Hocazâde Ahmed Hilmi’nin “Mir’ât-ı Hazret-i Muhyiddîn İbn Arabî” Adlı Eseri

Year 2024, Issue: 15, 150 - 163, 28.04.2024

Olcay Kocatürk

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1455635

Abstract

Biyografi temelli araştırma ve incelemeler, tarihle ilgili çalışmaların ayrılmaz bir parçasını, yadsınamaz bir yönünü oluşturur. Zira bugün gibi dünün merkezinde de insan vardır. İnsanın şekil verdiği toplum, devlet, medeniyet gibi unsurlarla beraber, tarih de yine insan tarafından hem yaşanarak hem de yazılarak inşa edilen bir olgu ve var oluş alanıdır. Özellikle Türk-İslam medeniyetinin yönünü belirleyen ilkeler açısından bunun vazgeçilmez bir anlamı bulunmaktadır. Osmanlı Devleti’nin hâkim olduğu çağlarda da geçerliliğini koruyan bu durumun edebiyat sahasında çeşitli etki ve yansımaları görülmektedir. Osmanlının son dönemdeki zengin biyografi yazıcılığının dikkate değer temsilcilerinden biri olan Hocazâde Ahmed Hilmi, adı çok fazla öne çıkmayan bir yazar olsa da, başta kendisinin de bağlı olduğu Nakşibendiyye’nin önemli isimleri olmak üzere birçok tasavvuf büyüğüne dair kaleme aldığı hâl tercümeleriyle devrinin üretken sayılabilecek müelliflerinden biridir. Bu çalışmada, Hocazâde’nin eserleri arasında tarihçe en önde gelen ve yalnız bir isme odaklanmasıyla aynı zamanda bir monografi özelliğine sahip tek kitap olan Mir’ât-ı Hazret-i Muhyiddîn İbn Arabî adlı risalenin konu ve biçim yapısı bakımından tanıtılıp ana hatlarıyla değerlendirilmesi, ayrıca eserin transkripsiyonlu metin hâlinde günümüz harflerine aktarılması amaçlanmıştır.

Keywords

Türk-İslam edebiyatı, biyografi, tasavvuf, İbn Arabî, Hocazâde Ahmed Hilmi.

Hocazade Ahmed Hilmi’s Book Named “Mir’at-ı Hazret-i Muhyiddin Ibn Arabi”

Abstract

Biography-based research and studies are an integral part and an undeniable aspect of historical studies. Because people are at the center of yesterday, just like today. Along with elements such as society, state and civilization shaped by humans, history is also a phenomenon and field of existence constructed by humans, both lived and written. This has an indispensable meaning, especially in terms of the principles that shape the Turkish-Islamic civilization. This situation, which remained valid during the periods when the Ottoman Empire was dominant, has various effects and reflections in the field of literature. Hocazade Ahmed Hilmi, one of the notable representatives of the rich biography of the Ottoman Empire in the last period, is a writer whose name is not very prominent, but he is one of the writers who can be considered productive of his time with his state translations of many Sufi elders, especially the important names of Nakşibendiyye, to which he is affiliated. In this study, the treatise named Mir’at-ı Hazret-i Muhyiddin İbn Arabi, which is the most prominent among Hocazade’s works at the time and is the only book that has the feature of a monograph as well as focusing on a single name; It is aimed to introduce and evaluate the work in terms of its subject and form structure, and to transfer the work to today’s letters in the form of a transcribed text.

Keywords

Turkish-Islamic literature, biography, sufism, Ibn Arabi, Hocazade Ahmed Hilmi.

