From the Industrial Revolution to the Digital Age: Social Transformation in the Process of Modernization

Year 2025, Volume: 2 Issue: 2, 395 - 426, 25.07.2025

İlhan Bingöl

Abstract

This study examines the dynamics of social change and modernization in the historical process starting from the Industrial Revolution to the present day from a sociological perspective. The Industrial Revolution led to profound transformations not only in methods of production but also across all layers of social structure. It brought about significant structural changes such as urbanization, population growth, the emergence of new social classes, the transformation of family structures, and the reshaping of political systems. From the second half of the 20th century onward, rapid advancements in information and communication technologies initiated the process of digitalization, further deepening social transformation. The Digital Age has exerted multidimensional influences—ranging from individuals' lifestyles and identity construction to communication practices and economic activities. It has also brought contemporary social issues to the forefront, such as individualization, digital inequality, cultural disintegration, and the formation of virtual identities. This study aims to analyze the processes of industrialization and digitalization—commonly studied separately in the literature—within the context of historical continuity and rupture. It seeks to offer a multilayered evaluation of modernization not only in terms of its technological and economic dimensions but also through its cultural, individual, and structural impacts. By exploring the historical depth and theoretical foundations of social transformation, this article aspires to provide a comprehensive analysis of the modernization process and contribute an original perspective to the existing body of literature.

Keywords

Industrial Revolution , Social Change , Modernisation , Digital Age , Social Structure

Sanayi Devriminden Dijital Çağa: Modernleşme Sürecinde Toplumsal Dönüşüm

Abstract

Bu çalışma, Sanayi Devrimi’nden başlayarak günümüze kadar uzanan tarihsel süreçte toplumsal değişim ve modernleşmenin dinamiklerini sosyolojik bir perspektifle ele almaktadır. Sanayi Devrimi, yalnızca üretim yöntemlerinde değil, aynı zamanda toplumsal yapının tüm katmanlarında köklü dönüşümlere yol açmış; kentleşme, nüfus artışı, yeni sosyal sınıfların oluşumu, aile yapısının dönüşümü ve siyasi yapının yeniden şekillenmesi gibi birçok yapısal değişimi beraberinde getirmiştir. 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren hız kazanan bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler, dijitalleşme sürecini başlatmış ve toplumsal dönüşümü daha da derinleştirmiştir. Dijital çağ, bireylerin yaşam biçimlerinden kimlik inşasına, iletişim pratiklerinden ekonomik faaliyetlere kadar çok boyutlu bir etki alanı oluşturmuş; bireyselleşme, dijital eşitsizlik, kültürel çözülme ve sanal kimlik oluşumu gibi güncel toplumsal sorunları da gündeme taşımıştır. Bu çalışma, literatürde genellikle ayrı ayrı incelenen sanayileşme ve dijitalleşme süreçlerini tarihsel süreklilik ve kırılma bağlamında birlikte ele alarak, modernleşmenin yalnızca teknolojik ve ekonomik boyutlarıyla değil, kültürel, bireysel ve yapısal etkileriyle de çok katmanlı bir biçimde değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Toplumsal dönüşümün tarihsel derinliğini ve teorik temelini irdeleyen bu makale, modernleşme sürecine dair bütüncül bir analiz sunarak literatüre özgün bir katkı sağlamayı hedeflemektedir.

