Özel Yetenekli Öğrencilerin Davranışsal Problemlerine Yönelik Müdahale Yöntemleri

Year 2023, Issue: Özel Sayı 1 (Cumhuriyetin 100. Yılına), 1192 - 1206, 27.10.2023

Abdulkadir Sağlam

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1342869

Abstract

Bu çalışmanın amacı, toplumların geleceğine yön vereceği düşünülen özel yetenekli öğrencilerin karşılaştığı davranış problemlerini incelemek ve bu problemlere yönelik alanyazında yer alan etkili müdahale yöntemlerini bir arada sunmaktır. Derleme yönteminde gerçekleştirilen araştırma, öğrencilerin sosyal, duyuşsal, akademik ve kişisel alanlarda yaşadıkları problemleri ele almış, bu problemlerin çözümüne dair öneriler sunmuştur. Özel yetenekli öğrencilerin sosyal etkileşimlerinden, duygusal deneyimlerine, akademik performanslarından kişisel özelliklerine kadar geniş bir yelpazede yaşadıkları problemler, farklı müdahale yöntemleri ile ele alınabilir. Bireyselleştirilmiş eğitim yaklaşımı, zenginleştirilmiş eğitim planlaması, duygusal zekâ eğitimi, olumlu benlik algısı, sosyal beceri eğitimi, akran destekleme yöntemi, akademik danışmanlık gibi stratejiler, bu öğrencilerin potansiyellerini en üst düzeye çıkarmalarına yardımcı olabilir. Özel yetenekli öğrencilerin bireysel farklılıklarına uygun ortamlar geliştirmek ve onların güçlü yönlerini desteklemek, eğitim ve çevresel düzenlemelerle mümkündür. Çalışmada üzerinde durulan noktalar, özel yetenekli öğrenciler konusunda akademik çalışmalar yürüten pek çok uzmanın araştırmalarıyla paralellik göstermektedir. Bu bağlamda, özel yetenekli öğrencilerin kendilerini en iyi şekilde ifade edebilmeleri ve potansiyellerini gerçekleştirebilmeleri için çalışmada ortaya konulan önerilere dayalı çeşitli yaklaşımların eğitim ve öğretim süreçlerine entegre edilmesi önemlidir.

Keywords

Özel yetenekli öğrenci, davranış problemi, müdahale yöntemi.

Intervention Methods for Behavioral Problems of Gifted Students

Abstract

The aim of this study is to examine the behavioral problems encountered by specially talented students who are thought to shape the future of societies and to present effective intervention methods in the literature for these problems. The research, conducted using the compilation method, addressed the problems experienced by students in social, emotional, academic and personal areas and offered suggestions for the solution of these problems. The problems experienced by gifted students in a wide range from their social interactions to their emotional experiences, from their academic performance to their personal characteristics can be addressed with different intervention methods. Strategies such as individualized approaches, enriched education planning, emotional intelligence training, positive self-perception, social skills training, peer support method, academic counseling can help these students maximize their potential. Developing solutions suitable for the individual differences of gifted students and supporting their strengths is possible with education and environmental regulations. The findings of the study show parallelism with the researches of many experts who carry out academic studies on gifted people. In this context, it is important to integrate various approaches based on these suggestions into education and training processes so that students can express themselves in the best way and realize their potential.

Keywords

Gifted, behavior problem, intervention method.

