Usage Forms of Rose Mazmun in Avni’s Divan

Year 2023, Issue: 13, 144 - 154, 31.12.2023

Aslı Sürgit

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1344111

Abstract

Nature is an important source of metaphorical and allegorical descriptions. Rose; It means "flower" in Persian. In Turkish, it is the name given to a special kind of flower. It is known by everyone how important the rose, which is an element of nature, has in the Ottoman culture and civilization. While poets reflect their emotional world to poetry, they have benefited greatly from nature. It is noteworthy that the poets of the fifteenth century used the rose motif widely while presenting their poems. The poets used the rose as an element of simile and they tried to reflect every aspect of the rose in their poems. The first bud form of the rose, its thorns, its leaves, its gentle swing in the wind, and the rose gardens are frequently used in their couplets. Divan poets mostly talked about the red rose. Especially when describing the lover, they often used the red rose metaphor. The poets have made various comparisons between the rose and the lover, and they have found the lover superior. In this article, the use of rose motif in Avnî's divan is discussed. The couplets in Avnî's divan were scanned and the couplets in which the rose was the subject were emphasized. It has been seen that Avnî mostly uses the rose as an element of simile to describe the characteristics of his beloved.

Keywords

Divan poetry, fifteenth century, Avnî, rose.

Avnî Divanı’nda Gül Mazmununun Kullanım Biçimleri

Abstract

Tabiat, mazmun ve alegorik tariflerin önemli bir membaıdır. Gül; Farsçada “çiçek” anlamını taşımaktadır. Türkçede ise özel bir çiçek çeşidine verilen addır. Bir tabiat unsuru olan gülün Osmanlı kültür ve medeniyetinde ne denli önemli bir yere sahip olduğu herkesçe bilinmektedir. Şairler duygu dünyalarını şiire aksettirirken tabiattan ziyadesiyle istifade etmişlerdir. On beşinci yüzyıl şairlerinin şiirlerini ortaya koyarken gül motifini yaygın olarak kullanmaları dikkat çekicidir. Şairler gülü, teşbih unsuru olarak kullanmışlardır ve gülün her hâlini şiirlerine aksettirmeye gayret etmişlerdir. Gülün o ilk gonca hâlini, dikenini, yapraklarını, rüzgârda nazlı nazlı salınışını, gül bahçelerini beyitlerinde sıkça işlemişlerdir. Divan şairleri en çok kırmızı gülden söz etmişlerdir. Özellikle sevgiliyi betimlerken kırmızı gül mazmununu sıklıkla kullanmışlardır. Şairler gül ile sevgili arasında çeşitli mukayeseler yapmışlar ve sevgiliyi üstün bulmuşlardır. Bu makalede Avnî divanında gül motifinin kullanım biçimi ele alınmıştır. Avnî’nin divanındaki beyitler taranmış ve gülün konu edildiği beyitlerin üzerinde durulmuştur. Avnî’nin gülü ekseriyetle sevgilinin hususiyetlerini anlatmak için bir teşbih unsuru olarak kullandığı görülmüştür.

Keywords

Divan şiiri, on beşinci yüzyıl, Avnî, gül.

References

• Akün, Ö.F. (1994). Divan Edebiyatı. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 9, s. 396). İstanbul: TDV Yayınları.
• Ayvazoğlu, B. (2014). Aşk Estetiği. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Ayvazoğlu, B. (2014). Güller Kitabı. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Bakırcı, F. (2013). Salâhî Gül ü Bülbül: Giriş-Metin-Türkiye Türkçesi Çevirisi- Dizin-Tıpkıbasım. Doktora Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Baltacıoğlu, Ş. (2003). Fatih Divanı ve Tahlili. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniv.
• Çukurlu, T. (2017). Klâsik Türk Şiirinde Gül (Gazellerde). Doktora Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
• Doğan, M.N. (2009). Fatih Divanı ve Şerhi. İstanbul: Yelkenli Kitabevi.
• Doğramacı, N. (2007) Fevzî Divanı metin- Biçimsel ve Sevgilinin Güzellik Unsurları. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
• Erdoğan, M. (2013). Güzellik Unsurlarıyla Divan Şiirinde Sevgili. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Gönel, H. (2010). 15.-16. Yüzyıl Divanlarına Göre Divan Şiirinde Sevgili. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Gül. (1977). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi Devirler/ İsimler/ Eserler/ Terimler içinde. (C. I, s. 230). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Gündoğdu, T. (2021). Azmizâde Hâletî Divanı’nda Tabiat Unsurları. Yüksek Lisans Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.
• İnalcık, H. (2003). Mehmed II. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 28, s. 406). İstanbul: TDV Yayınları.
• İpekten, H. (1996). Divan Edebiyatında Edebi Muhitler. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• İpekten, H. (2004). Eski Türk Edebiyatı Nazım şekilleri ve Aruz. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kartal, A. ve Şentürk, A.A. (2009). Eski Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kemikli, B. (2010). Güle Ayna Tutmak Ya Da Bülbülün Gül Tasavvuru, Gül Kitabı Gül Kültürü Üzerine İncelemeler içinde (Edt. Bilal Kemikli-Selami Turan), Isparta: Isparta Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü Yayınları.
• Kesik, B. (2014). Avnî, Fâtih Sultân Mehmed, Sultân Mehmed-i Sânî, Sultân II. Mehmed. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/Avnî-fatih-sultan-mehmed-sultan [Erişim Tarihi: 26.3.2023].
• Kılıçkaya, F. (2021). 15. Yüzyıl Sultan Şairlerinde Din ve Tasavvuf (Muradî, Avnî, Adlî, Harimî, Cem Sultan). Yüksek Lisans Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi.
• Kınaytürk, M. (2019). Hâfız Divanında Sevgili ve Sevgilinin Yüz ve Yanak Güzelliği Üzerine Yapılan Benzetmeler. Hikmet, 7(14), 282-296.
• Kocabaş, M. (2019). Şeyhî Divanı’nda Sosyal Hayat. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniv.
• Kurnaz, C. (1996). Gül. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 14, s. 219-222). İstanbul: TDV Yayınları.
• Levend, A. S. (2015). Eski Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Mengi, M. (2015). Eski Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Özmen, A. (2012). 16. Yüzyıl Şairlerinden Bâkî, Fuzûlî ve Hayâlî Bey Divanlarında Gül Mazmunu. Yüksek Lisans Tezi. Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
• Pala, İ. (2005). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Pala, İ. (2012). Aşka Dair. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Sayın, E. (2013). Tasavvufta Gül. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Gül Özel Sayısı, 75-84.
• Şentürk, A. A. (2006). Osmanlı Şiir Antolojisi. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Yayınları.
• Taş, A. I. (2013). Şeyh Gâlib Divanı’nda Sevgilinin Güzellik Unsurları. Yüksek Lisans Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi.
• Tolasa, H. (2001). Ahmet Paşa’nın Şiir Dünyası. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Undu, Sevda. (2007). Fehim-i Kadîm Divanı’nda Sevgili ve Sevgilinin Güzellik Unsurları. Yüksek Lisans Tezi. Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Zavotçu, G. (2005). Eski Türk Edebiyatı Yüzyıllara Göre Nazım ve Nesir. Ankara: Aydın Kitabevi.
• Zavotçu, G. (2006). Divan Edebiyatı Kişiler-Kişilikler Sözlüğü. Ankara: Aydın Kitabevi.