THE REPRESENTATION OF WOMEN IN THE FILM SOMETHING USEFUL FROM THE PERSPECTIVE OF EXISTENTIAL FEMINISM

Year 2025, Volume: 1 Issue: 1, 106 - 124, 20.08.2025

Erdem İs

Abstract

This study aims to develop a critical approach to representations of women from an existential feminist perspective through Pelin Esmer's 2017 film İşe Yarar Bir Şey (Something Useful). Sartre's existentialist philosophy asserts that an individual's discovery of the world is only possible through freedom. So much so that a human being comes into the world, unaware of anything. A human being, born without their own choice, does not possess their own essence. Human beings are both designers and creators of their own essence through their free choices. Therefore, while Jean Paul Sartre's existential philosophy argues that the individual's understanding of the world and themselves is based on free choice, Simone de Beauvoir deepens this theory in the direction of the free construction of female identity. In this context, Beauvoir's existentialist feminist understanding forms the theoretical framework of the research. In this study, the construction of freedom, subjective choice processes, and the positions of female characters in the film to social norms are analyzed in detail. Purposive sampling was applied in line with the qualitative research design; the film was examined based on feminist film criticism methodology and an interpretive approach. The findings reveal that the female characters in İşe Yarar Bir Şey present representations that question gender stereotypes and actively strive to construct their subjective existence.

Keywords

Existential Philosophy , Feminism , Representation of Women , Cinema , Gender.

İŞE YARAR BİR ŞEY FİLMİNDE VAROLUŞÇU FEMİNİZM PERSPEKTİFİNDE KADININ TEMSİLİ

Abstract

Bu çalışma, Pelin Esmer’in 2017 yapımı İşe Yarar Bir Şey filmini temel alarak kadın temsillerini varoluşçu feminizm yaklaşımıyla eleştirel bir incelemeye tâbi tutmayı amaçlamaktadır. Sartre’nin varoluş felsefesi yaklaşımı bireyin dünyayı keşfinin ancak özgürlükle mümkün olabileceğini söylemektedir. Öyle ki insan dünyaya fırlatılmış şekilde hiçbir şeyden habersiz bir şekilde gelir. Kendi seçimi dışında dünyaya gelen insan kendi özüne sahip değildir. İnsan, kendi özü üzerinde özgür tercihleri aracılığıyla hem tasarımcı hem de yaratıcısı konumundadır. Bu bağlamda Jean-Paul Sartre, varoluş felsefesinde bireyin dünyayı ve kendini anlamlandırma sürecinin merkezine özgür seçimi yerleştirirken; Simone de Beauvoir ise bu kuramsal çerçeveyi, özellikle kadın kimliğinin özgürce inşa edilebilme boyutuna odaklanarak daha da derinleştirmiştir. Bu bağlamda, araştırmanın kuramsal çerçevesini Beauvoir’in varoluşçu feminizm anlayışı oluşturmaktadır. Çalışmada, filmdeki kadın karakterlerin özgürlük inşası, öznel seçme süreçleri ve toplumsal normlar karşısındaki konumları ayrıntılı bir şekilde analiz edilmiştir. Nitel araştırma deseni doğrultusunda amaçlı örnekleme uygulanmış; film, feminist film eleştirisi yöntemi ve yorumsamacı bir yaklaşım temelinde incelenmiştir. Elde edilen bulgular, İşe Yarar Bir Şey ’deki kadın karakterlerin, toplumsal cinsiyet kalıplarını sorgulayan temsiller sunduğunu ve öznel varoluşlarını aktif olarak inşa etmeye çalıştıklarını ortaya koymaktadır.

Keywords

Varoluş Felsefesi , Feminizm , Kadın Temsili , Sinema , Toplumsal Cinsiyet.

