Belarus'ta İran Merakı: Kültürel Sosyolojik Bir Çerçeve

Year 2024, Issue: 14, 925 - 946, 29.02.2024

Vildane Özkan

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1412201

Abstract

Makalenin amacı, Belarus’ta İran’a yönelik merakın tarihsel, kurumsal ve gündelik görünümlerini tespit ederek kültürel sosyolojik bir çerçevede çözümlemektir. Bu bağlamda Belarus’ta İranoloji çalışmalarının durumu da incelenmektedir. Araştırma verileri, nitel araştırma yönteminin kaynak tarama tekniğiyle büyük ölçüde Belarus merkezli akademik ve medya kaynaklarından elde edildi. Veriler, kültürel sosyolojik çerçevede tarihsel, yapısal, kültürel ve eyleyicisel olmak üzere dört bağlamda çözümlendi. Tarihsel bağlamda; bugünkü Belarus topraklarında İran’la ilk kültürel etkileşimin 18. yüzyıl sonlarında İstanbul’daki tüccarlar aracılığıyla gerçekleştiği görülmektedir. Söz konusu etkileşimin somut kültürel ürünü olan Slutsk kuşakları, günümüzde Belarus’un ulusal kültürel ürünlerinden biri olarak Slutsk fabrikasında, diğer adıyla Persiyarnya’da yeniden üretilmektedir. Yapısal bağlamda; Belarus’ta devletin yapısal egemenliği, kültürel otonomiye ve yapıdan bağımsız biçimlenebilen kültürel değerlere ve süreçlere pek fırsat tanımaz. Kültürel bağlamda; Belarus’ta İran’a yönelik merakın, bir yandan oryantalist bir merak olduğu, diğer yandan farklı bir kültürle daha eşitlikçi bir ilişki kurmanın verdiği rahatlığa doğru bir yönelim olduğu söylenebilir. Eyleyici bağlamında; Belarusluların İran’a yönelik merak ve ilgilerinin, politik yapıdan bağımsız olarak değil, ancak politik yapının tanıdığı ve inşa ettiği fırsatlar ve alanlar çerçevesinde biçimlenebildiği söylenebilir. Sonuç olarak; Belarus’ta büyük ölçüde üstten politik olarak kurulan ilişkiler zemininde biçimlenen İran’la ilgili kültürel meraklar ve kültürel ürünlerin, Belarus ulusal kimliği açısından bir tehdit olarak görülmediği söylenebilir.

Keywords

Belarus, İran, kültür, merak, Slutsk kuşakları

Curiosity to Iran in Belarus: A Framework of Cultural Sociology

Abstract

The aim of the article is to identify the historical, institutional and daily aspects of curiosity about Iran in Belarus and analyze it within a cultural sociological framework. In this context, the situation of Iranology studies in Belarus is also examined. The research data was obtained largely from Belarus-based academic and media sources through the source scanning technique of the qualitative research method. The data were analyzed within the cultural sociological framework in four contexts: historical, structural, cultural and agency. In historical context; it was observed that the first cultural interaction with Iran in today’s Belarusian territory was through merchants in Istanbul in the late 18th century. Slutsk belts, which are the concrete cultural product of this interaction, are still reproduced in the Slutsk factory (also known as Persiyarnya) as one of the national cultural products of Belarus. In structural context; in Belarus, the structural sovereignty of the state does not allow much opportunity for cultural autonomy and cultural values and processes that can be formed independently of the structure. In the cultural context; it can be said that the curiosity about Iran in Belarus is, on the one hand, an orientalist curiosity, and on the other hand, a tendency towards the comfort of establishing a more egalitarian relationship with a different culture. In the context of the agent; it can be said that the curiosity and interest of Belarusians towards Iran cannot be shaped independently of the political structure, but only within the framework of the opportunities and areas recognized and built by the political structure. In conclusion; it can be said that cultural curiosities and cultural products related to Iran, which are largely formed on the basis of top-down political relations in Belarus, are not seen as a threat to the Belarusian national identity.

