CRISIS REPORTING IN TRADITIONAL AND NEW MEDIA: A COMPARATIVE ANALYSIS OF THE IZMIR EARTHQUAKE NEWS

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 51 - 79, 02.07.2024

Devrim Sancı , Aslıhan Ardıç Çobaner

https://doi.org/10.53281/kritik.1383013

Cited By: 1

Öz

Despite the increasing interest in digital media in recent years, traditional mass communication channels, especially television, continue to maintain their role as the primary source of news during disasters. This article focuses on earthquake news published in various news outlets during a one-month period following what can be considered a crisis moment: the Izmir earthquake. The aim is to reveal the topics heavily discussed in the news, the news actors, and sources through a content analysis. Additionally, this study aims to discuss what kind of ethical violations were observed in the news, considering the principles of crisis reporting. To achieve this goal, 827 news articles from three different news outlets and 15 different news organizations were analyzed using content analysis. The research findings have revealed some similarities and differences between these outlets. While all news articles prioritize informative content, dramatic and tragic news is more prevalent in television main news bulletins. This study underscores the importance of the media providing sufficient and accurate information as the primary source of information for the public during crisis moments.

Anahtar Kelimeler

Crisis, Crisis journalism, Izmir earthquake, Media, Media ethics

GELENEKSEL VE YENİ MEDYADA KRİZ HABERCİLİĞİ: İZMİR DEPREMİ HABERLERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZ

Öz

Son yıllarda dijital medyaya artan ilgiye karşın geleneksel kitle iletişim araçları ve özellikle televizyon afetler sırasında temel haber kaynağı olma özelliğini korumaktadır. Bu makalede bir kriz anı olarak kabul edebileceğimiz İzmir depremi sırasında ve sonrasındaki bir aylık sürede farklı haber mecralarında yayınlanan deprem haberlerine odaklanılmış; haberlerde yoğun olarak tartışılan konuları, haber aktörlerini ve kaynaklarını bir içerik analizi ile ortaya koymayı, ayrıca haberlerde gazetecilik etiği bağlamında ne tür ihlaller görüldüğünü kriz haberciliği ilkeleri göz önünde bulundurularak tartışmayı amaçlamıştır. Bu amaçla çalışmada, üç farklı haber mecrası ve 15 farklı haber kuruluşundan elde edilen 827 haber içerik analizi yöntemi ile incelenmiştir. Araştırma bulguları mecralar arasında bazı benzerlik ve farklılıkları ortaya çıkarmıştır. Tüm haberlerde bilgilendirici nitelik baskın olmakla birlikte, dramatik ve trajik haberler daha çok televizyon ana haber bültenlerinde görülmüştür. Çalışma kriz anlarında halkın temel bilgi kaynağı olarak medyanın, yeterli ve doğru bilgi vermesinin önemini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kriz, Kriz haberciliği, İzmir Depremi, Medya, Medya etiği

