ŞİRKETLERİN KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK (KSS) ÇALIŞMALARININ TÜKETİCİ SATIN ALMA NİYETİNE ETKİSİ

Year 2024, Volume: 2 Issue: 48, 43 - 66

İzzettin Temmuz Aydınoğlu , Erkut Altındağ

https://doi.org/10.35343/kosbed.1503813

Abstract

Araştırmanın amacı, örgütler tarafından KSS alanında yapılan çalışmaların tüketici satın alma niyetiyle ilişkisi ve tüketicilerin çevresel hassasiyetlerinin bu ilişki üzerindeki düzenleyici etkisi ile kurumsal imajın aracılık etkisini incelemektir. Araştırma kapsamı, Türkiye’de beyaz eşya satın alan veya yakın zamanda almayı düşünen kişilerdir. Marka seçiminde sürdürülebilirlik alanında ödül alan şirketler tercih edilmiştir.
Anket çalışması için toplam 30 sorudan oluşan bir çevrimiçi anket kullanılmış ve toplam 525 geçerli yanıt alınmıştır. SmartPLS programı ile veri analizi yapılmış ve KSS’nin farklı boyutlarının kurumsal imaj ve çevresel hassasiyet ile etkileşimleriyle birlikte satın alma niyetine etkilerine ait yol diyagramları belirlenmiştir. Çalışma sonucunda, her KSS çalışmasının tüketici satın alma niyetini olumlu etkilemediği, KSS’nin bazı boyutlarının önemli pozitif etkiye sahipken bazı boyutlarının etkisinin olmadığı, hatta sınırlı negatif etki bile yaratabildiği; çevresel hassasiyet ve kurumsal imajın satın alma niyeti üzerinde önemli pozitif etkileri olduğu, ancak KSS ile etkileşimleri sonucunda bu etkinin azaldığı, hatta bazı KSS boyutları için negatife bile dönebildiği bulgularıdır.
Sonuç bölümünde çıktılara dayanarak araştırmacılara ve iş dünyası temsilcilerine çeşitli öneriler sunulmuştur.

Keywords

Kurumsal Sosyal Sorumluluk, Sürdürülebilirlik, Kurumsal İmaj, Çevresel Hassasiyet, Satın Alma Niyeti