References

• Ağaya, A., Akçayır, İ. ve Çitil, M. (2023). Özel Yetenekli Öğrencilerin BİLSEM’lerde Sergiledikleri Davranış Problemleri ve Yapılan Rehberlik ve Psikolojik Danışma Çalışmaları. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 56, 384-409.
• Ağaya, A. (2020). Üstün Yetenekliler Danışmanlık Modelleri: Çocuklar, Ergenler ve Genç Yetişkinler. Çocuk ve Medeniyet, 5(10), 531-534.
• Akar, İ. ve Akar, Ş. Ş. (2012). İlköğretim Okullarında Görev Yapmakta Olan Öğretmenlerin Üstün Yetenek Hakkındaki Görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20 (2), 423-436.
• Akarsu, F. (2001). Üstün Yetenekliler, Yetişemediğimiz Çocuklar: Üstün Yetenekli Çocuklar ve Sorunları. Ankara: Eduser Yayınları.
• Akdağ, E. M., Köksal, M. S. ve Ertekin, P. (2017). Üstün Yetenekli Ortaokul Öğrencilerinin Fen Öğrenmede Zihinsel Risk Alma Davranışlarının Sınıf Düzeyi ve Cinsiyet Değişkenleri Açısından İncelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 16-25.
• Altun, F. ve Yazıcı, H. (2018a). Türkiye’deki Üstün Yetenekli Öğrencilerin Psikolojik Danışma ve Rehberlik İhtiyaçları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 19, 1-24.
• Altun, F. ve Yazıcı, H. (2018b). Üstün Yetenekli Öğrencilerin Psikolojik Danışma Yaşantıları: Ölçek Uyarlama ve Kesitsel Tarama Çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 47 (Özel Sayı 1), 173-200.
• Altun, F. ve Yazıcı, H. (2020). Rehber Öğretmenlerin Üstün Yetenekli Öğrencilere Sunulan Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmetleri ile İlgili Görüşleri. Mavi Atlas, 8(1), 81-106.
• Ataman, A. (2009). Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş. (7.Baskı) Ankara: Gündüz.
• Bayraktar-Keleş, A. (2020). Özel Yetenekli Öğrencilerin Davranış Problemlerinin ve Öğretmenlerin Bu Davranışlarla Baş Etme Yöntemlerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Bayrı, H. ve Özdemir, H. P. (2022). Özel Yetenekli Öğrencilerin Duygusal Tepkisellik, Öz-Yeterlik ve Psikolojik Kırılganlık Düzeylerinin İncelenmesi: Bir Karma Yöntem Çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 21(81), 1-22.
• Bencik S. ve Metin, N. (2006). Mükemmelliyetçilik ve Üstün Yetenekliler. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 1(2), 92-105.
• Borland, J. H. (2003). Rethinking Gifted Education. NY: Teachers College Press.
• Chuska, K. R. (2005). Gifted Learners K-12: A Practical Guide to Effective Curriculum and Teaching (2nd ed.). National Educational Service.
• Clark, B. (2015). Üstün Zekâlı Olarak Büyümek. (Fatih Kaya ve Üzeyir Uğurlu, Çev.). Ankara.
• Cross, T. L. (2002). Traits Of Giftedness: A Framework For İdentification and Education. Gifted Child Quarterly, 46(4), 342-353.
• Cross, T. L. (2011). On The Social And Emotional Lives Of Gifted Children. Prufrock Press, Inc.
• Çalışkan, K. ve Baloğlu, M. (2023). BİLSEM’e Öğrenci Aday Gösteren ve Göstermeyen Öğretmenlerin Üstün Yetenekliler Eğitimine İlişkin Özyeterliliklerinin İncelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 55, 210-230.
• Çamdeviren, Ş. (2014). Bilim ve Sanat Merkezine (BİLSEM) Devam Eden Üstün Yetenekli Çocukların Anne Babalarının Karşılaştıkları Güçlükler (Sakarya İli Örneği). Yüksek lisans tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
• Çankaya, İ. (2011). Sınıf Öğretmenlerinin Karşılaştıkları İstenmeyen Öğrenci Davranışları ve Bu Davranışlarla Başa Çıkma Yolları. Turkish Studies, 6(2), 307-316.
• Çetinkaya, Ç., M. Çalışkan, İ. ve Güngör, H. (2012). Üstün Yetenekli Öğrencilerin Liderlik Özelliklerinden Kaynaklanan Sınıf Yönetimi Sorunları. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(24), 7-29.
