Camera, Archive, Nation: The Institutionalization of Representation in Turkish War of Independence Films

Year 2025, Volume: 2 Issue: 2, 370 - 394, 25.07.2025

Saygın Koray Doğaner

Abstract

This study explores the narrational structure and ideological representations of films about the Turkish War of Independence. The main aim is to show that these films not only visualize war but also take part in the process of nation-state building. Key themes such as heroism, patriotism and sacrifice are examined through their role in the narratives, with special attention to how the figure of the soldier is presented as an ideal citizen. Female characters, by contrast, are mostly placed in secondary roles defined by love, loyalty or devotion. This dynamic offers important insights into the reproduction of gender roles within the cinematic narrative structure. These films tend to follow the official historical narrative, combining archival footage and voice-over narration to shape collective memory. In doing so, they blur the lines between reality and representation, allowing fiction to gain documentary-like authority. The way documentaries and fiction are brought together turns cinema into more than just a form of art. It becomes a means of shaping how the past is remembered, internalized and emotionally experienced by the audience. As a result, the visual and thematic strategies used in these films function as instruments of cultural transmission. In this context, films about the War of Independence play a major role in the construction of national memory and allow the audience to engage with and reproduce a shared sense of identity that aligns with dominant historical narratives and values upheld by the state.

Keywords

The Turkish War of Independence , National Identity , Historical Memory , Ideological Representation , Militarism and Cinema

Project Number

1.

Kamera, Arşiv, Ulus: Kurtuluş Savaşı Filmlerinde Temsilin Kurumsallaşması

Abstract

Bu çalışma, Kurtuluş Savaşı filmlerinin anlatım yapısını ve ideolojik temsillerini incelemektedir. Araştırmanın temel amacı, bu filmlerin yalnızca savaşın görsel anlatımını sunmakla kalmayıp aynı zamanda ulus-devlet inşasında üstlendikleri işlevi ortaya koymaktır. Çalışma kapsamında film anlatılarında öne çıkan kahramanlık, vatanseverlik ve fedakârlık gibi temalar analiz edilmiş, özellikle asker figürünün ideal yurttaş modeliyle nasıl özdeşleştirildiği irdelenmiştir. Bu bağlamda asker, yalnızca savaş alanında mücadele eden bir figür değil, aynı zamanda disiplinli, özverili ve otoriteye bağlı bir birey olarak yüceltilmiştir. Kadın karakterlerin ise çoğunlukla aşk, sadakat ya da fedakârlık çerçevesinde ikincil rollerde konumlandığı görülmüştür. Bu durum, toplumsal cinsiyet rollerinin sinemasal düzlemde nasıl yeniden üretildiğine dair önemli ipuçları vermektedir. Bu dönemde çekilen filmlerin anlatı yapısında resmi tarih söylemiyle paralel bir kurgunun izleri dikkat çekmekte, arşiv görüntüleri ve dış ses anlatımıyla kolektif hafızaya yön veren bir yapı kurulmaktadır. Belge ile kurmacanın iç içe geçtiği bu yapımlar, sinemayı yalnızca bir sanat formu olarak değil, aynı zamanda tarihsel hafızanın şekillendirildiği ideolojik bir araç olarak işlevselleştirmiştir. Bu sayede izleyici, yalnızca geçmişi seyretmekle kalmaz, aynı zamanda nasıl hatırlanması gerektiğine dair yönlendirilmiş bir bakış açısı geliştirir. Sonuç olarak Kurtuluş Savaşı filmleri, toplumsal belleğin inşasında önemli bir rol üstlenmiş, izleyiciye ulusal kimlik algısını yeniden üretme imkânı sunmuştur.

Keywords

Kurtuluş Savaşı , Ulusal kimlik , Tarihsel Bellek , İdeolojik Temsil , Militarizm ve Sinema

Project Number

1.

