Umer İpçi’nin “Rastkeliş” Adlı Hikâyesi Üzerine

Year 2023, Issue: 13, 1055 - 1074, 31.12.2023

Seher Maşkaraoğlu

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1397190

Abstract

Umer İpçi, Kırım Tatar Sovyet edebiyatının güçlü yazarlarından biridir. Sanat faaliyetine Ufa’da 1915 yılında manzum eserler yazarak başlayan İpçi, şiir, hikâye, roman, tiyatro gibi edebiyatın neredeyse bütün türlerinde ilgi çekici eserler kaleme almıştır. “Medrese”, “Evlerge Bakkanda”, “Çıraklar”, “Kimden Yardım” onun ilk şiirleridir. 1920 ve 1930 yılları arasında Kırım Tatar Sovyet edebiyatı nesir sahasında önemli bir rol oynayan İpçi, “Küreş”, “Açlık Hatireleri”, “Cevap”, “Traktor”, “AMO Avtobusında”, “Rastkeliş”, “Asan” isimli hikâyelerini etkileyici bir üslupla yazmıştır. Yazar ayrıca “Faişe”, “Alim”, “Nenkecan Hanım”, “Motor”, “Ayınıklar”, “Şaingeray”, “Duşman” gibi eserleriyle Kırım Tatar Sovyet tiyatrosunun esasını oluşturmuştur. İpçi, Kırım Tatar sinemasının da kurucusudur ve senaryo yazarıdır. Aynı zamanda usta bir tercüman olan İpçi, Dünya ve Sovyet edebiyatının birçok eserini Kırım Tatar Türkçesine çevirmiştir.
Bu yazıda, Umer İpçi ve edebî faaliyetleri tanıtılmaya çalışılmış; yazarın “Rastkeliş” adlı hikâyesi Türkiye Türkçesine aktarılarak hikâye hakkında kısa bilgi verilmiştir. Hikâyede birbirlerini çocukluk yıllarından itibaren seven Hatice ve Umer isimli iki gencin başlarından geçen olaylar anlatılmaktadır. İpçi hikâyede farklı bir olay örgüsü kullanarak eski batıl inançların ve zararlı âdetlerin olduğu hayatla, yeni hayatı karşılaştırmış, yeni hayatın eskiye üstünlüğünü göstermek istemiştir.

Keywords

Umer İpçi, Rastkeliş, Kırım Tatar edebiyatı, hikâye.

On Umer İpçi’s Story Named “Rastkeliş”

Abstract

Umer İpçi is one of the influential writers in Crimean Tatar Soviet literature. He began his literary journey by writing poetic works in Ufa in 1915. He went on to write intriguing works in nearly all literary genres; such as poetry, stories, novels, and theatre. His first poems are “Medrese”, “Evlerge Bakkanda”, “Çıraklar” and “Kimden Yardım”. Between 1920 and 1930, Umer İpçi played a significant role in prose field of Crimean Tatar Soviet literature. His stories, including “Küreş”, “Açlık Hatireleri”, “Cevap”, “Traktor”, “AMO Avtobusında”, “Rastkeliş” and “Asan” were written in an impressive style. He also shaped the foundation of Crimean Tatar Soviet theatre with works like “Faişe”, “Alim”, “Nenkecan Hanım”, “Motor”, “Ayınıklar”, “Şaingeray” and “Duşman”. Additionally, Umer İpçi was a screenwriter and the founder of Crimean Tatar cinema. He was also a proficient translator who translated numerous works from world and Soviet literature into Crimean Tatar Turkish.
In this article, Umer İpçi and his literary activities are introduced with a focus on his story “Rastkeliş”, which has been translated into Turkiye Turkish. The story revolves around two young people named Hatice and Umer, who have loved each other since childhood. İpçi employs a different narrative structure in “Rastkeliş” to contrast old superstitious beliefs and harmful customs with the modern way of life, emphasizing the superiority of the latter.

Keywords

Umer İpçi, Rastkeliş, Crimean Tatar literature, story.

References

• Bolat, Y. (2003). Umer İpçi – İkâye Ustası. Meni Duadan Unutmanız (tertip etken: Şakir Selim). Akmescit: Tavriya Neşriyatı, Kırım Tatar Edebiyatı Bölügi, s. 145-153.
• Camanaklı, K. (2019). Umer İpçi (Alkeday). En Kadirli Süygen Yerim (tertip etken: N. Emirsuinova, Ş. Yunusov). Simferopol: İ. Gasprinskiy Adına Mediamerkez, s. 167-178.
• Fazıl, R.; Nagayev, S. (2001). Kırımtatar Edebiyatının Tarihi Kıska Bir Nazar. Simferopol: Kırım Devlet Okuv-Pedagogika Neşriyatı.
• Gültek, V. (2012). Rusça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Multilingual Yabancı Dil Yayınları.
• İpçi, U. (2018). Rastkeliş. Saylama Eserler (tertip etken: Yakub İpçi). Simferopol: İ. Gasprinskiy Adına Mediamerkez, s. 55-74.
• Kerimov, İ. (1988). Terenlik (Edebiy Bibliografik Oçerk). Taşkent: Gafur Gulam Adına Edebiyat ve Sanat Neşriyatı.
• Kerimov, İ. (1995). Kırımtatar Edebiyatı. Akmescit: Kırımdevokuvpedneşir Neşriyatı.
• Kerimov, İ. (1997). Eki Asır Arasında XIX-XX. Akmescit: Kırımdevokuvpedneşir Neşriyatı.
• Kerimov, İ. (2018). Umer İpçinin “Gazı Mansur” Poemasına Dair. Saylama Eserler (tertip etken: Yakub İpçi). Simferopol: İ. Gasprinskiy Adına Mediamerkez, s. 3-10.
• Kurtnezir, Z. (2014). KırımTatar Edipleri: Ömür ve İcadiy Faaliyetleri Akkında Kıska Malümatlar. Simferopol: Kırımdevokuvpedneşir Neşriyatı.
• Murad, G. (2003). Teatrimizde Umer İpçi Deviri. Meni Duadan Unutmanız (tertip etken: Şakir Selim). Akmescit: Tavriya Neşriyatı, Kırım Tatar Edebiyatı Bölügi, s. 140-141.
• Seydamet, C. (2003). Edebiyatımıznıñ Klassigi. Meni Duadan Unutmanız (tertip etken: Şakir Selim). Akmescit: Tavriya Neşriyatı, Kırım Tatar Edebiyatı Bölügi, s. 136-139.
• TDTEA-13: Başlangıcından Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi Kırım Türk-Tatar Edebiyatı (1999). Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Temirkaya, Y. (2003). Sevimli Yazıcımız. Meni Duadan Unutmanız (tertip etken: Şakir Selim). Akmescit: Tavriya Neşriyatı, Kırım Tatar Edebiyatı Bölügi, s. 142-144.
• Umer İpçi ve Onın Sonki Mektübi (1990). Yıldız, 3. Taşkent, s. 112-114.
• Ülküsal, M. (1980). Kırım Türk-Tatarları (Dünü-Bugünü-Yarını). İstanbul: Baha Matbaası.
• Yunusova, L. S. (2000). Krımskotatarskaya Literatura. Sbornik Proizvedeniy Folklora i Literaturı VIII-XX vv. Simferopol: Dolya.
• Yüksel, Z. (1998). Kırım Türkleri Edebiyatı. Türk Dünyası El Kitabı, 4. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, s. 259-303.