilgi bulunmayan Vahdetnâme-i Hulûsî adlı eser tanıtılmıştır. Vahdetnâmenin müellifinin Hulûsî Efendi olduğu bilinse de hayatı hakkında kaynaklarda bilgi bulunmamaktadır. Çalışmanın asıl bölümünde ise Vahdetnâme-i Hulûsî şekil, muhteva ve dil açısından incelenecektir. Çalışmanın sonunda Vahdetnâme-i Hulûsî'nin tek nüsha üzerinden hazırlanan çeviri yazılı metni verilmiştir. 

Keywords

Klasik Türk şiiri, Vahdetnâme, Hulûsî Efendi.

References

• Aclûnî, İsmâîl b. Muhammed b. Abdulhâdî (2001). Keşfü’l-hafâ ve Müzîlü’l-ilbâs. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Aydın, İ. H. (2002). Kenz-i Mahfî. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 25, s. 258-259). İstanbul: TDV Yayınları.
• Aykaç, O. (2018). Alevi-Bektaşi Kültüründe Bir Aşağılama Sözü Olarak Şimir. IV. Uluslararası Alevilik ve Bektaşilik Sempozyumu, 18-20 Ekim 2018, Ankara: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Yay., 121-133.
• Ayverdi, İ. (2005). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı.
• Baş, M. Ş. (2015). İslami Türk Edebiyatında Manzum Vahdetnameler ve Aşkî Mustafa Efendi’nin Vahdetnamesi. 2. İslami Türk Edebiyatı Sempozyumu, 05-06 Ekim 2012, İzmir: Kaynak Yayınları, 39-59.
• Bilgin, A. (2012). Vahdetnâme. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 42, s. 435-436). İstanbul: TDV Yayınları.
• Birgören, H. (2017). Muhammed Fethü’l-Maârif’in Mensur Vahdetnâmesi. Doktora Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
• Durusoy, A. (2012). Vahdet. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 42, s. 430-431). İstanbul: TDV Yayınları.
• İdiz, F. (2014). Tasavvufta Hakîkat-i Muhammediyye Meselesi ve Mesnevî’den Örnekler. Ekev Akademi Dergisi, 18(59), 179-199.
• Sofuoğlu, N. (2012), İshak Hocası Ahmed Vahdetnâme-i Âlem-engîz. Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Şemseddin Sami (1317). Kâmûs-ı Türkî. Dersaâdet: İkdam Matbaası.
• Öz, M. (2007). Râfizîler. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 34, s. 396-397). İstanbul: TDV Yayınları.
• Öz, M. (2013). Zülfikar. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 44, s. 553-554). İstanbul: TDV Yayınları.
• Uludağ, S. (2012). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Yüceer, M. (2018). Mevlânâ’nın Fîhi Mâ Fîh İsimli Eserinde Hadis Kullanımı (Tahrîc ve Tenkîd Bağlamında). Artvin Çoruh Üniversitesi İlahiyat Araştırmaları Dergisi, 2018, 2(2), 197-237.