References

• Akgül, Ç. (2021). Militarizmin cinsiyetçi suretleri: Devlet, ordu ve toplumsal cinsiyet. İletişim Yayınları.
• Althusser, L. (2014). On the reproduction of capitalism: Ideology and ideological state apparatuses. Verso Books.
• Anderson, B. (2006). Imagined communities: Reflections on the origin and spread of nationalism (Revised ed.). London: Verso.
• Atay, T. (2018). A critical take on the local press / media reflexes of Hatay province in terms of ethnicity (Doctoral dissertation, Istanbul University, Institute of Social Sciences). Council of Higher Education Thesis Center.
• Atay, T. (2020). Asi’deki Fazilet Adaları: Hatay yerel basını. Ezgi Matbaacılık.
• Card, J. (1950). Problems of film history. Hollywood Quarterly, 4(3), 279–288.
• Çelikiz, E. (2024). Vice Filminin Louis Giannetti’nin İdeolojik Modeline Göre Çözümlenmesi. Turkish Studies, 19(1), 1913–1926.
• Enginün, İ. (1972). Ateşten Gömlek romanının İngilizce tercümeleri. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 20, 93–104.
• Enloe, C. (2000). Maneuvers: The international politics of militarizing women's lives. University of California Press.
• Erksan, M. (1983). Türk sinemasının kurucusuydu. Hürriyet Gösteri, (37), 11–12.
• Evren, B. (1995). Sigmund Weinberg. İstanbul: Milliyet Yayınları.
• Gledhill, C., & Swanson, G. (Eds.). (1996). Nationalising femininity: Culture, sexuality and British cinema in the Second World War. Manchester University Press.
• Halbwachs, M. (1992). On Collective Memory (L. A. Coser, Ed. & Trans.). University of Chicago Press. (Original work published 1950)
• Maktav, H. (2006). Vatan, millet, sinema. Birikim, (207), 71–83.
• Mersin, S. (2011). Kurtuluş Savaşı filmleri ve milli hamaset. Sinecine, 2(2), 33–56.
• Odabaş, B. (2006). Türk sinemasının kuruluşunda ordunun rolü: Belgesel film ve Kurtuluş Savaşı filmleri. İletişim Fakültesi Dergisi.
• Onaran, A. Ş. (1999). Türk sineması (1. Cilt, 2. baskı). Ankara: Kitle Yayınları.
• Önder, S., & Baydemir, A. (2005). Türk sinemasının gelişimi (1895–1939). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 113–135.
• Özgüç, A. (1998). Türk filmleri sözlüğü (Cilt 1). İstanbul: Sesam Yayınları.
• Öztan, G. G. (2013). Türkiye’de millî kimlik inşası sürecinde militarist eğilimler ve tesirleri. In N. Y. Sünbüloğlu (Ed.), Erkek millet asker millet (pp. 75–113). İletişim Yayınları.
• Özuyar, A. (2004). Babıali’de Sinema. İstanbul: İzdüşüm Yayınları.
• Scognamillo, G. (1987). Türk sinema tarihi (Cilt II). İstanbul: Metis Yayınları.
• Scognamillo, G. (1998). Türk sinema tarihi (1896–1997). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Sancar, M. K. (2023). Popüler Türk sinemasının ideolojik dönüşümü. Nobel Bilimsel Eserler.
• Sünbüloğlu, N. Y. (Ed.). (2013). Erkek millet asker millet. İletişim Yayınları.
• Şener, E. (1970a). Kurtuluş Savaşı ve sinemamız. İstanbul: Dizi Yayınları.
• Şener, E. (1970b). Yeşilçam ve Türk sineması. İstanbul: Kamera Yayınları.
• Uçakan, M. (1977). Türk sinemasında ideoloji. Düşünce Yayınları.
• Whitehead, S. M., & Barrett, F. J. (2004). The sociology of masculinity. In S. M. Whitehead & F. J. Barrett (Eds.), The masculinities reader (pp. 1–26). Cambridge: Polity Press.
• Wood, J. T. (2013). Gendered lives: Communication, gender, and culture (10th ed.). Boston, MA: Wadsworth/Cengage.
• Yılmaz‑Wilke, T. (2013). Bir ‘aşkınlık’ anlatısı olarak Şimal Yıldızı... In N. Y. Sünbüloğlu (Ed.), Erkek millet asker millet (pp. 115–141). İletişim Yayınları.
• Yuval-Davis, N. (1997). Gender and nation. Sage Publications.