References

• Al Mubarak, Z., Hamed, A. B., & Al Mubarak, M. (2018). Impact of corporate social responsibility on bank’s corporate image. Social Responsibility Journal, 15(5), 710-722. https://doi.org/10.1108/SRJ-01-2018-0015
• Alp İ., Öztel A. & Köse M. S. (2015). Entropi Tabanlı MAUT Yöntemi ile Kurumsal Sürdürülebilirlik Performansı Ölçümü: Bir Vaka Çalışması. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2): 65-81.
• Alvarado-Herrera, A., Bigne, E., Aldas-Manzano, J. & Curras-Perez R. (2017). A Scale for Measuring Consumer Perceptions of Corporate Social Responsibility Following the Sustainable Development Paradigm. J Bus Ethics, 140, 243–262 (2017). https://doi.org/10.1007/s10551-015-2654-9
• Bala, R., Singh, S., & Sharma, K. K. (2023). Relationship between environmental knowledge, environmental sensitivity, environmental attitude and environmental behavioural intention–a segmented mediation approach. Management of Environmental Quality: An International Journal, 34(1), 119-136. https://doi.org/10.1108/MEQ-08-2021-0202
• Cheng, T. M., & Wu, H. C. (2015). How Do Environmental Knowledge, Environmental Sensitivity and Place Attachment Affect Environmentally Responsible Behavior? An Integrated Approach for Sustainable Island Tourism. Journal of Sustainable Tourism, 23(4): 557-576. https://doi.org/10.1080/09669582.2014.965177
• Cortina, J. M. (1993). What is coefficient alpha? An examination of theory and applications. Journal of Applied Psychology, 78(1), 98. https://.doi.org/10.1037/0021-9010.78.1.98
• Coşkun, İ. L. (2013). Türkiye’de Tüketici Bakış Açısıyla Kurumsal Sürdürülebilirlik Bileşenlerinin Marka Varlığı Bileşenleri İle İlişkisi (Tez No: 351698)[Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Çabuk, S. & Nakıboğlu M. A. B. (2003). Çevreci Pazarlama ve Tüketicilerin Çevreci Tutumlarının Satın Alma Davranışlarına Etkileri ile İlgili Bir Uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(12), 39-54.
• David, P., Kline, S., & Dai, Y. (2005). Corporate social responsibility practices, corporate identity, and purchase intention: A dual-process model. Journal of Public Relations Research, 17(3), 291-313. https://doi.org/10.1207/s1532754xjprr1703_4
• Demirgüneş B. K. (2015). Sosyal Sorumluluk Projelerine Yönelik Tutumun, Satın Alma Davranışı ve Satın Alma Niyeti Üzerindeki Etkisi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 33(3): 47-74. https://doi.org/10.17065/huiibf.89064
• Hafez, M. (2018). Measuring the impact of corporate social responsibility practices on brand equity in the banking industry in Bangladesh: The mediating effect of corporate image and brand awareness. International Journal of Bank Marketing, 36(5), 806-822. https://doi.org/10.1108/IJBM-04-2017-0072
• Hair Jr, J. F., Howard, M. C., & Nitzl, C. (2020). Assessing measurement model quality in PLS-SEM using confirmatory composite analysis. Journal of Business Research, 109, 101-110. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2019.11.069
• Hassis, S. M., Othman, M. A., & Saleh, Y. (2023). The impact of total quality management on corporate sustainability in the manufacturing sector: corporate social responsibility as a mediator. The TQM Journal, 35(8), 2572-2597. https://doi.org/10.1108/TQM-08-2022-0259
• Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6(1), 1–55. https://doi.org/10.1080/10705519909540118
• Huang, C. C., Yen, S. W., Liu, C. Y., & Huang, P. C. (2014). The relationship among corporate social responsibility, service quality, corporate image and purchase intention. International Journal of Organizational Innovation, 6(3): 68-84.
• Jeon, J. H. (2011). The effect of corporate social responsibility on the corporate image and purchase intention. Journal of the Korean Society of Clothing and Textiles, 35(5), 547-560. https://doi.org/10.5850/JKSCT.2011.35.5.547
• Jha, A., Kapoor, M., Kaul, K., & Srivastava, K. (2022). Demystifying the influence of CSR perception on the purchase intention of Generation Z in fast food industry. LBS Journal of Management & Research, 20(1/2), 1-20. https://doi.org/10.1108/LBSJMR-05-2022-0006
• Le, T. T., Le Thi Cam, T., Nguyen Thi, N., & Le Ngoc Phuong, V. (2024). Do corporate social responsibility drive sustainable purchase intention? An empirical study in emerging economy. Benchmarking: An International Journal. https://doi.org/10.1108/BIJ-05-2023-0346
