Türkiye’de Karpuz Üretiminde Üretim-Fiyat İlişkisinin Almon Gecikme Modeli ile İncelenmesi

Yıl 2016, Cilt: 19 Sayı: 2, 141 - 146, 28.07.2016

Nusret Özbay , Şenol Çelik

https://doi.org/10.18016/ksujns.24470

Cited By: 4

Öz

Bu çalışmada, 1994-2013 yılları arasında karpuzun üretim ve fiyat ilişkisi gecikmesi dağıtılmış modellerden Almon yaklaşımı ile analiz edilmiştir. Modeli belirlemek için karpuz üretim miktarı bağımlı değişken, fiyat değeri ve fiyatların gecikmeli değerleri bağımsız değişkenler olarak tanımlanmıştır. Almon modeli sonuçlarına göre; karpuz üretimi geriye doğru en fazla sekiz yılın fiyatından etkilenmiştir. Diğer yandan, cari yıldaki karpuz fiyatlarındaki 1 TL’lik artış, karpuz üretimini 0.181 ton azaltırken, bir önceki dönemde fiyatlardaki 1 TL’lik artış üretimi 0.107 ton ve sekiz dönem önceki fiyatlardaki 1 TL’lik artış 1.690 ton arttırmıştır. Dolayısıyla karpuz fiyatlarının cari yıldaki değişmelerin üretim üzerinde negatif etki yaptığı, ancak birinci dönemden sekizinci döneme kadar olan gecikmeli değerlerindeki değişmelerin üretim üzerinde pozitif etki yaptığı ortaya çıkmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Karpuz üretimi, fiyat, gecikmesi dağıtılmış model, Almon modeli

Investigation by Almon Lag Model of Production and Price Relationships in Watermelon Production in Turkey

Öz

In this study, watermelons production and price relationship between the years 1994-2013 were analyzed by Almon approach, one of the distributed lag models. To determine the model, the amount of watermelon production was defined as dependent variable, and watermelon price series and the distributed lag values of the prices were determined as independent variables. According to Almon model; watermelon production is mostly influenced by the price back up to eight years. On the other hand, while increase of one Turkish lira in the price of watermelons in current year decreased watermelon production by 0.181 ton. Increase of one Turkish lira in the price of watermelons in the previous year, and eight years back increased watermelon production by 0.107 and 1.69 tons, respectively. Therefore, it has been determined that changes in the delayed values of watermelons prices in the current year, had a negative impact on production, but changes in the delayed values of watermelons prices from the first to the eight periods. It could be concluded that this situation had a positive effect on watermelon production

Anahtar Kelimeler

Watermelon production, price, distributed lag model, Almon model

Kaynakça

• Abdikoğlu, D.İ., Unakıtan, G. 2014. Türkiye’de Karpuz Üretimi ile Karpuz Fiyatı Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi. XI. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, 3-5 Eylül, Samsun. Cilt II: 854-859.
• Akın, F. 2002. Ekonometri. Ekin Kitabevi, Bursa, 742 s.
• Almon, S. 1965. The Distributed Lag Between Capital Appropriations and Expenditures. Econometrica, 33(1): 178 – 196.
• Amemiya, T., 1985. Advanced Econometrics, Harvard University Pres, Cambridge.
• Cezayirli, M. A. 2007. Gecikmesi Dağıtılmış Modeller (Türkiye Örneği), Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Tokat.
• Cooray, T. M. J. A., 2008. Applied Time Series Analysis of Forecasting. Narosa Publishing House Pvt. Ltd.
• Çetinkaya, Ş. 2012. Türkiye’nin Son On Yıllık Buğday Üretimdeki Miktar-Fiyat İlişkisinin Ekonometrik Analizi: Koyck - Almon Tekniği. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(4): 52-66.
• Davidson, R., MacKinnon J.G. 1993. Estimation and ference in Econometrics, Oxford University Pres, New York: 675-676.
• Dikmen, N. 2006. Koyck-Almon Yaklaşımı İle Tütün Üretimi ve Fiyat İlişkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2): 153-168.
• -
• Doğan, H. G., Gürler, Z. 2013. Gecikmesi Dağıtılmış Ekonometrik Modelin Seçilmiş Bir Tarım Ürünü Üzerine Uygulanması (Kuru Soğanda Almon Modeli Örneği). Akademik Bakış Dergisi, 39: 1-12.
• Doğan, H. G., Gürler, A. Z., Ayyıldız, B., Şimşek, E. 2014. Patates Üretiminde Üretim-Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı ile Analitik Olarak Değerlendirilmesi (TR71 Bölgesi Örneği). Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2(1): 42-46.
• Erdal, G. 2006. Tarımsal Ürünlerde Üretim-Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı ile Analizi (Domates Örneği). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 23: 17-24.
• Erdal, G., Erdal, H. 2008. Kuru Soğanda Üretim Fiyat Etkileşimi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 25(1): 33-39.
• Erdal, H., Erdal, G., Esengün, K. 2009. An Analysis of Production and Price Relationship for Potato in Turkey: A Distributed Lag Model Application, 15: 243-250.
• FAO, 2013. Statistical database of food and agriculture organization of the United Nations, http://faostat3.fao.org/download/Q/QC/E (Erişim tarihi: 27.02.2015).
• -
• Genceli, M. 2001. Ekonometri ve İstatistik ilkeleri. Filiz Kitabevi, İstanbul, 772 s.
• Gujarati, D. N. 2001. Temel Ekonometri (Çevirenler: Ümit Şenesen, Gülay Günlük Şenesen). Literatür Yayınları No:33, İstanbul.
• Gürler, A. Z. 2012. Analitik Tarım Ekonomisi. Geliştirilmiş 2. Basım, Nobel Yayınları, Ankara. 214 s.
• İşyar, Y. 1999. Ekonometrik Modeller. Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı Yayınları, Yayın No: 141, Bursa.
• Judge, G. G., Hill, R. C., Griffiths, W. E., Lütkepohl, H., Lee, T. C. 1988. Introduction to The Theory and Practice of Econometrics. 2 nd edition, John Wiley, New York, 1024 p.
• Kutlar, A. 2005. Uygulamalı Ekonometri. Nobel Yayın No:769, Teknik Yayınlar: 97, İstanbul, 205-207.
• Lardaro, L. 1993. Applied Econometrics. Harper Collins, New York.
• Özgüven, A., 1983, Tarım Ekonomisi ve Politikası, Filiz Kitabevi, İstanbul, sh. 175-178.
• -
• Schwartz, G. 1978. Estimating the Dimension of a Model. The Annals of Statistics, 5(2): 461-464.
• Tarı, R. 2005. Ekonometri. Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 3. Baskı, Kocaeli Üniversitesi Yayınları, Yayın No:172, Kocaeli.
• Thomas, R. L. 1997. Modern Econometrics and Introduction, Addision-Wesley, Cambridge.
• Tinbergen, J. 1949. Long-Term Foreign Trade Elasticities. Macroeconomica, c1, 174-185 p.
• TÜİK, 2012. İstatistik göstergeler 1923-2012, Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, Yayın No: 4132, Ankara, 698 s.
• TÜİK, 2013. Bitkisel Üretim İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1001 (Erişim tarihi: 27.02.2015).
• Yurdakul, F. 1998. Pamuk Üretimi ile Pamuk Fiyatı Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi: Koyck-Almon Yaklaşımı. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1): 341-353.