References

• Akbudak, E. H. (2017). Simone de Beauvoir’ın Yaşamı ve Yapıtlarında Özgürlük ve Bağımlılık Arasındaki İlişki [Yüksek Lisans, İstanbul Üniversitesi].
• Arat, N. (2010). Feminizmin ABC'si. Say Yayınları.
• Aslan, M. (2019). Sinemada Kadın: Başka Dilde Aşk Filmi Üzerine Bir İnceleme [Woman in cinema: A review onlove in another language]. Selçuk İletişim, 12(1), 199-215. https://doi.org/10.18094/josc.457945
• Aydınalp, E. B. (2020). Varoluşçu Özgürlük Bağlamında Kadın: Simone de Beauvoir ve İkinci Cinsiyet [Woman in the Context of Existentialist Freedom: Simone de Beauvoir and The Second Sex]. Litera: Journal of Language, Literature and Culture Studies, 30(2), 465-488. https://doi.org/10.26650/LITERA2020-0066
• Bakhtin, M. (2001). Karnavaldan Romana- Edebiyat Teorisinden Dil Felsefesine Seçme Yazılar (C. Soydemir, Çev..). Ayrıntı Yayınları.
• Baydar Şen, E. (2019). 2000 sonrası Türk sinemasında kadın yönetmenlerin filmlerinde kadın temsillerine feminist bakış: Yeşim Ustaoğlu ve Çiğdem Vitrinel sinemasından örnek incelemeler [Yüksek Lisans, Anadolu Üniversitesi].
• Bayraktar, G. (2023). İkinci Dalga Feminist Hareketin Feminizmin Gelişimindeki Dönüştürücü Rolü [The Transformative Role of the Second Wave Feminist Movement in the Development of Feminism]. Advances in Women’s Studies, 5(2), 49-56. https://doi.org/10.5152/atakad.2023.23042
• Beauvoir, S. (1970). Evlilik Çağı (7.b.) (B. Onaran, Çev.). Payel Yayınları
• Beauvoir, S. (1993). Kadın “İkinci Cins”, (B. Onaran Çev.). Payel Yayınları.
• Beauvoir, S. (2006). Bir Genç Kızın Anıları, (S. Selvi Çev.). Payel Yayınları,
• Beauvoir, S. (2019). İkinci Cinsiyet (G. Savran, Çev.). Koç Üniversitesi Yayınları,
• Bendason, N. (1990). Başlangıcından günümüze kadın hakları. İletişim Yayınları.
• Bezirci, A. (1985). Önsöz, Varoluşçuluk, Say Yayınları,
• Bingöl, O. (2014). Toplumsal Cinsiyet Olgusu ve Türkiye'de Kadınlık [Toplumsal Cinsiyet Olgusu ve Türkiye'de Kadınlık]. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2014(3), 108-114. https:// doi.org/10.18493/kmusekad.36760
• Bozkurt Avcı, İ. (2016). Jean-Paul Sartre’ın Varoluşçu Düşüncesinin İzlerini Modern Sinemada Aramak: Çölde Çay Filmi [Jean-paul sartre’in varoluŞÇu dÜŞÜncesİnİn İzlerİnİ modern sİnemada aramak: Çölde Çay fİlmİ]. Selçuk İletişim, 9(3), 321-342. https://doi.org/10.18094/si.24705
• Butler, J. (2008). Cinsiyet Belası
• Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi (B. Ertür, Trans.). Metis Yayıncılık.
• Cemiloğlu, M. (2021). Türkiye’de Kadın Sinemasına Bir Bakış. Literatürk Academia.
• Cevizci, A. (2000). Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yayınları,
• Cevizci, A. (2017). Felsefe Tarihi, Say Yayınları,
• Clero, Jean Pierre, (2011). Lacan Sözlüğü, (Özge Soysal Çev.), Say Yayınları,
• Collins, P. H. (1991). Black feminist thought: Knowledge, consciousness and the politics of empowerments. Routledge.
• Coşkuner Kalın, C. (2016). Simone de Beauvoir: Ötekiliğin Kabulü. Beytulhikme An International Journal of Philosophy, 6(2), 227-243. https:// search.trdizin.gov.tr/en/yayin/detay/215965
• Cuarón, A. (2013). Gravıty W. Brothers;
• Çelebi, V. (2014). Jean Paul Sartre'ın varoluşçuluk düşüncesi. Beytulhikme An International Journal of Philosophy, 4(2), 63-76. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/ 166012/jean-paul-sartrein-varolusculuk-dusuncesi
• De Lauretis, T. (1984). Alice Doesn’t: Feminism, Semiotics, Cinema. Bloomington: Indiana University.
• De Lauretis, T. (2000). Alice Doesn't : Feminism, Semiotics, Cinema. Indiana University Press.
• Durutürk, B. (2018). Feminizm ve Çokkültürlülük arasındaki ilişki üzerine bir İnceleme. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 76-90. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bilgisosyal/ issue/41701/473877
• Gilmore, D. D. (1990). Manhood in the making: Cultural concepts of masculinity. Yale University Press.