• Lee, J., & Lee, Y. (2018). Effects of multi-brand company’s CSR activities on purchase intention through a mediating role of corporate image and brand image. Journal of Fashion Marketing and Management: An International Journal, 22(3), 387-403. https://doi.org/10.1108/JFMM-08-2017-0087
• Lin, L. Y., & Lu, C. Y. (2010). The influence of corporate image, relationship marketing, and trust on purchase intention: the moderating effects of word‐of‐mouth. Tourism Review, 65(3), 16-34. https://doi.org/10.1108/16605371011083503
• Mohr, L. A., & Webb, D. J. (2005). The effects of corporate social responsibility and price on consumer responses. Journal of Consumer Affairs, 39(1), 121-147. https://doi.org/10.1111/j.1745-6606.2005.00006.x
• Mou, W., Rasoolimanesh, S. M., & Chuah, S. H. W. (2024). Beyond taste: examining sustainable value, perceived CSR and consumer behaviour in the restaurant industry. Journal of Hospitality and Tourism Insights, 7(2), 844-867. https://doi.org/10.1108/JHTI-07-2023-0446
• Orel, F. D., & Bozdemir, M. (2018). Kurumsal sosyal sorumluluk ve hizmet kalitesinin kurum imajı ve satın alma niyeti üzerindeki etkileri. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 63-80. https://doi.org/10.18037/ausbd.550748
• Öberseder, M., Schlegelmilch, B. B., Murphy, P. E., & Gruber, V. (2014). Consumers’ perceptions of corporate social responsibility: Scale development and validation. Journal of Business Ethics, 124(1): 101-115. https://doi.org/10.1007/s10551-013-1787-y
• Ömürbek V., Aksoy E. & Akçakanat Ö. (2017). Bankaların Sürdürülebilirlik Performanslarının Aras, Moosra ve Copras Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 8(19): 14-32. https://doi.org/10.21076/vizyoner.329346
• Özcan H. (2021). Kurumsal İmaj Bağlamında İmaj Transferi: Ünlülerin İmajlarının Ürün ve Markaya Nakledilmesi. Türkiye Mesleki ve Sosyal Bilimler Dergisi, 3(5): 105-119. https://doi.org/10.46236/jovosst.900756
• Ringle, C. M., Wende, S., and Becker, J.-M. (2022). "SmartPLS 4." Oststeinbek: SmartPLS GmbH, http://www.smartpls.com.
• Saputra, F. E., & Putra, W. H. (2020). An implication of destination attractiveness, environmental sensitivity, and satisfaction with interpretive service on place attachment and environmental responsible behavior. International Journal of Social Science and Business, 4(4), 453-459. https://doi.org/10.23887/ijssb.v4i4.29017
• Sailesh, B., & Jingade, V. (2019). Knowledge and Sensitivity of Youths Travelers towards Environment-Friendly Tourism. AIMS Journal of Research, 18-24.
• Sen Gupta, S., & Wadera, D. (2021). Impact of cause-affinity and CSR fit on consumer purchase intention. Society and Business Review, 16(1), 26-50. https://doi.org/10.1108/SBR-01-2020-0012
• Singh, S., Sharma, P., Garg, N., & Bala, R. (2022). Groping environmental sensitivity as an antecedent of environmental behavioural intentions through perceived environmental responsibility. Journal of Enterprising Communities: People and Places in the Global Economy, 16(2), 299-319. https://doi.org/10.1108/JEC-09-2020-0169
• Türkmen M. S., Pirtini S., Bayraktar A., Bilgen İ. (2016). Kurumsal Sosyal Sorumluluğun Tüketicilerin Satın Alma Niyeti ile İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 12(45):375-392. https://doi.org/10.14783/od.v12i45.1000020018
• Uluçay D. M. (2018). Üniversitelerde Kurumsal İmaj Ölçümü. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 55, 17-36.
• Yang, C. C., Lai, P. L., & Zhu, X. (2021). Can corporate social responsibility enhance organizational image and commitment in the ocean freight forwarding industry? Maritime Business Review, 6(4), 358-376. https://doi.org/10.1108/MABR-01-2021-0005
• Yavuz Ş. (2010). Kurumsal Sosyal Sorumluluğun Kurumsal İmaj ve Satın Alma Kararı Üzerindeki Etkileri. Selçuk İletişim, 6(3): 100-110. https://doi.org/10.18094/si.56019
• Zhang, Q., & Ahmad, S. (2022). Linking corporate social responsibility, consumer identification and purchasing intention. Sustainability, 14(19), 12552. https://doi.org/10.3390/su141912552
• Zhang, Z., Yang, Z., Gu, J., & Kim, M. S. (2023). How does multinational corporations’ CSR influence purchase intention? The role of consumer ethnocentrism and consumer ambivalence. Sustainability, 15(7), 5908. https://doi.org/10.3390/su15075908
• Zikmund, William G. (2000). Business research methods (6th ed). Fort Worth: Harcourt College Publishers.
• https://www.surdurulebilirisodulleri.com/# Erişim Tarihi: 19.05.2024.