Rusya’da Demokrasinin Bir Görünümü Olarak Ombudsmanlık Kurumu: Yapısal-Kurumsal ve İşlevsel Yönler Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2017, Cilt: 9 Sayı: 2, 415 - 434, 20.12.2017

Kadir Caner Doğan , Hasan Mahmut Kalkışım

Öz

Ombudsman, gerçekte kamu yönetiminin kötü yönetim uygulamalarına ve insan

hakları ihlallerine karşı vatandaşları koruyan ve onları destekleyen bir şikayet

mekanizmasıdır. Bu bakımdan, kamu yönetimi ile ilgili bir konuda haksızlığa

uğradığını düşünen bir vatandaş, ombudsmana sorunun çözümü için başvuruda

bulunabilmektedir. Ancak ombudsmanın kamu yönetimi açısından da faydalı yönleri

bulunmaktadır. Ombudsmanlık kurumu, kamu yönetiminin etkinlik ve verimliliğini

artırmaktadır. Kamu yönetimi ve vatandaş arasında bir arabulucudur. Ombudsman,

özellikle İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra demokrasi, insan hakları ve hukuk devleti

anlayışının gelişimine bağlı bir biçimde tüm dünya boyunca yayılımını sürüdüren bir

demokrasi projesi haline gelmiştir. Bu çalışma, Avrupa’da ombudsmanlık kurumuna

bir örnek olarak Rusya Federasyonu üzerine bir analize dayanmaktadır. Nitekim

çalışmada Rusya Ombudsmanı, yapısal-kurumsal ve işlevsel yönleri ile açıklanarak,

ombudsmanın Rusya kamu yönetimi ve demokrasisi üzerindeki yerinin belirlenmesi

amaç edinilmektedir. Bunun için son bölümde Rusya Ombudsmanı ve demokrasi

arasında bağlantı kuran açıklamalara ve değerlendirmelere yer verilmiştir. Çalışmada

yöntem olarak İngilizce ve Türkçe çeşitli bilimsel ve objektif kaynaklardan yola

çıkılarak betimsel bir analiz yapılması tercih edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Rusya, Ombudsman, Kamu Yönetimi, Demokrasi, Denetim.

Ombudsman Institution as a View of Democracy in Russia: An Evaluation on Structural-Institutional and Functional Aspects

Öz

The Ombudsman actually is a complaint mechanism that both supports and protects

citizens against human rights violations and the poor management practices of public

administration. In this regard, a citizen who has suffered injustice in a matter relating

to public administration can be applied to the ombudsman to solve the problem.

However, there are beneficial aspects of the ombudsman for public administration.

Ombudsman institution improves efficacy and efficiency of public administration. It

stops an intermediary between public administration and citizens. Especially after the

Second World War the Ombudsman has become a democracy project, which depends

on the development of a form democracy, human rights and the rule of law. This study

is based on an analysis of the Russian Federation as an example for the ombudsman

institution in Europe. Likewise, ombudsman is available to determine the position on

the Russian public administration and democracy objectives of the Russian

Ombudsman explained by institutional and structural-functional aspects. For this

reason, in the last part, there are explanations and evaluations linking the Russian

Ombudsman and democracy. In this study, it is preffered a descriptive analysis

starting from various scientific and objective source in Turkish and English as the

method.

Anahtar Kelimeler

Russia, Ombudsman, Public Administration, Democracy, Inspection.

