Alternatif Medya Olarak Fanzinler Üzerine Bir Değerlendirme: Bozkır ve Midas Örnekleri

Yıl 2024, , 286 - 317, 28.12.2024

Erdal Dağtaş , Atakan Kızılcık

https://doi.org/10.53281/kritik.1578002

Öz

Bu çalışmanın konusunu, Türkiye’de yayımlanan ve üniversite öğrencileri tarafından hazırlanan politik fanzinlerin alternatif medya çerçevesinde değerlendirilmesi oluşturmaktadır. Öte yandan, çalışmada, bu politik fanzinlerin karşı hegemonyanın bir alanı olarak irdelenip irdelenemeyeceği tartışmaya açılmaktadır. Bu bağlamda, John Downing ve Chris Atton’ın alternatif medyaya yönelik yaklaşım ve ilkeleri çerçevesinde, politik fanzinlerin alternatif bir medya ve karşı hegemonik bir alan olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceğinin çözümlenmesi bu çalışmanın sorunsalını oluşturmaktadır. Çalışmanın çözümleme bölümü için, Türkiye’de öğrenciler tarafından hazırlanan politik fanzinler içerisinden Bozkır ve Midas isimli iki fanzin seçilmiştir. Örnek olarak belirlenen bu fanzinler, amaçlı örnekleme yöntemiyle seçilmişlerdir. Bu iki fanzinin seçilmesinin nedeni hem öğrenciler tarafından hazırlanan/yayınlanan fanzinler olmaları hem de politik içerikli fanzinler olmalarıdır. Çalışmada, nitel çözümleme yöntemi benimsenmiştir. Bu bağlamda, çözümleme bölümünde, fanzinlerin içeriklerine yönelik metin analizi tekniği uygulanmıştır. Gerçekleştirilen metin analizinde, fanzinlerdeki yazılı ve görsel tüm içerikler analize dâhil edilmiştir. Bu bağlamda, araştırma soruları ve incelenen fanzinlerin içeriklerinden yola çıkarak şu tematik başlıklar oluşturulmuştur: (1) Fanzinlerin yapılanmaları, konumları ve amaçları açısından alternatifliği, (2) Fanzinlerin biçimsel ve teknik açıdan alternatifliği (3) Fanzinlerin konu ve içerik açısından alternatifliği. Çalışma sonucunda, fanzinlerin birer alternatif medya mecrası olarak karşı hegemonik bir direnişe olanak tanıdıkları belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Karşı Hegemonya, Alternatif Medya, Fanzin, Bozkır, Midas

An Evaluation on Fanzines as Alternative Media: Bozkır and Midas Samples

Öz

The subject of this study is the evaluation of political fanzines published in Türkiye and prepared by university students within the framework of alternative media. Furthermore, the study discusses whether these political fanzines can be analyzed as a field of counter hegemony. In this context, within the framework of John Downing and Chris Atton's approaches and principles towards alternative media, analyzing whether political fanzines can be considered as an alternative media and a counter hegemonic field constitutes this study’s problematic. For the analysis part of the study, Bozkır and Midas, were selected among the political fanzines prepared by students in Türkiye. These fanzines were selected through purposive sampling method. These two fanzines were selected because both fanzines are political and prepared/published by students. The qualitative analysis method was adopted in the study. In this context, in the analysis section, the text analysis technique was applied to the fanzines. In the text analysis, all written and visual contents of the fanzines were included. In this context, the following thematic headings were formed based on the research questions and the contents of the fanzines analyzed: (1) The alternativeness of fanzines in terms of their structure, position and purpose, (2) The alternativeness of fanzines in terms of form and technique, (3) The alternativeness of fanzines in terms of subject and content. With the results of the study, it has been determined that fanzines enable a counter hegemonic resistance as an alternative media medium.

