Gender in Türkiye and Iran 4th- Grade Social Studies Textbooks

Year 2023, Issue: 12, 1303 - 1317, 26.09.2023

Yakup Subaşı

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1351855

Abstract

Textbooks make it possible to evaluate official ideologies in a tangible and wide area. Among textbooks, the social studies textbook, which stands out with its identity and personality determination due to its content, is one of the textbooks in which official ideology can be best understood. It is possible to identify the gender roles that the official ideology wants to create or maintain through sourcebooks. The aim of this study is to reveal the gender status of the visuals in the textbooks of Türkiye and Iran. For this purpose, the visuals used in the current 4th-grade social studies textbooks taught in state-owned public schools in both countries were analyzed. In the study conducted with qualitative research traditions, data were obtained by document analysis method. The data obtained through document analysis were analyzed by content analysis. The findings were grouped under three categories: (1) the frequency with which male and female figures are shown, (2) the occupations in which they are shown, and (3) the actions they take. According to the results of the study, it was concluded that the male figure was represented more than the female figure in the visuals in the Türkiye and Iranian textbooks in terms of frequency of representation, occupations and actions. Along with the results in favor of men in both textbooks, it has been determined that the textbooks include modern family characteristics as well as traditional family characteristics, some professions attributed to men in society are shown in women, and some actions attributed to women in society are represented in men. It is recommended to investigate how these changes in the visuals in the books are in terms of the texts in the books.

Keywords

Gender, women, woman image, social studies textbooks.

Türkiye ve İran 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet

Abstract

Ders kitapları, resmî ideolojilerin somut ve geniş bir alanda değerlendirilmesini mümkün kılar. Ders kitapları arasında sahip olduğu içeriğinden dolayı kimlik ve kişilik belirlemesiyle ön plana çıkan Sosyal Bilgiler Ders kitabı resmî ideolojinin en iyi anlaşılacağı ders kitaplarından biridir. Resmî ideolojinin oluşturmak veya devam ettirmek istediği toplumsal cinsiyet rollerini ders kitapları aracılığıyla tespit etmek mümkündür. Bu çalışmanın amacı Türkiye ve İran ders kitaplarındaki görsellerde toplumsal cinsiyet durumunu ortaya koymaktır. Bu amaç ile iki ülkede devlete ait resmî okullarda okutulan güncel 4. sınıf Sosyal Bilgiler Ders kitaplarında kullanılan görseller incelenmiştir. Nitel araştırma gelenekleri ile yapılan çalışmada veriler doküman incelemesi yöntemiyle elde edilmiştir. Doküman incelemesiyle elde edilen veriler içerik analiziyle çözümlenmiştir. Bulgular, kadın ve erkek figürünün, (1) gösterilme sıklığı, (2) gösterildiği meslekler ve (3) eylemler olmak üzere üç kategori altında toplanmıştır. Çalışmada ulaşılan sonuçlara göre, Türkiye ve İran ders kitaplarındaki görsellerde erkek figürünün, gösterilme yoğunluğu, gösterildiği meslek ve eylemler açısından kadın figüründen daha fazla temsil edildiği diğer bir ifade ile geleneksel toplumsal cinsiyet rollerine uygun olarak verildiği sonucuna ulaşılmıştır. Her iki kitapta erkek lehine ortaya çıkan sonuçlar ile beraber ders kitaplarında geleneksel aile özelliklerinin yanında modern aile özelliklerine de yer verildiği, toplumda erkeklere atfedilen bazı meslekler ile kadınların da gösterildiği, toplumda kadınlara atfedilen bazı eylemler ile erkeklerin de temsil edildiği saptanmıştır. Çalışmada kitaplardaki görsellerde ortaya çıkan bu değişimlerin kitaplardaki metinler açısından nasıl olduğunun araştırılması önerilmektedir.

Keywords

Toplumsal cinsiyet, kadın, kadın imajı, Sosyal Bilgiler Ders kitapları.