Keywords

Sanayi Devrimi , Toplumsal Değişme , Modernleşme , Dijital Çağ , Toplumsal Yapı

References

• Altun, F. (2000). Modernleşme Kuramı ve Gelişme Sorunu. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, (8), 123-186.
• Altun, F. (20017. Modernleşme Kuramı: Eleştirel Bir Giriş. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Arslan, G. T. (2018). Çalışmanın Evrimi: Sanayi Toplumundan Sanayi Ötesi Topluma Geçiş. Fırat Üniversitesi Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(1), 145-162.
• Arzova, S. B. (2019). Sanayi Devrimi Sonrası Avrupa ve Amerika'da Ticaret Eğitimi. Muhasebe Enstitüsü Dergisi, (61), 9-24.
• Aydın, M. (2009). Moderniteye Dışarıdan Bakmak. İstanbul: Açılımkitap, 2. baskı
• Başaran, A. (2017). Sınıf Kavramının Kökeni ve Politik Ekonomik Bir Mukayese. Politik Ekonomik Kuram, 1(1), 214-237.
• Bauman, Z. (2014). Modernlik ve Müphemlik, (Çev: İsmail Türkmen), İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2. Basım.
• Bayer, A. (2022). Sekülerleşme ve Din. Ankara: İksad Publising House.
• Bayraç, H. N. (2003). Yeni Ekonomi’nin Toplumsal, Ekonomik ve Teknolojik Boyutlari. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 41-62.
• Bedir, B. (2018). Dijital Dönüşüm ve Toplumsal Etkileri, (Ed: Ayten Çalış), TARMER ÇALIŞTAYLARI 2, İAÜ Toplumsal Araştırmalar Uygulama ve Araştırma Merkezi İAÜ Yeni Medya Uygulama ve Araştırma Merkezi.
• Berber, H. P. (2023). Modernleşme ve Eğitim İlişkisi Üzerine Bir İnceleme. Dünya İnsan Bilimleri Dergisi, 2023(1), 123-140.
• BerktaŞ, S., & Oraklıbel, R. D. (2021). Sanayi Devrimi İle Gelen Değişim: İş Bölümü ve Yabancılaşma. Atlas Sosyal Bilimler Dergisi, 1(6), 112-121.
• Bottomore, T.B. (1984). Toplumbilim, (Çev: Ünsal Oskay), İstanbul: Der Yayınları.
• Canbolat, T. (2023). Sanayi Devrimi ve İş Hukukunun Ortaya Çıkışı, TESAM Strateji, Yıl:1, S:2
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji, (Yayıma Hazırlayan: Cemal Güzel), İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Giddens, A. (2020). Modernliğin Sonuçları, (Çev: Ersin Kuşdil, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 9. Basım.
• Gücenmez, T. (2023). Türkiye’de Dijital Dönüşümün İş Gücü Piyasalarına Etkisi ve Gelir Dağılımı İlişkisi.
• Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(3), 995-1005.
• Güzel, S. (2005). Bir Sosyal Değişme Süreci: Sosyolojik Bakış Açısından Sanayi Devrimi. Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 2(5), 189-198.
• IIENSTITU [İstanbul İşletme Enstitüsü], (2020). Dijitalleşme ve Dijital Dönüşümün Toplumsal Hayata Etkisi. https://www.iienstitu.com/blog/dijitallesme-ve-dijital-donusumun-toplumsal-hayata-etkisi (Erişim Tarihi: 03.11.2024).
• İçli, G. (2011). Kentsel Dönüşüme İlişkin Sosyolojik Bir Değerlendirme-Denizli örneği. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 3(1), 43-57.
• İnce, M. (2017). Toplumsal Tabakalaşma ve Eşitsizlik. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 294.
• Jeanniere, A. (1990). Modernite versus Postmodernite içinde, (Derleyen: Mehmet Küçük), (Çev: Nilgün Tutal). Modernite Nedir?, İstanbul: Say Yayınları 113-124, İkinci Baskı.
• Karaduman, S. (2007). Medyatik Gerçeklikte Kimlik Temsilleri: Televizyon Haberlerinin Aktörleri Üzerine Düşünceler. Selçuk İletişim, 4(4), 45-56.