Kaynakça

• Akhundova, J. (2013). Rusya’nin Siyasal Partileri ve Milliyetçilik Görüşleri. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 11 Haziran, 54-66.
• Akhundova, J. (2014). Karşılaştırmalı Kamu Yönetimi Reformları: Türkiye ve Rusya Örneği. Bursa: Ekin Kitabevi.
• Ağır, O. (2015). Rusya Federasyonu’nun Siyasal Rejiminin Adlandırılması Üzerine. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 3, 25-44.
• Ağır, O. ve Baharçiçek, A. (2015). Rusya Federasyonu’nda Demokrasinin Yerleş(e)memesinin Nedenleri. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 6 (1), 45-63.
• Arıbaş, K. (2007). Küresel Çağda Siyasi Coğrafya. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Baharçiçek, A. ve Ağır, O. (2014). Rusya’nın Başarısız Demokratikleşme Tarihi, Birey ve Toplum, Güz, 4 (8), 5-27.
• Bezci, B. (2015). Demokrasinin Liberal ve Radikal Yorumları. Liberal Düşünce, Güz, 267-282.
• Bozaslan, B. M. (2016). Rusya Federasyon’unda Ombudsmanlık. Seçkin Yayıncılık (Eds. Bekir Parlak ve Kadir Caner Doğan), Karşılaştırmalı Ombudsman İncelemeleri: Dünyanın Altı Kıtasında Ülke Ombudsmanlarının Yapısal-Kurumsal ve İşlevsel Açılardan Analizi (s. 93-106), Ankara.
• Büyükavcı, M. (2008). Ombudsmanlık Kurumu. Ankara Barosu Dergisi, 4, Güz, 10-13.
• Chuksina, V. V. (2016). The Commissioner for Human Rights in the Russian Federation in the Light of International Standards of National Human Rights Institutions, http://www.rusnauka.com/13_EISN_2012/Pravo/8_109971.doc.htm (02.06.2016).
• Çaha, Ö. (2011). Demokrasi. Orion Kitabevi (Ed. Halis Çetin), Siyaset Bilimi (s. 205-238), Ankara.
• Çam, E. (2000). Çağdaş Devlet Sistemleri. İstanbul: DER Yayınları.
• Demir, F. (2016). Yarı Başkanlık Hükümet Sistemi ve Türkiye. Journal of Yasar University, 8, Özel, 831-876, http://Journal.Yasar.Edu.Tr/Wp-Content/Uploads/2014/01/23-Fevzi- Dem%C4%B0r.Pdf (08.06.2016).
• Demir, G. (2002). Ombudsman Aranıyor. İstanbul: Ahi Kültürünü Araştırma Yayınları, Sade Ofset Matbaası.
• DESA (Department of Economic and Social Affairs) (2004). Russian Federation: Public Administration Country Profile, August, http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/un/unpan023201.pdf (03.06.2016).
• Doğan, K. C. (2015). Postmodernizmin Kamu Yönetimine Yansımaları: Ombudsman ve Toplam Kalite Yönetimi Yaklaşımları. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 10/14 Fall, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8791, 273-290.
• Dursun, D. (2012). Siyaset Bilimi. İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Erdem, K. (2014). Yarı-Başkanlık ya da Süper Başkanlık: Rusya Federasyonu Örneği. TBMM Araştırma Merkezi Yayınları (Ed. Havvana Yapıcı Kaya), Karşılaştırmalı Hükümet Sistemleri Yarı-Başkanlık Sistemi: Fransa, Polonya ve Rusya Örnekleri (s. 173-229), Ankara.
• Erhürman, T. (1998). Ombudsman. Amme İdaresi Dergisi, 31 (3), Eylül, 87-102.
• Ertuğrul, Ü. E. (2012). Rusya Federasyonu. Binyıl Yayınevi (Eds. Burhan Aykaç ve Şenol Durgun), Çağdaş Siyasal Sistemler (s. 385-419), Ankara.
• Fendoğlu, H. T. (2010). Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık). SDE Analiz, Aralık.
• Fendoğlu, H. T. (2011). Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık). Ankara: Yetkin Yayınları.
• Finkel, E. (2016). Defending Rights, Promoting Democracy: The Institution of Ombudsman in Poland, Russia and Bulgaria,http://www.eoi.at/d/EOI%20%20Jahresberichte/Russland/Defendign%20rig hts,%20OM%20in%20Pol,%20Rus,%20BG.pdf (23.03.2016).
• Gavrilova, O. (2014). The Russian Commissioner for Human Rights and the European Ombudsman: Comparative Analysis. Kutafin University Law Review, 1 (1), September, 117-127.
• Gellhorn, W. (1966). Ombudsmen and Others: Citizen’s Protectors in Nine Countries. The United States of America: Harward University Press.
• Gradskova, Y. (2012). Regional Ombudsmen, Human Rights and Women-Gender Aspects of the Social and Legal Transformation in North-West Russia (Based on Ombudsman Reports). The Soviet and Post-Soviet Review, 2, 82-107.
• Gök, S. (2012). Rusya Federasyonu Kamu Yönetimi Sisteminde Değişim Trendleri. II. Bölgesel Sorunlar ve Türkiye Sempozyumu, 1-2 Ekim, file:///D:/Users/kadir%20caner/Downloads/II._Bolgesel_Sorunlar_Ve_Turkıye_Semp ozy.Pdf (10.01.2017).
• Gülener, S. (2013). Ombudsman-Yargı İlişkileri ve Yargı Ombudsmanlığı Sistemi: Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Akademik İncelemeler Dergisi, 8 (1), 1-27.