• Çitil, M. (2016). Üstün Yetenekli Öğrencilere Sunulan Olumlu Davranışsal Destek Temelli Problem Davranışları Önleyici Sınıf Yönetimi Uygulamaları: Eylem Araştırması. Doktora tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Çitil, M. ve Ataman, A. (2018). İlköğretim Çağındaki Üstün Yetenekli Öğrencilerin Davranışsal Özelliklerinin Eğitim Ortamlarına Yansıması ve Ortaya Çıkabilecek Sorunlar. GEFAD/ GUJGEF, 38(1), 185-231.
• Davaslıgil, Ü. (1990). Üstün Çocuklar. Yaşadıkça Eğitim, 13, 17-22.
• Davis, G. A., Rimm, A. B., ve Siegle, D. (2011). Gifted Education: Matching İnstruction With Needs. In J. W. Johnston (Ed.), Education of the Gifted and Talented (pp. 1-30). NJ: Pearson Education.
• Delcourt, M. A. B., Cornell, D. G. ve Goldberg, M. D. (2007). Cognitive And Affective Learning Outcomes Of Gifted Elementary School Students. Gifted Child Quarterly, 51(4), 359-381.
• Demirel, Ö. (2000). Planlamadan Uygulamaya Öğretme Sanatı. PegemA Yayıncılık, (2.baskı).
• Erbasan, Ö. (2022). Yazma Stratejilerinin Özel Yetenekli Öğrencilerin Bilgilendirici Metin Yazma Becerilerine Etkisi. Doktora tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Erdem, Ş. ve Baloğlu, M. (2018). Üstün Yetenekli Ergenlerin Stres Kaynakları ve Stres Karşısındaki Tepkilerinin Ergen Popülasyonu ile Karşılaştırılması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 598-609.
• Goleman, D. (1995). Emotional İntelligence. Bantam Books.
• Gökdere, M., Ayvacı, H. Ş., ve Küçük, M. (2004). Üstün Yetenekli Çocukların Karşılaştıkları Temel Problemler. Çağdaş Eğitim Dergisi, 313, 23-32.
• Guralnick, M. J., ve Bruder, M. B. (2019). Early İntervention. In Handbook of Intellectual Disabilities (pp. 717-741). Springer, Cham.
• Haigh, G. (1990). Managing Classroom Problems in The Primary School. Paul Chapman Pub. Ltd. London.
• Hoh, P. (2008). Cognitive Characteristics of the Gifted. In J. A. Plucker & C. M. Callahan (Ed.), Critical İssues And Practices İn Gifted Education (pp. 57- 84). Prufrock Press Inc.
• İnci, G. (2014). Üstün Yetenekli Öğrencilerin Sınıf İçi Davranış Sorunlarının Belirlenmesi ve Çözüm Önerileri. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
• Karadağ, F. ve Yıldız Demirtaş, V. (2020). Özel Yeteneklilerin Eğitiminde Erken Müdahale Uygulamaları. Turkish Studies - Education, 15(4), 2721-2740.
• Kesner, J. E. (2005). Gifted Children’s Relationships With Teachers. International Education Journal, 6(2), 218-223.
• Klein, B. S. (2007). Raising Gifted Kids. USA: American Management Association.
• Kurnaz, A., Tüybek, C., ve Taşkesen, Ü. S. (2009). Sınıf Öğretmenlerinin Üstün Yetenekli Öğrencilere İlişkin Görüş ve Uygulamaları. Üstün Yetenekli Çocuklar II. Ulusal Kongresi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, 81-82.
• Maker, C. J., ve Schiever, S. W. (2001). Reversing Underachievement: Creative Productivity As A System Outcome. Roeper Review, 23(3), 158-163.
• Markusic, M. (2012). Unusual Behaviors of Gifted Students http://www.brighthubeducation.com/teaching-gifted-students/49993- disciplining-bad-behavior-in-gifted-children, [Erişim tarihi: 04/04/2023].
• MEB, (2022). MEB Bilim Sanat Merkezi Yönergesi. tarihinde https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/07031350_bilsem_yonergesi.pdf. [Erişim tarihi: 14.04.2023].
• Mendaglio, S. ve Peterson, J. S. (2007). Models Of Counseling Gifted Children, Adolescents, And Young Adults. Austin, TX: Prufrock.
• Meyen, E.L. ve Skrtic, T. M. (1988). Exceptional Children and Youth. Denver, USA.
• Milgram, R. M. (1991). Counseling Gifted And Talented Children: A Guide for Teachers, Counselors, And Parents. New Jersey: Ablex Publishing Corporation.
• Moltzen, R. (2009). Talent Development Across the Lifespan. In L. Shavinina (Ed.), International Handbook of Giftedness (pp. 353–380). Springer.
• Monks, F. J. ve Pfluger, R. (2005). Gifted Education İn 21 European Countries: Inventory Andperspective. Germany: Radboud University Press.