• Gürsul, E. (2013). Heıdegger ve Sartre’da Varoluş-Öz Kavramlarının İlişkisi Açısından Hümanizm Sorunu [Yüksek Lisans, Hacettepe Üniversitesi].
• Halis, M. (2011). Pre-Modernden Postmoderne Örgütsel Evrim, Mehmet Zorlu Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü.
• Hilav, S. (2008). Felsefe Yazıları, Yapı Kredi Yayınları
• İmançer, D. (2002). Feminizm ve Yeni Yönelimler. Doğu Batı Dergisi, 151-169
• İnce, K. (2017). The body and the screen-female subjectivities in contemporary women's cinema Bloomsbury..
• Jaspers, K. (2010). Felsefe Nedir? (İ. Z. Eyüboğlu, Çev.). Say Yayınları.
• Kuhn, A. (1994). Women's Pictures: Feminism and Cinema. Verso Books. https:// books.google.com.tr/books?id=8BU6d7vmLs0C
• Johnston, C. (1973). Women Cinema as Counter-Cinema. In C. Johnston (Ed.), Notes on Women’s Cinema (pp. 24-31). Society for Education in Film and Television. Reproduced in S. Thornham (Ed.) (1999) Feminist Film Theory: A Reader (pp. 31-40). Edinburgh University Press.
• Kandiyoti, D. (1997). Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler, çev. A. Bora vd., İstanbul: Metis Kadın Araştırmaları.
• Kaplan, E. A. (2000). Women and film: both sides of the camera. Routledge.
• Lekesiz, F., & Serarslan, M. (2022). Kadın Yaşamak İster: Antonia’nın Yazgısı Filminde Kadının “Aşkın” Varoluşu. SineFilozofi, 7(14), 194-214. https://doi.org/ 10.31122/sinefilozofi.984497
• Marshall, G. (2005). Sosyoloji sözlüğü. Bilim ve Sanat Yayınları.
• Michel, A. (1984). Feminizm. Kadın Çevresi Yayınları.
• Mulvey, L. (1975). Visual Pleasure and Narrative Cinema. Screen, 16(3), 6-19. https://doi.org/10.1093/screen/16.3.6
• Notz, G. (2012). Feminizm. Phoenix Yayınları.
• Öztürk, S. R. (2004). Sinemanın dişil yüzü Türkiye'de kadın yönetmenler, Om Yay.
• Öz, G., & Seçen, D. (2019). Türk Sinemasında Kadının Temsil Sorununa Alternatif Bir Yöntemle Bakmak: Bechdel Test [An Alternative Method to The Look At The Representation Problem of Women In Turkish Cinema: Bechdel Test]. Erciyes İletişim Dergisi, 6(1), 467-486. https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.460827
• Öztürk, B., & Akbulut, Ö. (2022). Laura Mulvey'in Eril Bakış Perspektifinden Susuz Yaz Filminde Kadının Nesneleştirilmesi [Objectification of woman in susuz yaz from the perspective of laura mulvey’s male gaze]. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 10(2), 1046-1067. https://doi.org/10.19145/e-gifder.1103969
• Pehlivan, P. V. (2017). Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Kuramsal Yaklaşımlar: Bir Literatür Taraması. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 497-521.
• Rowbotham, S. (1994). Kadınlar direniş ve devrim. Payel Yayınları.
• Sartre, J. P. (1985). Varoluşçuluk, (A. Bezirci, Çev.) Say Yayınları.
• Scott, J. W. (1996). Feminism and history. Oxford University Press.
• Soydan, E., & Küçükşen, K. (2022). Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğinin Medyadaki İzdüşümleri. Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 7(3), 18-28.
• Söğüt, F. (2019). Yeni Medya Ve Temsil: İnternet Gazeteciliğinde Cinsiyet Kimliklerinin Sunumu. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi(31), 212-231. https:// doi.org/10.31123/akil.531977
• Şişman, N. (2013) Emanetten Mülke: Kadın-Beden-Siyaset, İz Yayıncılık.
• Yerlikaya, B. (2020). Türk Sineması’nın Üretken Kadınları Öteki’den Özne’ye. Nobel Bilimsel Eserler.
• Zinn, G., & Stanley, M. T. (Eds.). (2012). Exile through a gendered lens-women's displacement in recent European history, literature, and cinema, Palgrave Macmillan.
• Zygmunt, B. (1998). Postmodern Etik (A. Türker, Trans.). Ayrıntı Yayınları.
• Wollstonecraft, M. (2012). Defendıng Women’s Rıghts. Doruk Yayımcılık.
• Williams, L. (2018). “Something Else Besides a Mother”: Stella Dallas and the Maternal Melodrama. JCMS: Journal of Cinema and Media Studies, 1000, 2-27. https://doi.org/10.1353/cj.2018.0091