Anahtar Kelimeler

Counter Hegemony, Alternative Media, Fanzine, Bozkır, Midas

Kaynakça

• Atton, C. (1999). A Reassessment of The Alternative Press. Media, Culture & Society, 21 (1), 51-76.
• Atton, C. (2002). Alternative Media. London: SAGE Publications.
• Atton, C. (2008). Alternative Media Theory and Journalism Practice. M. Boler (Editör), Digital Media and Democracy Tactics in Hard Times içinde (s. 213-227). Cambridge: The MIT Press.
• Atton, C. (2011). Zines. J.D.H Downing (Editör), Encyclopedia of Social Movement Media içinde (s. 565-567). California: Sage Publications.
• Atton, C. (2014). Alternatif Medyaya Bakış: Kuram ve Metodoloji. B. Yanıkkaya ve B. Çoban (Editörler), Kendi Medyanı Yarat Alternatif Medya: Kavramlar, Tartışmalar, Örnekler içinde (21-62). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Aydın, N. (2019). İşçi Sınıfı Mücadelesi ve Alternatif Medya: Emek.Org.Tr Örneğinin Çözümlenmesi. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 4(1), 101-126.
• Aydoğan, F. ve Kırık, A.M. (2012). Alternatif Medya Olarak Yeni Medya. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (18), 58-69.
• Bartel, J. (2004). From A to Zine: Building A Winning Zine Collection in Your Library. Chicago: American Library Association.
• Ceyhan, Ç. (2008). Anaakım Medyaya Karşı Alternatif Medya: Alternatif Gazeteler Olarak Ahali ve Mülksüzler. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Chidgey, R. (2009). Free, Trade: Distribution Economies in Feminist Zine Networks. Signs: Journal of Women in Culture and Society, 35(1), 28-37.
• Çetinbaş, T. (2017). “Alternatif” Bir Medya Analizi: Cin Ayşe. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 2(3), 113-134.
• Dağtaş, E. ve Şirvanlı, T. (2020). Anaakım Medya Karşısında Alternatif Medya Yayıncılığı: Ünsal Ünlü’nün “Patronsuz” Programı Örneği. Intermedia International E-Journal, 7 (13), 317-337.
• Doğan, E.Ş. (2019). Gelenekselden Sayısala: Türkiye’de Fanzin Yayıncılığı. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Downing, J.D.H. (1984). Radical Media: The Political Experience of Alternative Communication. Boston: South End Press.
• Downing, J.D.H. (2001). Radical Media: Rebellious Communication and Social Movements. California: Sage Publications.
• Downing, J.D.H. (2017). Radikal Medya İsyancıların İletişimi ve Toplumsal Hareketler (Çev: Ü. Doğanay, O. Taş ve İ. Özdemir Taştan). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Duncombe, S. (2008). Notes From Underground Zines and The Politics of Alternative Culture. Bloomington: Microcosm Publishing.
• Elgün, A. (2020). Türkiye’deki Futbol Taraftar Fanzinleri Üzerine Tematik Bir Analiz. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13 (69), 1481-1493.
• Elgün Oral, A. (2017). Alternatif Bir Medya, Altkültürün Sesi: Zinler Üzerine Bir Değerlendirme. Global Media Journal TR Edition, 7 (14), 66-82.
• Featherstone, M. (1996). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü (Çev: M. Küçük). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• İlhan, V. (2014). Feminist Alternatif Medyanın İşleyişi Üzerine. Erciyes İletişim Dergisi, 3 (3), 2-10.
• Kearney, M.C. (2006). Girls Make Media. New York: Routladge.
• Kepekçi, N. (2011). Kentte Gruplar ve Alternatif Medya Arayışları. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Mansuroğlu, A. (2021). “Janus”, “Buluntu” ve “Heyt Be!” Fanzinler Bağlamında Bir Tanıtım Aracı Olarak Fanzinlerin Değerlendirilmesi. Tykhe Sanat ve Tasarım Dergisi, 6 (10), 41-58.
• Ölçekçi, H. (2016). Alternatif Bir Medya Olarak Fanzinler. The Journal of Academic Social Science Studies, 12 (53), 345- 358.