Unpublished Turkish Poems of Hamidi-i Esfahani

Year 2023, Issue: 10, 80 - 126, 25.03.2023

Çetin Kaska

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1240884

Abstract

Hamidi Esfahani, one of the 15th century representatives of Divan literature, was born in Esfahan in 834/1430, received education there, and left Esfahan in 862/1457 and entered the palace of the Shirvanshahs because he could not find any supporters. After staying in Shirvan for two years, Hamidi went on a journey and came to Anatolia in 864/1459, and came under the patronage of Isfendiyaroglu Ismail Bey in Kastamonu. He entered the palace of Fatih Sultan Mehmet through the Grand Vizier Mahmut Pasha in 865/1460 and held many positions there for about 15 years. It is not known where and how the poet who participated in some expeditions with the army, died.
Hamidi's most important work is his Divan, which consists of Persian, Turkish and Arabic poems. One of the manuscript copies of this work is in the Library of the Turkish Historical Society (nr. 68), and one is in the Library of the Istanbul Archeology Museum (nr. 1184). There are 94 Turkish and 1 Arabic poems, mostly in Persian, consisting of masnavi named Hasbihal-name, odes, ghazals, kıtas, rubais, terkib-bends, terci-bends and mufreds in Divan. In this work, which includes 8719 couplets of Persian, 757 couplets of Turkish and 6 couplets of Arabic poetry, there are odes presented to Fatih Sultan Mehmet and many statesmen.
There are 34 Turkish poems consisting of 240 couplets written by considering Eastern Turkish characteristics in the Türk Tarih Kurumu (Turkish Historical Society Library) (nr. 68) copy of the Divan. The transcription of these poems was made by Ismail Unver and published. Also in this study, the transcription of 60 poems consisting of 517 couplets in the manuscript found in the library of the İstanbul Arkeoloji Müzesi (Istanbul Archeology Museum) (nr. 1184) was made for the first time.

Keywords

Hamidi Esfahani, Divan, Turkish Poems, Fatih Sultan Mehmet.

Hâmidî-i Isfahânî’nin Yayımlanmamış Türkçe Şiirleri

Abstract

Divan edebiyatının 15. yüzyıl temsilcilerinden biri olan Hâmidî-i Isfahânî, 834/1430 yılında Isfahan’da doğmuş, orada eğitim almış ve memduh bulamadığı için 862/1457’de Isfahan’dan ayrılıp Şirvanşahlar sarayına girmiştir. Şirvan’da iki yıl kalan Hâmidî, daha sonra seyahate çıkarak 864/1459’da Anadolu’ya gelmiş ve Kastamonu’da İsfendiyaroğlu İsmail Bey’in himayesine girmiştir. 865/1460’ta Sadrazam Mahmut Paşa vasıtasıyla Fatih Sultan Mehmet’in sarayına girmiş ve orada yaklaşık 15 yıl birçok görevde bulunmuştur. Ordu ile birlikte bazı seferlere katılan şairin nerede ve nasıl öldüğü bilinmemektedir.
Hâmidî’nin en önemli eseri Farsça, Türkçe ve Arapça şiirlerden oluşan Divan’ıdır. Bu eserin yazma nüshalarından biri Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi’nde (nr. 68), biri de İstanbul Arkeoloji Müzesi Kütüphanesi’ndedir (nr. 1184). Divan’da Hasbihâl-nâme adlı mesnevi, kasideler, gazeller, kıtalar, rübailer, terkîb-bentler, tercî‘-bentler ve müfretlerden oluşan çoğunluğu Farsça olmak üzere 94 Türkçe ve 1 Arapça şiir bulunmaktadır. 8719 beyit Farsça, 757 beyit Türkçe ve 6 beyit Arapça şiirin yer aldığı eserde Fatih Sultan Mehmet ve birçok devlet adamına sunulmuş kasideler yer almaktadır.
Divan’ın Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi (nr. 68) nüshasında Doğu Türkçesi özellikleri göz önünde bulundurularak yazılan 240 beyitten oluşan 34 Türkçe şiir bulunmaktadır. Bu şiirlerin transkripsiyonlu metnini İsmail Ünver yayımlamıştır. Bu çalışmada da İstanbul Arkeoloji Müzesi Kütüphanesi’nde (nr. 1184) bulunan nüshada yer alan 517 beyitten oluşan 60 şiirin transkripsiyonu ilk defa yapılmaktadır.

Keywords

Hâmidî-i Isfahânî, Dîvân, Türkçe Şiirler, Fatih Sultan Mehmet.

References

• Akçay, G. (2014). Hâmidî-i Isfahânî. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hamidii-isfahani-molla-hamidi-mevlana [Erişim tarihi: 15.01.2023].
• Ateş, A. (1950). “Külliyât-ı Dîvân-ı Mevlânâ Hâmidî” Adlı Eser Hakkında. TTK Belleten, XIV (53), 116-126.
• Aydın, Ş. (2002). Divan Sahibi Osmanlı Sultanları ve Divanlarının Nüshaları. Nüsha Şarkıyat Araştırmaları Dergisi, 2 (1), 45-56.
• Değirmençay, V. (2013). Farsça Şiir Söyleyen Osmanlı Şairleri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Ertaylan, İ. H. (1948). Külliyyât-i Dîvân-ı Kabulî. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Ertaylan, İ. H. (1949). Külliyyāt-ı Dīvān-ı Mevlānā Hāmidī. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Hâmidî-i Isfahânî. Dîvân-ı Hâmidî. İstanbul Arkeoloji Müzesi Kütüphanesi. nr 1184.
• Hâmidî-i Isfahânî. Dîvân-ı Hâmidî. Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi. nr 68.
• Hâmidî-i Isfahânî. Câm-ı Sühan-Gûy, Bursa İnebey Yazma Eser Kütüphanesi, nr. Genel 1600.
• Kanar, M. (1995). Fehmî ve Şeyh Abdullâh-i Şebisterî-i Niyâzî’nin Şem u Pervânesi Mesnevileri, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Kaska, Ç. (1394). Tashîh-i Dîvân-ı Hâmidî-i Isfahânî. Doktora Tezi. Tahran: Tahran Üniversitesi.
• Kur’ân-ı Kerîm ve Türkçe Anlamı (Meâl) (I-II-III) (1961) (haz. Hüseyin Atay &Yaşar Kutluay). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Riyâhî, M. E. (1995). Osmanlı Topraklarında Fars Dili ve Edebiyatı, (çev. Mehmet Kanar). İstanbul: İnsan Yayınları. Ünver, İ. (1974). Hâmidî’nin Türkçe Şiirleri. Türkoloji Dergisi, 6(1), 197-233.
• Ünver, İ. (1997). Hâmidî. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C. 15. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.