• Henderson, J. (1998). The Russian Ombudsman. European Public Law, 2, 184-187.
• High Commissioner For Human Rights in The Russian Federation Report 2015, http://eng.ombudsmanrf.org/www/upload/files/Report_2015_Sample.pdf (12.05.2016).
• High Commissioner For Human Rights in The Russian Federation Report, 2014, http://eng.ombudsmanrf.org/www/upload/files/doklad_eng_2014.pdf (12.05.2016).
• Kızılcık, R. (2003). Rusya. Türk İdari Araştırmalar Vakfı (Ed. Koraltay Nitas), Yirmi Birinci Yüzyılda Yönetim (s. 575-595), Ankara.
• Krasnokutski, S. C. (2001). Human Rights in Transition: The Success and Failure of Polish and Russian Criminal Justice Reform. Case Western Reserve Journal of International Law, 33 (1), 13-69.
• Minarlı, M. A. (2010). Rusya Siyasal İkliminin Demokrasi Dışı Karakteri. Akademik Araştırmalar Dergisi, 44, 1-13.
• Muradova, D. (2013). Ombudsmanlık Kurumu ve Türkiye’de Uygulanabilirliği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Mutta, S. (2005). İdarenin Denetlenmesi ve Ombudsman Sistemi. İstanbul: Kazancı Kitap.
• Nichol, J. (2006). Democracy in Russia: Trends and Implications for U.S. Interests. CRS Report for Congress, August 29, https://fas.org/sgp/crs/row/RL32662.pdf (08.01.2017).
• Örmeci, O. (2014). Siyasal Sistemler: Rusya Federasyonu. http://politikaakademisi.org/2014/12/03/siyasal-sistemler-rusya-federasyonu/ (02.05.2016).
• Özden, K. (2010). Ombudsman: Türkiye’deki Tartışmalar. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Parlak, B. ve Caner, C. (2005). Karşılaştırmalı Siyasal ve Yönetsel Yapılar. Bursa: Alfa Aktüel.
• Parlak, B. ve Doğan, K. C. (2015a). Ombudsman Kavramı ve Seçilmiş Ülkelerde Ombudsmanlık Uygulamaları: Temel Yön, Nitelik ve Özellikler Üzerine Bir Değerlendirme. Türk İdare Dergisi, 480, 121-148.
• Parlak, B. ve Doğan, K. C. (2015b). Kamu Yönetiminde Denetim: Karşılaştırmalı Ülke İncelemeleri Bağlamında Türkiye’de Kamu Denetçiliği Kurumu’nun (Ombudsmanın) Uygulanabilirliği. Bursa: Ekin Kitabevi.
• Parlak, B. ve Doğan, K. C. (2016). Ombudsman: Kavram ve Tarihsel Gelişim. Seçkin Yayıncılık (Eds. Bekir Parlak ve Kadir Caner Doğan), Karşılaştırmalı Ombudsman İncelemeleri: Dünyanın Altı Kıtasında Ülke Ombudsmanlarının Yapısal-Kurumsal ve İşlevsel Açılardan Analizi (s. 19-24), Ankara.
• Pickl, V. (1986). Ombudsman ve Yönetimde Reform. Amme İdaresi Dergisi, 19 (4), Aralık, 37-46.
• Roskin, M. G. (2011). Çağdaş Devlet Sistemleri: Siyaset, Coğrafya, Kültür. (çev. Bahattin Seçilmişoğlu), Ankara: Adres Yayınları.
• Ross, C. (2002). Federalism and democratisation in Russia. UK: Manchester University Press.
• Rutland, P. (2017). Democracy in Russia: A Tocquevıllian Perspective, http://prutland.faculty.wesleyan.edu/files/2015/08/Democracy-in-Russia.pdf (04.01.2017).
• Saari, S. (2010). Promoting Democracy and Human Rights in Russia. USA: Routledge.
• Schmidt, Manfred G. (2002). Demokrasi Kuramlarına Giriş. (çev. M. Emin Köktaş), Ankara: Vadi Yayınları.
• Sezen, S. (2001). Ombudsman: Türkiye İçin Nasıl Bir Çözüm? Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu Tasarısı Üzerine Bir Değerlendirme. Amme İdare Dergisi, 34 (4), 71-96.
• Smith, Gordon B. (1983). Soviet Union. Greenwood Press (Ed. Gerald E. Caiden), International Handbook of the Ombudsman: Country Surveys Vol. II (p. 165-177), The United States of America.
• Stern, J. (2008). Russian Federation. Springer-Verlag/Wien (Ed. Gabriele Kucsko-Stadlmayer), European Ombudsman-Institutions: A Comparative Legal Analysis Regarding the Multifaceted Realisation of an Idea (p. 365-370), Austuria.
• Şahin, M. S. (2015). Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık) ve Uygulama Örnekleri. Ankara: Astana Yayınları.
• Tellal, E. ve Keskin, N. E. (2009). Rusya Federasyon’unda Kamu Yönetimi. İmge Kitabevi (Haz. Koray Karasu), Kamu Yönetimi Ülke İncelemeleri (s. 469-543), Ankara.
• Vangansuren, U. (2002). The Institution of the Ombudsman in the Former Communist Countries, Paper written under the Charles and Kathleen Manatt Democracy Studies Fellowship at IFES July-August.
• Yefremova, M. (2013). “The Ombudsman is Not Superman”: Examining the Role of Human Rights Ombudsman in Protecting Freedom of Speech Russia and Turkey, Human Rights Master Thesis, Central European University, Budapest.
• Zorkin, V. (2009). Rusya Federasyonu Anayasa Mahkemesi Uygulamasında Bireysel Başvuru, Anayasa Yargısı, 26, 283-292.