II. Constitutional Era Author Yusuf Niyazi and the Mesire Perisi

Year 2024, Issue: 15, 330 - 342, 28.04.2024

Kevser Sönmez

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1461087

Abstract

The Constitutional Monarchy II was declared in 1908 and this period is one of the milestones of important transformations for Turkish social and intellectual life. While the intellectual movements that were influential in the period were literally re-establishing the social structure, literature undoubtedly began to open its own field of discourse. Writers, who made moves that would form the intellectual basis of the Constitutional Monarchy during Sultan II. Abdulhamid's rule, but could not produce works as they wished due to the censorship mechanism of the period, accepted July 10, 1908 as a holiday and ensured a serious revival in the press life. Although literature gained an ideological aspect related to intellectual movements in this period, it is seen that popular literature also developed rapidly as a result of the social conditions of the period. Especially crime narratives, detective stories, texts containing obscenities, as well as historical narratives and melodramas of popular literature, weave the spirit of the period. While individual works emerged in which the anger towards the espionage institution of Sultan Abdulhamid II was revealed, the themes of family life, morbid moods and love enabled many works to be written in this clearly mentioned area of lower literary value.
Although Yusuf Niyazi, who wrote works in this period, is a remarkable writer with his literary works and periodicals, he is a name that is not emphasized in literary history because he was in the field of popular literature and especially because he worked outside Istanbul. However, the artist, who exemplifies the period with all its thematic framework, applies every title required by popular literature in his works and creates melodramas while also considering social benefit.
In this article, Yusuf Niyazi's work titled Mesire Perisi, which has not been translated into the language before, will be translated and the period of the work and its place in popular literature will be discussed.

Keywords

Yusuf Niyazi, Mesire Perisi, popular literature.

II. Meşrutiyet Devri Yazarı Yusuf Niyazi ve Mesire Perisi

Abstract

1908’de ilan edilen II. Meşrutiyet, Türk sosyal ve düşünsel hayatı için önemli dönüşümlerin milatlarındandır. Dönemde etkili olan fikir akımları, toplumsal yapıyı neredeyse yeniden kurarken, edebiyat da kuşkusuz, kendi söylem alanını açmaya başlar. Sultan II. Abdülhamid’in iktidarı boyunca, Meşrutiyet’in fikrî zeminini oluşturacak hamleler yapan, ancak dönemin sansür mekânizması nedeniyle diledikleri gibi eser verememiş olan yazarlar, 10 Temmuz 1908’i bir bayram olarak kabul eder ve matbuat hayatında ciddi bir canlanmanın görülmesini sağlarlar. Edebiyat, bu dönemde fikir akımlarına bağlı ideolojik bir veçhe kazanmış olsa da dönemin sosyal şartlarının bir sonucu olarak popüler edebiyatın da hızla geliştiği görülür. Özellikle polisiye anlatıları, dedektif hikâyeleri, müstehcenlik içeren metinlerle birlikte popüler edebiyata dair tarihî anlatılar ve melodramlar da dönemin ruhunu örer. Özellikle Sultan II. Abdülhamid’in hafiyelik kurumuna yönelik öfkenin dışa vurulduğu müstakil eserler ortaya çıkarken aile hayatı, marazi ruh halleri ve aşk teması, belirgin olarak bahsedilen bu edebî değeri daha düşük olsa da sayıca çok fazla eserin yazılmasını sağlar.
Bu dönemde eser veren Yusuf Niyazi, yayımlamış olduğu edebî eserleri ve periyodikleri ile dikkat çekici bir kalem olmasına rağmen, popüler edebiyatın sahası içerisinde bulunduğu ve özellikle de İstanbul dışında görev yaptığı için edebiyat tarihlerinin üzerinde durmadığı bir isimdir. Oysa dönemi tüm tematik çerçevesi ile örnekleyen sanatçı, kaleme aldığı eserlerde popüler edebiyatın gerektirdiği her başlığı uygular ve toplumsal faydayı da gözeterek melodramlar oluşturur.
Bu makalede, Yusuf Niyazi’nin daha önce dil içi çevirisi yapılmamış olan Mesire Perisi isimli eserinin çevirisi yapılacak ve eserin dönemi ve popüler edebiyat içerisindeki yeri tartışılacaktır.

Keywords

Yusuf Niyazi, Mesire Perisi, popüler edebiyat.

References

• And, M. (1970). 100 Soruda Türk Tiyatrosu Tarihi. İstanbul: Gerçek.
• Ankay, N. (2020). “Yaşar Nezihe”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde- detay/yasar-nezihe [Erişim tarihi: 12.12.2023].
• Çelebi, E. (2017). Kastamonu Basınında Bir Mizah Gazetesi: Çalçene (1927-1929). TÜRÜK, 5(10), 96-110.
• Demircioğlu, A. (1972). 100 Yıllık Kastamonu Basını (1872-1972). Kastamonu: Doğrusöz.
• Gürel, R. (2021). Yusuf Niyazi’nin Hayatı, Sanatı ve Eserleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi.
• Toros, T. (1998). Mazi Cenneti I. İstanbul: İletişim.
• Üyepazarcı, E. (2019). Türkiye’de Popüler Romanın İlk Yüzyılının Öyküsü. İstanbul: Oğlak.
• Yusuf Niyazi. (1327). Mesire Perisi. İstanbul: Uhuvvet