References

• Abbas-Nejad-Konjin, A. (2012). A Gender Analysis of Iranian Middle School Textbooks. Doctoral Dissertation. Columbia: University of British Columbia.
• Anderson, D. A. and Hamilton, M. (2005). Gender Role Stereotyping of Parents in Children’s Picture Books: The Invisible Father. Sex Roles, 52(3), 145-151.
• Asan, H. T. (2010). Ders Kitaplarında Cinsiyetçilik ve Öğretmenlerin Cinsiyetçilik Algılarının Saptanması. Fe Dergi, 2(2), 65-74.
• Aşçı, F. (2020). Cumhuriyetten Günümüze Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet Kalıp Yargıları. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Azad, M. T. (2020). Gender Representation in Iranian High School Textbook Images. Language Teaching Research Quarterly, 15, 50-70.
• Bilgin, S. (2019). Ortaokul Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet. Yüksek Lisans Tezi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Demirel, E. (2010). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Cinsiyet Ayrımcılığı. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Divangahi, M. (2020). Evolution of Gender Representation in the Islamic Republic of Iran's Grade One Persian Textbook. Master Thesis. Toronto: York University.
• Dündar, S. (2021). Ortaokul Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet. Yüksek Lisans Tezi. Aydın: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.
• Erbay, H. (2019). Tarihsel Süreçte Dünyada ve Türk Toplumunda Kadın Algısı ve Haklarının Gelişimi Üzerine Bir Değerlendirme. Ege Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 1-25.
• Esen, Y. ve Bağlı, M. T. (2002). İlköğretim Ders Kitaplarındaki Kadın ve Erkek Resimlerine İlişkin Bir İnceleme. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35(1-2), 143-154.
• Foroutan, Y. (2019). Formation Of Gender Identity in The Islamic Republic of Iran: Does Educational Institution Matter? Journal of Beliefs & Values, 40(1), 1-18.
• Gümüşoğlu, F. (2008). Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 2 (4), 39-50.
• Gümüşoğlu, F. (2016). Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet 1928’den Günümüze. Tarihçi Kitapevi.
• Gürel, D. (2022). The Use of Fundamental Rights as Active and Responsible Citizens: Tendencies of Social Studies Teacher Candidates. International Journal of Education and Literacy Studies, 10(1), 219-230.
• Gürel, D. and Avcı, G. (2022). Social Studies Textbooks in Turkey in Terms of Citizenship and Human Rights: A Critical Discourse Analysis: Social Studies Textbooks in Terms of Citizenship and Human Rights. International Journal of Curriculum and Instruction, 14(2), 1600-1628.
• Gürel, D. and Çetin, T. (2018). The Evolution of Equality: From Equality to Teaching of Gender Equality. (ed. Çetin, Mulalic and Kaymakçı) Current Trends in Social Studies Education (ss. 40-59). Riga: Lambert Academic Publication.
• Gürel, D. and Çetin T. (2019). A Qualitative Study on the Opinions of 7th Grade Students on Intangible Cultural Heritage. Review of International Geographical Education Online, 9(1), 36-62.
• İnal, K. (2004). Neoliberal Eğitim ve Yeni İlköğretim Müfredatının Eleştirisi. Praksis Dergisi, 14, 265-287.
• İran Eğitim Bakanlığı: Eğitim Araştırmaları ve Planlama Dairesi (2022 (1401)). İlkokul 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı (Mutaalatı İçtimaiye). Offset Şirketi Matbaası. Tahran.
• Jersild, A. (1979). Çocuk Psikolojisi (G. Günce, Çev.). Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Karaboğa, M. T. (2020). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Cinsiyet Rolleri. OPUS International Journal of Society Researches, 15(1), 4847-4881.
• Karami, R. (2020). Gender Bias in Persian Literature Textbooks. Journal of International Women's Studies, 21(1), 374-386.
• Kolaç, E. (2009). Somut Olmayan Kültürel Mirası Koruma, Bilinç ve Duyarlılık Oluşturmada Türkçe Eğitiminin Önemi. Milli Folklor, 82(21), 19–31.
• Lee, J.F.K., and Mahmoudi-Gahrouei, V. (2020). Gender Representation in Instructional Materials: A Study of Iranian English Language Textbooks and Teachers’ Voices. Sexuality & Culture, 24, 1107–1127.
• Özdemir, E. ve Balcı Karaboğa, A. (2019). Ortaokul Matematik Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (3), 760-781.
• Özgür B. ve Şimşek A. (2023). Türkiye ve Rusya Ders Kitaplarındaki Görsellerde Kadın İmajı. Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 13(25), 619-645.
• Öztürk, C. & Deveci, H. (2011). Farklı ülkelerin sosyal bilgiler öğretim programlarının değerlendirmesi. (ed. Öztürk ve Deveci ), Farklı Ülkelerin Sosyal Bilgiler Öğretim Programları. (s. 1-41). Ankara: Pegem Akademi.
• Paivandi, S. (2008). Discrimination And Intolerance in Iran’s Textbooks. Freedom House.
• Sarıtaş, E., ve Şahin, Ü. (2018). Hayat Bilgisi Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet Rolleri Üzerine Bir İnceleme. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (48), 463-477.
• Saydam, T. (2019). Türkçe ders kitaplarında toplumsal cinsiyetin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Seçgin, F. (2012). Sosyal Bilgiler Dersinde Toplumsal Cinsiyet Etkinliklerinin Öğrencilerin Algı ve Tutumlarına Etkisi. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Senemoğlu, N. (2013). Gelişim, Öğrenme ve Öğretim (23. Baskı). Yargı.
• Sönmez, K., ve Dikmenli, Y. (2021). İlkokul Sosyal Bilgiler Ders Kitabının Toplumsal Cinsiyet Açısından İncelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 10(1), 434-458.
• Subaşı, Y. (2019). Türkiye ve İran Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Tasarım Boyutu Açısından Karşılaştırılması. International Journal of Social Science Research, 8(2), 141-159.
• Subaşı, Y. (2023). İran 3. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabında Kadın İmajı. Journal of History School, 66.
• Tatan, M., Demir, F. ve Oğuz-Haçat, S. (2020). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programlarında Kadın İmajı (1968-1998-2005-2018). Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 5 (1), 68-79.
• Tekin-Epik, M., Çiçek, Ö. ve Altay, S. (2017). Bir Sosyal Politika Aracı Olarak Tarihsel Süreçte Ailenin Değişen/Değişmeyen Rolleri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 17(38), 35-58.
• Tüysüz, S. (2022). İlkokul 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı. Tuna Matbaacılık. Ankara
• Yaylı, D. ve Kitiş Çınar, E. (2014). Ortaokul Türkçe Ders Kitapları Görsellerinde Toplumsal Cinsiyet. Electronic Turkish Studies, 9(5), 2075-2096.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6. Baskı). Seçkin.
• Vardi, Ö. Ve Demiriz, S. (2021). 5-6 Yaş Çocuklarının Davranışsal Öz Düzenleme ve Duygu Düzenleme Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(3), 1993-2029