• Montgomery, D. (2003). Gifted And Talented Children With Special Educational Needs: Double Exceptionality. David Fulton.
• Neihart, M., Reis, S. M., Robinson, N. M. ve Moon, S. M. (2002). The Social And Emotional Development Of Gifted Children: What Do We Know? Waco, TX: Prufrock Press.
• Özbay, Y. ve Palancı, M. (2011). Üstün Yetenekli Çocuk ve Ergenlerin Psikososyal Özellikleri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 89-108.
• Öztürk, Ş. C. (2019). Matematik Öğretmenlerinin Özel Yetenekli Öğrencilerle İlgili Karşılaştıkları Sorunlar ve Çözüm Yaklaşımları. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Renzulli, J. S. (2012). Applying the Enrichment Triad Model to the Teaching of Thinking. Roeper Review, 34(1), 15-21.
• Rotigel, J. V. (2003). Understanding the Young Gifted Child: Guidelines For Parents, Families, Andeducators. Early Childhood Education Journal, 30(4), 209-214.
• Sağlam, A. ve Polat, İ. (2020). Özel Yetenekli Öğrencilerin Sınıf Ortamındaki Davranışlarına Yönelik Öğretmenlerin Görüşleri. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, 473-493.
• Sak, U. (2021). Özel Yetenekli Öğrencilerin Sosyal Duygusal ve Akademik Gelişimi (1. baskı) Pegem Akademi Yayıncılık.
• Samancı, O. ve Uçan, Z. (2017). Çocuklarda Sosyal Beceri Eğitimi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1), 281-288.
• Saranlı, A. G. ve Metin, N. (2012). Üstün Yetenekli Çocuklarda Gözlenen Sosyal- Duygusal Sorunlar. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences, 45 (1), 139-163.
• Sevgili Koçak, S. ve Kan, A. (2019). Sosyal Duygusal Beceri, Arkadaşlık Niteliği ve Yalnızlık Düzeyi Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi: Özel Yetenekli Öğrenciler Üzerine Bir Araştırma. Turkısh Studies, 14 (7), 3939-3952.
• Sezer, Ş. (2015). Üstün Yeteneklilerin Sınıf İçindeki Olumsuz Davranışları ve Yönetilmesine İlişkin Öğretmen Görüşleri. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 4, 317-333.
• Sıcak, A. (2012). Bilim ve Sanat Merkezlerinde Öğrencilerde Görülen İstenmeyen Davranışlar ve Bu Davranışlarla Başa Çıkma Yolları: Nitel Bir Çalışma. 11. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu. Ankara.
• Sternberg, R. J. ve Grigorenko, E. L. (2002). The Theory of Successful İntelligence As A Basis For Gifted Education. Gifted Child Quarterly, 46(4), 265-277.
• Talas, S. , Talas, Y. ve Sönmez, A. (2013). Bilim Sanat Merkezlerine Devam Eden Üstün Yetenekli Öğrencilerin Okullarında Yaşadıkları Problemler. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 42-50.
• Tortop, H. S. (2012). Olağanüstü Üstün Yetenekli Öğrencilerin Eğitim Sürecinde Radikal Hızlandırma ve Türkiye’nin Durumu. Journal of Higher Education and Science, 2(2), 106-113.
• Uvacıklıoğlu, F. (2019). Ödülün Yaratıcılığa Etkisi: Özel Yetenekliler Eğitiminde Teknoloji ve Tasarım Dersi Örneği. Yüksek lisans tezi. İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi.
• Webb, T.J., Meckstroth, A.E. ve Tolan, S. S. (2006). Guiding the Gifted Child (25th ed.). Scottsdale. Van der Meulen, R. T., Van der Bruggen, C. O., Spilt, J. L., Verouden, J., Berkhout, M. ve Bögels, S. M. (2014). The Pullout Program Day A Week School For Gifted Children: Effects On Social–Emotional And Academic Functioning. In Child & Youth Care Forum (Vol. 43, No. 3, pp. 287-314). Springer US.
• Yan, K. ve Haihui, Z. (2005). A Decade Comparison: Self Concept Of Gifted And Non Gifted Adolescents. International Education Journal, 6(2), 224-231.
• Yörük-Topuz, İ. ve Cihangir-Çankaya, Z. (2022). Özel Yetenekli Öğrencilerin Psikolojik Sağlamlığının Yordayıcıları: Benlik Saygısı, Akran İlişkileri ve Ebeveyn Tutumları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 23(2), 271-294.