Türk Çocuk Edebiyatı Tarihini Yeniden Düşünmek: Osmanlıca Dergi ve Gazetelerde Çocuklar İçin Tefrikalar

Year 2023, Issue: 12, 498 - 505, 26.09.2023

Refika Altıkulaç Demirdağ

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1339818

Abstract

II. Meşrutiyet öncesi çocuklar için yayımlanan dergi ve gazetelerde çocuk edebiyatı kapsamına giren birçok edebî esere rastlanabilir. Şiir, hikâye, bilmece, mektup gibi türlerin yanı sıra tefrika formuyla romanlar da bu yayınlarda yer bulmuştur. Tefrika geleneğinin uzun zaman gazete ve dergilerde yetişkinler için olduğu kadar çocuklar için de önemli bir edebiyat hamlesi olduğu görülmektedir. Dolayısıyla bu yayınlardaki artış, okurun ilgisiyle ilişkilidir. Bununla birlikte Türk çocuk edebiyatı yazınında çoğu zaman çocuk romanı yazma eğiliminin Cumhuriyet sonrası başladığı ifade edilmektedir. Oysa çocuklar için yayımlanan bu gazete ve dergilerde neredeyse unutulmuş, çocuk edebiyatı açısından değerlendirmesi yapılmamış pek çok eser olduğu görülmektedir. Bu eserlerin içinde özellikle Faik Sabri’nin Jules Verne’den etkilenerek yazdığı macera romanları dikkat çekmektedir. Çocuk romanının II. Meşrutiyet öncesi yazılmaya başladığı iddiası bu araştırmanın hipotezini oluşturmaktadır. Bu araştırma, çocuklar için yayımlanan gazete ve dergilerdeki tefrikaların çocuk edebiyatı açısından uygunluğunu tartışmaya açmaktadır. Henüz birçoğunun çeviri yazısı yapılmamış bu eserlerin çocuk edebiyatına uygunluk ilkeleri yönünden değerlendirilmesi, uygun bulunanların çeviri yazısının yapılarak günümüz Türkçesiyle çocuklara ulaştırılması bu araştırmanın beklenen etkisidir. Böylece II. Meşrutiyet öncesi sanılandan çok daha fazla edebî ürün olduğu, Türk çocuk edebiyatının sanılandan daha erken bir dönemde geniş bir ürün yelpazesine sahip olduğu ispatlanmış olacaktır. Bu çocuklar için yazılmış tefrika romanların tanıtımı ve çocuk edebiyatı açısından değerlendirmesi bu çalışma kapsamında yapılmaktadır.

Keywords

Osmanlıca dergi ve gazeteler, tefrika, çocuk edebiyatı.

Rethinking the History of Turkish Children's Literature: Serial Novels for Children in Ottoman Magazines and Newspapers

Abstract

Many literary works within the scope of Turkish children's literature can be found in magazines and newspapers published for children before the second constitutional monarchy period. In addition to genres such as poetry, stories, riddles and letters, novels in serialised form also appeared in these publications. It can be seen that the tradition of serial novels has long been an important literary movement for both children and adults in newspapers and magazines. Therefore, the increase of these publications is related to the interest of the readers. However, it is noted that the practice of writing children's Turkish children's novels began after the Republic. By reading these newspapers and magazines published for children, it has become clear that there are many works that have been almost forgotten and have not been evaluated in terms of children's literature. The hypothesis of this project is the claim that the writing of children's novels started before the second constitutional monarchy period. The research consists of several stages: reading the serial novels in newspapers and magazines published for children, evaluating them in terms of suitability with regard to the principles of children's literature, translating the appropriate ones to Latin letters and delivering these works to children in today's Turkish. Its aim is to analyse the serial novels in terms of content, language and style, to evaluate them in terms of compliance with children's literature standards and to present the results as articles and papers. Thus, it will be shown that Turkish children's literature has a wide range of products and that there were many more literary works produced before the second constitutional monarchy period than was originally thought. This study presents the serialised novels written for these children and evaluates them in terms of children's literature.

Keywords

Ottoman magazines and journals, serial novel, children

References

• Acaroğlu, M. T. (1970). Çocuklar İçin Süreli Yayınlar. Türk Dili, XXII (228), 459-462.
• Aksoy, İ. (2011). Türklerde Aile ve Çocuk Eğitimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(16), 11-19.
• Bayram ,Y. (2005). Türk Edebiyatının İlk Çocuk Dergisi: Mümeyyiz, Hece, 484-500.
• Göçen, M. B. (2018). Tercüman-ı Hakikat Gazete’sinin II. Abdülhamid Dönemi Çocuk Eğitimine Katkısı (1296-1297/1879-1880). Yüksek Lisans Tezi. Fatih S. Mehmet Vakıf Üniv.
• Gökşen, E. N. (1972). İlk Çocuk Romanlarımız. Türk Dili, XXVI(248), 134-138.
• Güleryüz, H. (2006). Yaratıcı Çocuk Edebiyatı. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Ercan, A. N. ve Ş. Akpınar. (2015). Eski Harfli Bir Çocuk Gazetesi: Sadâkat/Etfâl. Türklük Bilimi Araştırmaları, 109-130.
• Hunt, P. (ed). (1996). International Companion Encyclopedia Of Children's Literature. Taylor & Francis, 654-655.
• Kıbrıs, İ. (2010). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Küçük, S. (2010). İlk Çocuk Dergileri ve 'Çocuklara Mahsus Gazete'. Edebiyat Fakültesi Dergisi/Journal of Faculty of Letters, 24, 221-257.
• Küçük, S. (2013). Osmanlı Algısında Garb Teknolojisi: ‘Mösyö Elektrik’in Sergüzeşti. Belleten, 279, 713-740.
• Neydim, N. (2019). Çocuk Edebiyatı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi.
• Neydim, N. (1998). Çocuk ve Edebiyat Çocukluğun Kısa Tarihi ve Edebiyatta Çocuk Figürleri. İstanbul: Bu Yayınevi.
• Oğuzkan, A. F. (2010). Çocuk Edebiyatı. Anı Yayıncılık.
• Ozansoy, H. F. (1970). Edebiyatçılar Çevremde. Sümerbank Kültür Yay.
• Serdar, A.(2017). Bir Tefrika Roman Tarihi Projesi Sergüzeşti. Monograf, 8, 275-282.
• Şimşek, T. (2002). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Rengarenk Yayınları.
• Yalçın, A. ve G. Aytaş. (2014). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayınları.