Malatya Yöresi Sözsüz Oyun Havalarının Yapısal Özellikleri

Year 2023, Issue: Özel Sayı 1 (Cumhuriyetin 100. Yılına), 1380 - 1389, 27.10.2023

Doğukan Dursun , Betül Karagöz Dursun

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1362063

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Malatya yöresine ait sözsüz oyun havalarının yapısal özellikleri (makamsal dizi/usûl bilgisi-düzüm) bakımından incelenmesidir. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden biri olan durum çalışması deseni kullanılmıştır. Bu amaçla, TRT repertuvarında ve Malatya Türküleri kitabında yer alan 22 adet türkü yapısal özellikleri bakımından derinlemesine incelenmiş ve analiz edilmiştir. Sesli kültürün en önemli taşıyıcılarından olan sözsüz oyun havalarının kayıt altına alınarak müzik kültürüne katkı sağlayacağı düşüncesinden hareketle, yöreye ait Malatya Türküleri kitabında yer alan derlemeler araştırmaya dâhil edilmiştir. Araştırma sonucunda; incelenen türkülerin Uşşak, Hüseyni, Buselik, Karcığar, Çargâh, Segâh ve Mahur makamı dizilerinden oluştuğu ve bu dizilerden ağırlıklı olarak Uşşak, Hüseyni ve Çargâh makam dizilerinin işlendiği tespit edilmiştir. Usûl bakımından incelediğinde ise, basit ve birleşik usûllerin kullanıldığı tespit edilmiştir. İncelenen eserlerde usûllerle birlikte düzüm karakteristik özelliklerine değinilmiş olup daha yaygın kullanılan usûllerin basit usûlde eserler olduğu belirlenmiştir. Çalışmada eserlerin makamsal dizi ve usûl bakımından elde edilen verileri yüzde-frekans cinsinden tablo ve grafikler şeklinde sunularak yorumlanmıştır. Ayrıca araştırmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda, Malatya yöresi sözsüz oyun havalarının dışında kalan yöreye ait oyun havalarının derlenerek ve müziksel özellikleri bakımında derinlemesine incelenerek alana katkı sunması sağlanabilir önerisi getirilmiştir.

Keywords

Malatya Türküsü, oyun havası, sözsüz oyun havası.

Non-Verbal Dance Styles of Malatya Region Structural Features

Abstract

The aim of this study is to examine the non-verbal dance tunes of the Malatya region in terms of their structural features (modal sequence/procedural knowledge-style). The case study design, one of the qualitative research designs, was used in the research. For this purpose, 22 folk songs in the TRT repertoire and in the Malatya Folk Songs book were examined and analyzed in depth in terms of their structural features. Based on the idea that the non-verbal dance tunes, which are one of the most important carriers of vocal culture, will be recorded and contribute to the musical culture, the compilations in the Malatya Folk Songs book of the region were included in the research. As a result of the research; It has been determined that the folk songs examined consist of Uşşak, Hüseyni, Buselik, Karcığar, Çargâh, Segâh and Mahur maqam sequences and that among these series, Uşşak, Hüseyni and Çargâh maqam sequences are mainly processed. When examined in terms of method, it was determined that simple and combined methods were used. In the works examined, the composition characteristics along with the usuls were mentioned, and it was determined that the more commonly used usuls were works in the simplest style. In the study, the data obtained in terms of maqam scale and tempo of the works were interpreted by presenting them in the form of tables and graphs in percentage-frequency. In addition, in line with the results obtained from the research, it has been suggested that the dance styles of the region, other than the non-verbal dance styles of Malatya region, can be compiled and examined in depth in terms of their musical characteristics to contribute to the field.

Keywords

Malatya Folk Song, playful mood, wordless playful mood.

References

• Akdoğu, O. (1996). Türk Müziğinde Türler ve Biçimler. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Arseven, V. (2004). Biyografisi Makaleleri ve Müzik Eserleri. Özkan Matbaacılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılı Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Creswell, J. W. (2007). Educational Research: Planning, Conducting and Evaluating Quantitative and Qualitative Research. Upper Saddle River: Pearson
• Dursun, D. (2018). Kültürel ve Yapısal Bakımdan Ardahan İli Âşıklık Geleneğini. Yüksek Lisans Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.
• Ekici, S. (2009). Türk Halk Müziğinin Melodik Yapısının Adlandırılması Konusunda Düşünceler (Ayak, Makam ve Dizi Kavramları). Akademik İncelemeler Dergisi, 4,1.
• Emnalar, A. (1998). Tüm Yönleri ile Türk Halk Müziği ve Nazariyatı. İzmir: Ege Üniversitesi Basım Evi.
• Feyzi, A. (2013). Erzurum Türkülerinde Kullanılan Ses Dizilerinin Türk Sanat Müziğinde Kullanılan Ses Dizileri ile Karşılaştırmalı Analizi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1).
• Haşhaş, S. (2020). Gelin Alma Havalarındaki Müzikal Özellikler. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 6(2), 14-34.
• Karkın, M., Haşhaş, S. (2014). Geleneksel Türk Halk Müziğinde Tür Sınıflandırmaları, Terminoloji ve Ayak Kavramı Konuları Üzerine Bir Araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 5.
• Kutluğ, F. (1998). Türk Halk Mûsikîsinde Makamlar. 1. Türk Müziği Sempozyumu. Balıkesir: Taner Ofset.
• Merriam, S. B. (1998). Qualitative Research and Case Study Applications in Education. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
• Osma, B. (2019). TRT Etiketi Bir Ayrıcalıktır Röportaj. TRT Akademi Geçmişten Geleceğe Televizyon Yayıncılığı, 7(4).
• Özbek, M. (1987). Türk Halk Müziğinde “Ayak” Tabirinin Yanlış Kullanımı Üzerine, III. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, 3.
• Pelikoğlu, M. C. (1998). Geleneksel Türk Halk Müziği Dizilerinin İsimlendirilmesinde Karşılaşılan Zorluklar. Yüksek Lisans Tezi. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Torun, M. (1998). Türk Müziği Nedir Ne Değildir. 1. Türk Müziği Sempozyumu. Balıkesir: Taner Ofset.
• Vural, F. G. ve Vural, T. (2013). Niğde Kültürünün Sesi: Niğde Türküleri. Turkish Studies- International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(3), 645-657.
• Yener, S. (200l). Türk Halk Müziğinde Diziler ve İsimlendirilmesi. Müzikte 2000 Sempozyumu. Ankara: Neyir Matbaacılık.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yin, R. (1984). Case Study Research: Design and Methods. (3. Basım). California: Sage Publications.
• Yücel, H. (2011). Türk Halk Müziği Üzerine Bir İnceleme. Akademik Bakış Dergisi, 26.
• Yücel, S. (2021). Kayısı Kent Malatya Türküleri Kitabı. Malatya: Malatya Büyükşehir Belediyesi Yayınları. Yayın No: 53. Birinci Baskı. Haziran 2021. ISBN 978-605-81441-6-3.
• İnternet Kaynakları
• TRT Türk Halk Müziği Repertuvarı. https://www.repertukul.com (Erişim Tarihi: 10. 09. 2023).