Kaynakça

• Açık, D. (2020, 30 Ekim). İzmir, son 111 yılda 6 ve üzeri büyüklüğünde 8 deprem yaşadı. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/izmir-son-111-yilda-6-ve-uzeri-buyuklugunde-8- deprem-yasadi/2025256 adresinden 2 Ocak 2023 tarihinde alınmıştır.
• AFAD (T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı) (2020). Afet yönetimi kapsamında 2019 yılına bakış ve doğa kaynaklı olay istatistikleri. Erişim: https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/e_kutuphane/kurumsalraporlar/afet_istatistikleri _2020_web.pdf. adresinden 22 Ocak 2023 tarihinde alınmıştır.
• AFAD (2023, 16 Mart). Basın Bülteni. https://www.afad.gov.tr/kahramanmarasta-meydana-gelen-depremler-hk-. adresinden 10 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Afet Haberciliği Kılavuzu (2023). Afet Haberciliği Kılavuzu. http://www.ilef.ankara.edu.tr/2023/07/26/afet-haberciligikilavuzu/ adresinden 20 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Akdağ, M. ve Taşdemir, E. (2006). Krizden çıkmanın yolları: Etkin bir kriz iletişimi. Selçuk İletişim Dergisi, 4 (2), 141-157.
• Akşit, B., vd. (2003). Deprem Bağlamında Sivil Toplum Kuruluşları ve Devlet İlişkilerinin Yazılı Medyada Kuruluşu Üzerine Gözlemler. G. Putlar, E. O. İncirlioğlu ve B. Akşit (Ed.). Kültür ve Modernite içinde. Tetragon Yayınları.
• Baran, H. (2005). İşletmelerde kriz yönetimi. İzmir: İzmir Ticaret Odası Araştırma Ve Meslekleri Geliştirme Müdürlüğü. A&G Bülten.www.izto.org.tr. adresinden 22 Kasım 2022 tarihinde alınmıştır.
• Baştürk, E. (2023, 21 Şubat). Deprem haberleri: Umutla gerçeklik arasındaki denge nasıl kurulur?. Newslabturkey. https://www.newslabturkey.org/2023/02/21/deprem-haberleri-umutlagerceklik-arasindaki-denge-nasil-kurulur/ adresinden 22 Şubat 2023 tarihinde alınmıştır.
• BBC. (2023, 20 Mart). 6 Şubat'taki depremlerde can kaybı 50 bin 96'ya yükseldi. https://www.bbc.com/turkce/articles/c51kdv8d15jo#:~:text=AFAD%20Ba%C5%9Fkan%C4%B1%20Yunus%20Se zer%2C%206,107%20bin%20204%20oldu%C4%9Funu%20a%C3%A7%C4%B1klad%C4%B1. adresinden 22 Ocak 2023 tarihinde alınmıştır.
• Bilgin N. (2006). Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi: Teknikler ve Örnek Çalışmalar. Siyasal Kitabevi.
• Boano, C. ve R. Lund (2011) ‘Disasters, Crisis and Communication: a Literature Review’. In M. Vos, R. Lund, Z. Reich ve H. Harro-Loit (eds) Developing a Crisis Communication Scorecard: Outcomes of an International Research Project 2008-2011. Jyväskylä University Press: Jyväskylä. pp. 49-57.
• Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi (2020, 20 Ekim). 30 Ekim 2020 Ege Denizi Depremi Basın Bülteni, http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/30-ekim-2020-mw6-9-ege-denizi-izmirdepremi/ adresinden 12 Ocak 2023 tarihinde alınmıştır.
• Can, H. (2002). Organizasyon ve Yönetim. Siyasal Yayınevi: Ankara.
• Çaplı, B. ve Taş, O. (2010). Kriz haberciliği. Çaplı, B. ve Tuncer, H. (Ed.) Televizyon Haberciliğinde Etik içinde. (s. 237- 251). Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları: Ankara.
• Çaplı. B. (2002). Medya ve Etik. İmge Kitabevi.
• Çınarlı, İ. (2016). Kriz iletişimi. Beta Yayınları: İstanbul.
• Coombs, W.T. ve S. Holladay (2006) ‘Unpacking the Halo Effect: Reputation and Crisis Management’. Journal of Communication Management. 10(2): 123-137.
• Demir D. ve Balcı, E. (2019) Kriz haberciliği ve etik sorunsalı. Yeni Düşünceler Dergisi, 11, 48-56.
• Demiröz, K. (2023). Afet Kriz Yönetiminde Sosyal Medyanın İşlevselliği ve Zararları Üzerine Bir İnceleme. Dirençlilik Dergisi, 4(2), 293-304. doi:https://dergipark.org.tr/tr/pub/resilience/issue/55697/735807.
• Erdem, B. N. ve Kaynar, A. (2022). “Sesimizi Duyan Var mı?”: İzmir Depremi Konulu Televizyon Haberlerinde Çocukların Temsili. Selçuk İletişim Dergisi. 15(2): 737-766 Doi: 10.18094/ JOSC. 1113783.
• Ergünay, O. (2007, 5-7 Aralık). Türkiye’nin Afet Profili. [Sözlü Sunum]. TMMOB Afet Sempozyumu, Ankara, Türkiye. Genç, N. F. (2008). Kriz İletişimi: Marmara Depremi Örneği. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 5 (3), 161-175.
• Giritli İnceoğlu, Y. (2023, 16 Şubat). Media Coverage After a Disaster: Lessons from Turkey. https://thewire.in/media/media-coverage-after-a-disaster-lessons-from-turkey adresinden 26.12. 2023 tarihninde alınmıştır.
• Gökçe O. (2006). İçerik Analizi: Kuramsal ve Pratik Bilgiler. Siyasal Kitabevi: Ankara.
• Gökçe, O. (2019). Klasik ve Nitel İçerik Analizi Felsefe, Yöntem, Uygulama. Çizgi Kitabevi: Konya.