Keywords

Belarus, Iran, culture, curiosity, Slutsk belts

References

• Archer, M. S. (2008). Culture and Agency – The Place of Culture in Social Theory. Cambridge University Press, 2nd edition.
• Asgarli, A. (2023). Беларусь и Иран Подписали Меморандум О Военном Сотрудничестве. https://www.aa.com.tr/ru/мир/беларусь-и-иран-подписали-меморандум-о-военном-сотрудничестве/2958454 [Erişim tarihi: 15.10.2023].
• Back, L. – vd. (2012). Cultural Sociology – An Introduction. Wiley Blackwell.
• Bagdanoviç, М. (2001). Слуцкія Ткачыхі. https://knihi.com/Maksim_Bahdanovic/Sluckija_tkacychi.html [Erişim tarihi: 15.12.2023].
• Belarus. (y.k.). Слуцкие Пояса. https://www.belarus.by/ru/about-belarus/culture/slutsk-belts [Erişim tarihi: 11.01.2024].
• Grişkeviç, A. (2022). Феномен Слуцких Поясов И Благословение Радзивилла. Как Коренная Случчанка Через 200 Лет Помогала Возродить Славу Белорусского Бренда. https://www.belta.by/culture/view/fenomen-slutskih-pojasov-i-blagoslovenie-radzivilla-kak-korennaja-sluchchanka-cherez-200-let-pomogala-493600-2022/ [Erişim tarihi: 17.11.2023].
• İran İslam Cumhuriyeti’nde Belarus Cumhuriyeti Büyükelçiliği (y.k.a). Политическое Сотрудничество. https://iran.mfa.gov.by/ru/bilateral_relations/political/ [Erişim tarihi: 10.05.2023].
• İran İslam Cumhuriyeti’nde Belarus Cumhuriyeti Büyükelçiliği (y.k.b). Торгово-Экономические Отношения. https://iran.mfa.gov.by/ru/bilateral_relations/economic/ [Erişim tarihi: 17.11.2023].
• İran İslam Cumhuriyeti’nde Belarus Cumhuriyeti Büyükelçiliği (y.k.c). Культурное Сотрудничество. https://iran.mfa.gov.by/ru/bilateral_relations/cultural/ [Erişim tarihi: 17.11.2023].
• İran İslam Cumhuriyeti’nde Belarus Cumhuriyeti Büyükelçiliği (y.k.d). Научное Сотрудничество. https://iran.mfa.gov.by/ru/bilateral_relations/scientific/ [Erişim tarihi: 17.11.2023].
• Lazareviç, A.A., Safari, H., vd. (Ed.) (2014). Авиценна: Мыслитель, Ученый, Гуманист: Материалы Международной Научной Конференции, Республика Беларусь, Минск, 18 Декабря 2013 г., Минск: Ковчег. http://www.philosophy.by/wp-content/store/conf-2013-12-18.pdf [Erişim tarihi: 10.01.2024].
• Lebyadzeviç, D.M. (2010). Шамсіддзін Хафіз У Святле Еўрапейскай Паэтычнай Традыцыі, Рэспубліканскія Купалаўскія чытанні, У.І. Каяла (адк. рэд.), Гродна: ГрДУ, c. 285-292. https://elib.grsu.by/doc/2482 [Erişim tarihi: 17.11.2023].
• Lyahoviç, A. (2006). Правящая Элита И Бюрократия. Президентские Выборы В Беларуси: От Ограниченной Демократии Кнеограниченному Авторитаризму (1994 – 2006), Ed. Oleg Manaev, Вильнюс: Миндаугас, c. 194-224. https://www.academia.edu/109964818/Presidential_Elections_in_Belarus_from_Limited_Democracy_to_Unlimited_Authoritarianism_1994_2000_ [Erişim tarihi: 17.11.2023].
• Marçenko, L.E. (2019). Развитие Белорусско-Иранских Отношений на Современном Этапе.https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/236737/1/marchenko_Diplomatiya_Belarusi_2019.pdf [Erişim tarihi: 17.11.2023].
• Mesamed, V.İ. (2015). Белорусско-Иранское Культурное Сотрудничество. Институт Ближнего Востока. http://www.iimes.ru/?p=25517 [Erişim tarihi: 17.11.2023].
• Mesamed, V.İ. (2016a). Иранистика в Республике Беларусь. Институт Ближнего Востока. http://www.iimes.ru/?p=29701 [Erişim tarihi: 17.11.2023].
• Mesamed, V.İ. (2016b). Феномен Белорусско-Иранских Отношений. Москва: Электронные Издания Института Ближнего Востока. http://book.iimes.su/wp-content/uploads/main/288mesamed2016.pdf [Erişim tarihi: 17.11.2023].
• Mıytko, O. (2011). Иран Как Образ Жизни. Беларуская думка, 11: 78-83. https://beldumka.belta.by/isfiles/000167_169424.pdf [Erişim tarihi: 17.11.2023].
• Minsk’te İran İslam Cumhuriyeti Büyükelçiliği. (2023). Посольство Ирана заняло первое место на ежегодной Рождественской благотворительной ярмарке. https://belarus.mfa.gov.ir/ru/newsview/736888/Посольство-Ирана-заняло-первое-место-на-ежегодной-Рождественской-благотворительной-ярмарке [Erişim tarihi: 04.01.2024].
• Omrani, A.H. (2014). Ценности, Которые Сближают. Беларуская думка, 5: 51-56. https://beldumka.belta.by/isfiles/000167_102523.pdf [Erişim tarihi: 17.11.2023].
• Omrani, A.H. (2015). Иран и Беларусь – Векторы Сотрудничества. Беларуская думка, 11: 93-97. https://beldumka.belta.by/isfiles/000167_173806.pdf [Erişim tarihi: 17.11.2023].
• Prezident Respubliki Belarus. (2023). Переговоры с Президентом Ирана Эбрахимом Раиси https://president.gov.by/ru/events/vstrecha-s-prezidentom-irana-ebrahimom-raisi-1678690389 [Erişim tarihi: 17.11.2023].
• Slutskiya Payasıy. (y.k.). РУП «Слуцкие Пояса». https://slutskiepoyasa.by/about/ [Erişim tarihi: 17.11.2023]. Smith, Philip (2007). Kültürel Kuram. (çev. Selime Güzelsarı ve İbrahim Gündoğdu). İstanbul: Babil Yayınları.
• Snapkovskiy, V. ve Lazorkina, O. (2011). Международное культурное сотрудничество Республики Беларусь (1991—2011 гг.). Журнал Международного Права и Международных Отношений, 4. https://evolutio.info/ru/journal-menu/2011-4/2011-4-snapkovski-lazorkina [Erişim tarihi: 17.11.2023].
• Spillman, L. (2020). What is Cultural Sociology? Polity Press.
• Tass. (2023). Иран и Белоруссия договорились о поставках 400 тыс. тонн калийных удобрений. https://tass.ru/ekonomika/19209639 [Erişim tarihi: 05.01.2024].
• Tolibova, Ş.H. (2018). Беларусь – Иран: 25-Лет Со Дня Установления Дипломатических Отношений (Основные Итоги). https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/207023/1/Толибова_политич_18-168-175.pdf [Erişim tarihi: 17.11.2023].
• Vasilenka, V. (2023). Лукашэнка зноў збліжаецца з Іранам. Belsat. https://belsat.eu/in-focus/17-10-2023-lukashenka-znou-zblizhaetstsa-z-iranam [Erişim tarihi: 08.01.2024].