• Karaoğlan, M. U. (2020). Toplumsal Değişme Üzerine Kısa Bir Anekdot. https://www.toplumveutopya.com/toplumsal-degisme-uzerine-kisa-bir-anekdot-ugur-karaoglan/ ( Erişim Tarihi: 15.10.2024).
• Karslı, E. (2019). Modernleşme Sürecinde Çözülen Aile Yapısı ve Kadının Yeniden İnşası, Uluslararası Hukuk ve Sosyal Bilim Araştırmaları Dergisi, c.1, s.1, ss:1-14.
• Kaya, Y. (2022). Toplumsal Değişme Toplumsal" Oluş" un İzinde. Ankara: İksad Yayın Evi.
• Küçükcan, T. (2005). Modernleşme ve Sekülerleşme Kuramları Bağlamında Din, Toplumsal Değişme ve İslâm Dünyası. İslam Araştırmaları Dergisi, (13), 109-128.
• Küçükvardar, M., & ASLAN, A. (2021). Dijitalleşmenin ekonomik, teknolojik, toplumsal ve etik etkilerinin uluslararası raporlar üzerinden analizi. Intermedia International e-Journal, 8(14), 21-38.
• Lerner, D. (1967), The Passing of Traditional Society. New York: Free Press.
• Mirzezade, F. A. (2015). Ekonomik Modernleşme Sürecini Etkileyen Faktörler. Kafkas Universitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, (16), 97-108.
• Ozankaya, Ö. (1973). Toplumsal Değişme Üzerine Düşünceler (yaşamı değiştirmek, yasayı değiştirmektir). Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 28(03).
• Özdemı̇r, B., Yıldırım, G. (2019). Dijitalleşen İletişim Ortamlarında Kimlik İnşası ve benlik sunumu: İletişim Fakültesi Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 3(3), 178-191.
• Özdemir, Ş. (2014). Sanayi Devriminin Bilim Tarihi Üzerindeki Etkisi: Bilim ve Teknoloji İç İçe. İstanbul Kültür Üniversitesi, Üretim Kongresi.
• Özkiraz, A., Talu, N. (2008). Sendikaların Doğuşu; Türkiye ve Batı Avrupa ülkeleri karşılaştırması. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 3(2), 108-126.
• Ritzer, G., & Stepnisky, J. (2014). Sosyoloji Kuramları,(Çev. H. Hülür). Ankara: De-ki Yayınları.
• Solmaz, B. (2011). Modernlik ve modernleşme kuramlarına yöneltilen eleştiriler. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 32(32), 35-58.
• Sunar, L. (2017). Toplumsal Değişme Kuramları, Anadolu Üniversitesi Yayınlar: Eskişehir. Yayın No: 3563.
• Sürer, A. G. (2020). Eğitimde Dijitalleşme Çağı. Kapadokya Eğitim Dergisi, 1(1), 28-34.
• Şanlısoy, S. (1998). Bilgi Toplumunda Ortaya Çıkabilecek Sorunlar. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2).
• Taşcıoğlu, R. (2019). “İletişim Tarihinin Kapsamı”, İletişim Tarihi ve Sosyolojisi içinde, (Ed: Fatih Değirmenci), Erzurum: Atatürk Üniversitesi Açık ve Uzaktan Öğretim Fakültesi Yayını, ss:4-23.
• Temel, M., KOÇAK, Ö., F. (2021). Dijital Çağda İletişim, Kültür ve Medya II, (Ed: Mustafa Temel, Ömer Faruk Koçak), İstanbul: Çizgi Kitabevi: İstanbul.
• Thompson, E. P. (1963). İngiliz İşçi Sınıfının Oluşumu. (Çev: Kerem Ünüvar, Uygur Kocabaşoğlu,) İstanbul: Birikim Yayınları.
• Toffler, A. (1980). The third wave/alvin toffler. New York: Morrow, 544.
• Touraine, A. (2012). Modernliğin Eleştirisi, (Çev. H. Uğur Tanrıöver). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Turğut, F. (2017). Tarihsel Süreçte Aile Kurumunun Dönüşümü̈ ve Geleceğine Yönelik Çıkarımlar. Medeniyet ve Toplum Dergisi, 1(1), 93-117.
• Yırtıcı, H. (2009). Çağdaş Kapitalizmin Mekânsal Örgütlenmesi. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları 96, 2. Baskı Zencirkıran, M. (2015). Sosyoloji, Bursa: Dora Basın Yayın Dağıtım.