• Güzel, A. ve Akdur, R. (2020). Jeolojik kaynaklı afetler ve halk sağlığına etkileri. Türkiye Sağlık Raporu Ed. Üner, S., ve Okyay, P.). s.1094-1103. 1094.
• İrvan, S. (2023, 13 Şubat). Sosyal medya kullanıcıları ve gazeteciler için deprem haberciliği rehberi.Newslabturkey. https://www.newslabturkey.org/2023/02/13/sosyal-medya-kullanicilari-vegazeteciler-icin-deprem-haberciligirehberi/. adresinden 23 Şubat 2023 tarihinde alınmıştır.
• Kadıbeşegil, S. (2002). Kriz Geliyorum Der. Mediacat Yayınları: İstanbul.
• Karcıoğlu, F. ve Kaygın, E. (2010). Krizin organizasyonların yönetsel ve örgütsel yapısına olumsuz etkileri ve işgörenlerin iş tatmini düzeylerinin belirlenmesi üzerine bir uygulama. Kafkas Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1 (1): 26-35.
• Koç, S. (2006). 1923-2000 Yılları Arasında Türkiye'de Yaşanan Doğal Afetlere İlişkin Türk Basınında Haber Yapılanması ve Afet Söylemleri. Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi , (8) , 84-115.
• Koç Akgül, S. (2017). Olağanüstü durumlar, iletişim ve habercilik yaklaşımları. TRT Akademi, Cilt 2, Sayı 3, 6-47. Medyaokuryazarı.org (2023, Şubat). Afet Haberciliği Rehberi. https://medyaokuryazari.org/afethaberciligirehberi/# infodemi. adresinden 22 Mart 2023 tarihinde erişilmiştir.
• Merchant, R. M., Elmer, S. ve Lurie, N. (2011). Integrating Social Media into Emergency-Praparedness Efforts. N Engl J Med, 365, 289-291. DOI: 10.1056/NEJMp1103591
• Özarslan, Z. (2012, 2-4 Mayıs). 23 Ekim 2011 Van Depremi Sonrasında Yaşanan Toplumsal Değişimde Yeni Medyanın Rolü. [Sözlü Sunum]. II. Uluslararası İletişim Sempozyumu, Manas Üniversitesi, Kırgızistan.
• Penpece, D. ve Madran, C. (2015). Üniversitelerde Kriz İletişimi. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 11, (44), ss. 33-60. DO1: 10.14783/od.v11i44.5000080003
• Regester, M. (1989). Crisis Management: What to Do When The Unthinkable Happens. London: Hutchinson Business.
• Seeger, M. and B. Reynolds (2008) ‘Crisis Communication and Public Health. Integrated Approaches and New Imperatives’. In M. Seeger, T.L. Sellnow and R.R. Ulmer (eds), Crisis Communication and the Public Health. NY: Hampton Press. pp. 1.
• Serçelik, H. ve Kasımoğlu, S. E. (2022). Yeni Medyada Etik İhlaller: İzmir Depremi Örneği. Uluslararası Sosyal Bilimler Ve Sanat Araştırmaları Dergisi. Cilt 1 - Sayı 1.
• Shudson, M. (2022). Gazetecilik Neden Önemli? Um:ag: Ankara.
• Tekeli Yeşil, S., Marcel, T., ve Kara, M. (2018). The role of the print media in earthquake risk communication: information available between 1996 and 2014 in Turkish newspapers. International Journal of Disaster Risk Reduction, doi:10.1016/j.ijdrr.2018.10.014.
• Timisi, N. ve Dursun Ç. (2003). Medya ve Deprem. Radyo Televizyon Üst Kurulu: Ankara.
• Tınal, M. (2009). 1928 Torbalı (İzmir) Depremi. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 4/8 Fall.
• Toker, H. (2016). Doğal Afetler, İletişim ve Medya. Z. T. Kahraman ve A. Altay (Ed.) Bütünleşik Afet Yönetimi. İlkem Yayınları.
• Torun, H. (2011). Haber Metinlerinde Korku Üretimi. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi. Usta, E. ve Yükseler, M. (2021). Afetlerde Sosyal Medya Kullanımı ve Etik İkilemler: İzmir Seferihisar Depremi Örneği. Afet ve Risk Dergisi, 4(2), 249-269.
• Yazıcı, S. ve Zincir, O. (2013). Kriz Yönetimi Ve Afetlerde Sosyal Medya Kullanımı. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 0 (49). https://dergipark.org.tr/tr/pub/iusiyasal/issue/631/6428.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Detay Yayıncılık.
• Yıldırım, S. (2019). Soma Maden Kazasının Kriz Haberciliği Bağlamında İncelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Yılmaz, S. (2019). Afet İçerikli Haberlerin Afetlere Karşı Toplumsal Kapasite Geliştirmeye Etkisi. Afet Çevre Dergisi, 5(2): 257-271, DOI: 10.21324/dacd.463237.
• Yüksel, E. (2001). Türk Basınında Deprem Haberlerinin Sunumu. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuifd/issue/22878/244567
• Yüksel. E. (2008). http://dorduncukuvvetmedya.com/arsiv/article389d.html?sid=12108 adresinden 22 Nisan 2022 tarihinde alınmıştır. Vural, A. M., Boztepe Taşkıran, H., Türkoğlu, S., Sarı, M., Maral, T., Keskin, R. K., Koparan, E., Yüncüoplu, B, Gülnar, M., Şahin, H., Ünlü, T., Ağca, M.E. (2022). İnternet gazetelerinde depremin haberleştirilmesi: Türkiye’nin en çok ziyaret edilen haber sitelerinde deprem içerikli haberlerin risk ̇ iletişimi bağlamında analizi. ̇ Yeni Medya, (13), 25- 54, https://doi.org/10.55609/ yenimedya.1111441