References

• Alper, Y. (2020). Ahmed Hilmî ve Gülzâr-ı Tabi’at. Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları.
• Boz, Ö. (2019). Mir’at-ı Bâyezîd-ı Bistâmî ve Ebu’l-Hasan el-Harakânî Adlı Eserin Tahlili ve Transkripsiyonu. Yüksek Lisans Tezi. Kars: Kafkas Üniversitesi.
• Bursalı Mehmed Tâhir (1975). Osmanlı Müellifleri, C. II (haz. İsmail Özen). İstanbul: Meral Yayınevi.
• Bursalı Mehmed Tâhir (2011). İbn Arabî Hazretleri, (haz. Tahir Galip Seratlı). Konya: Kardelen Yayınları.
• Çiçek, Y. (2012). Tibyânü vesâili’l-hakâik. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 41, s. 128-129). Ankara: TDV Yayınları.
• Doğan, A. (2014). Hoca-zâde Ahmed Hilmi’nin ‘Seyyid Yahyâ eş-Şirvânî’ ve Bazı Halvetî Şeyhlerinin Terceme-i Hâllerini Muhtevî Eseri. Uluslararası Seyyid Yahyâ Şirvânî ve Halvetîlik Sempozyumu (ed. Orhan Söylemez ‒ Ahmet İçli), 24-26 Kasım 2013, Eskişehir Valiliği, Eskişehir: Eskişehir Valiliği Yayınları 437-460.
• Ebülʻulâ Mardin (1966). Huzur Dersleri, C. III (nşr. İsmet Sungurbey). İstanbul: İsmail Akgün Matbaası.
• Hocazâde Ahmed Hilmi (1317/1899). Mir’ât-ı Hazret-i Muhyiddîn İbn Arabî. İstanbul: Şirket-i Mürettibiye Matbaası.
• Hocazâde Ahmed Hilmi (1318/1900). Hadîkatü’l-evliyâ. İstanbul: Tefeyyüz Kütüphanesi.
• Hocazâde Ahmed Hilmi (1319/1901). Mir’ât-ı Bâyezîd-i Bistâmî ve Ebü’l-Hasan el-Harakânî. İstanbul: Şirket-i Mürettibiye Matbaası.
• Hocazâde Ahmed Hilmi (1321/1903). Seyyid Yahyâ eş-Şirvânî. İstanbul: Şirket-i Mürettibiye Matbaası.
• Hocazâde Ahmed Hilmi (1322/1904). İbrâhîm Gülşenî. İstanbul: Kütübhâne-i Cihân Matbaası.
• Hocazâde Ahmed Hilmi (1322/1904). İmâm-ı Gazâlî. İstanbul: Kütübhâne-i Cihân Matbaası.
• Hocazâde Ahmed Hilmi (1325/1907). Ziyâret-i Evliyâ. İstanbul: Kütübhâne-i Cihân Matbaası.
• Hocazâde Ahmed Hilmi (1959). Ravzatü’l-kurrâ ve Târîh-i Kur’ân-ı Kerîm. İstanbul: Türk Neşriyat Yurdu.
• Hoca Zade Ahmed Hilmi (1966). Evliyalar Bahçesi/Hadika-tül- Evliya, (haz. Yakup Kenan Necef Zâde). İstanbul: Türk Yurdu Neşriyat.
• Hocazâde Ahmed Hilmi (1979). Veliler Bahçesi/Hadîkatü’l-Evliyâ. İstanbul: Osmanlı Yay.
• Hocazâde Ahmed Hilmi (2007). Veliler Bahçesi/Hadîkatü’l-Evliyâ. İstanbul: Beyaz Lale Yay.
• Kara, M. (1998). Hocazâde Ahmed Hilmi. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 18, s. 207). Ankara: TDV Yayınları.
• Kılıç, M. E. (1999). Muhyiddin İbnü’l-Arabî. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 20, s. 493-516). Ankara: TDV Yayınları.
• Kırmızı, A. (2022). Biyografi. Tarih İçin Metodoloji, (ed. Ahmet Şimşek). Ankara: TTK Yay.
• Levend, A. S. (2014). Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Porsuk, R. (2020). Ahmed Hilmî ve Gülzâr-ı Tab’îat Adlı Divançesi. JOMELİPS Yönetim, Ekonomi, Edebiyat, İslami ve Politik Bilimler Dergisi, 5(1), 90-142.
• Şimşek, S. (2005). Ziyâret-i Evliyâ-Hocazâde Ahmed Hilmi. İstanbul: Buhara Yayınları.
• Tayşi, S. (1996). Hocazâde Ahmed Hilmi Efendi. Sahabeden Günümüze Allah Dostları, C. IX. İstanbul: Şule Yayınları