Suyûtî’nin (Elfiyye’yi) Şerh Yöntemi: el-Behcetu’l-Merdiyye Örneği

Yıl 2025, Sayı: 45, 538 - 567, 30.06.2025

Habibe Çakar , Ali Tülü

https://doi.org/10.35209/ksuifd.1652572

Öz

Celâluddîn Abdurrahman b. Bekr es-Suyûtî (öl. 911/1505) yaşadığı dönemin meşhur âlimlerindendir. Memlükler döneminde Mısır’da doğmuştur. Küçük yaşta ilimle tanışmış, gençlik yıllarında Arap dili ve edebiyatı, fıkıh, tefsir ve hadis alanları başta olmak üzere birçok alanda ilim tahsil etme imkânı bulmuştur. Mezkûr alanlarda sadece ders almakla yetinmemiş, ilimde ilerleyerek akabinde birçok eser telif etmiş ve onlarca öğrenci yetiştirmiştir. Arap dili alanına da grameri büyük bir incelik ve derinlikle işlediği birçok eser kazandırmıştır. Onun bu alana kazandırdığı en meşhur eserlerinden biri de İbn Mâlik’in (öl. 672/1274) manzûm eseri olan Elfiyye’sine şerh olarak yazmış olduğu el-Behcetu’l-merdiyye adlı eserdir. Suyûtî, medreselerde en çok rağbet edilen eserlerden olan Elfiyye’yle gençlik döneminde tanışmış, okuyup ezberleme imkânı bulmuştur. Ancak Elfiyye’nin öğrenciler için nahiv kâidelerini daha az zaman ve emekle öğrenmeleri amacıyla yazılmış olduğu düşünüldüğünden muğlak/kapalı bir içeriğe sahip olduğu görülmüş ve üzerine şerh yazılma ihtiyacı doğmuştur. Suyûtî, birçok âlimin Elfiyye üzerine yazdığı şerhlere ek olarak kapsamlı ve anlaşılır bir eser ortaya çıkarma isteğiyle el-Behcetu’l-merdiyye’yi kaleme almıştır. Nitekim bu eser, Elfiyye’nin muğlak/kapalı olan yerlerinin anlaşılmasını kolaylaştırmıştır. Eserinin “Hutbetu’l-Kitâb” bölümünde önemini anlatmış, iyi bir araştırma sonucunda oluşturduğuna değinmiştir. “Hâtime” bölümünde ise eserleri hakkındaki bazı söylenti ve ithamları defetmeye çalışmış ve eserini özgün olarak kaleme aldığına işaret etmiştir. Suyûtî mezkûr eserinde İbn Mâlik’in konu sıralamasını takip etmiş, sarf ve nahiv konularını şerh etmiştir. Eserinde İbn Mâlik’in ismen değindiği birçok kuralın tanımını yapmıştır. Eserini kendi ilmî birikimiyle oluşturmanın yanında önemli nahiv âlimlerinin görüşlerinden faydalanmış, ihtilaflarını değerlendirmiştir. Bu konuda âlimlerin görüşlerini aktarmanın ve eserlerine atıfta bulunmanın intihal kapsamına girmediğini, bunun ilmin bereketine işaret ettiğini savunmuştur. Konuyla alakalı ek bilgileri asıl şerhin içine karıştırmadan ayrı başlıklarla vermiştir. Çünkü Elfiyye’nin içeriğine müdahale etmek istememiş, şerhini Elfiyye’deki içerikten uzaklaştırmadan yazmayı tercih etmiştir. Ayrıca birçok âlim ve ekolün görüşüyle literatürde yer alan kural ve kâideleri destekleyerek kanıtlarıyla ortaya koymuştur. Şerhinde çok sayıda istişhâda yer vermiştir. Eser kapsamlı bir istişhâda sahip olması bakımından da değer görmüştür. Metin ve şerhi beraber aktararak eserini memzûc şerh metoduyla yazmıştır. Şerhinde kullandığı ifadeleri özenle seçmiştir. Yazım tarzını ıtnâb, telmih, seci, istihdâm ve mecâz gibi edebî sanatlarla süsleyerek beliğ bir dil kullanmış; akıcı, verimli ve seçkin bir eser ortaya çıkarmıştır. Bu çalışmada müellifin takip ettiği metod eser okunup araştırılarak hazırlanmıştır. Müellifin eserinde işaret ettiği diğer eserler incelenerek konuyu aktarma biçimi kıyas edilmiştir. Ayrıca diğer Elfiyye üzerine yazılmış birkaç şerhin içeriği araştırılarak bir karşılaştırma yapılmış, böylece şârihin şerhini yazma biçimi tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belagatı, Nahiv, Şerh, Elfiyye, Suyûtî, el-Behcetu’l-merdiyye

Suyuti’s Method of Commenting (on Alfiyya): the Example of al-Bahjat al-mardiyya

Öz

Jalāl al-Dīn ʿAbd al-Raḥmān b. Abī Bakr al-Suyūṭī (d. 911/1505) was one of the most prominent scholars of his time. Born in Egypt during the Mamluk period, he was introduced to the religious sciences at an early age and received extensive education in various fields, including Arabic language and literature, jurisprudence (fiqh), exegesis (tafsīr), and hadith. His scholarly activities extended far beyond formal study: he authored numerous works and trained many students. Among his significant contributions to Arabic linguistics is al-Bahjat al-Mardiyya, his commentary on Ibn Mālik’s didactic poem Alfiyya. Al-Suyūṭī became familiar with Alfiyya in his youth, studying and memorizing it. Since the poem’s highly concise and sometimes ambiguous nature was intended to aid rapid acquisition of grammar rules, it generated a tradition of commentaries. Al-Suyūṭī wrote al-Bahjat al-Mardiyya with the aim of producing a comprehensive and accessible explanation of the work. His commentary clarifies obscure or difficult passages in Alfiyya, while following its original structure, covering both morphology (ṣarf) and syntax (naḥw). Al-Suyūṭī defines many rules mentioned by Ibn Mālik, engages with earlier grammatical scholarship, and discusses differing opinions among grammarians. He defends the practice of citing previous scholars as a reflection of scholarly richness, not plagiarism. To maintain the integrity of Alfiyya, he presents supplementary information under separate headings rather than incorporating it directly into the main commentary. He also supports widely accepted grammatical rules with evidence from various scholars and schools of thought, offering a rich collection of textual proofs (istishhād). Employing the mamzūj (interwoven) commentary method, he closely integrates the original text with his explanations. His language is marked by eloquence and literary sophistication, enriched with rhetorical devices such as iṭnāb (amplification), talmīḥ (allusion), sajʿ (rhymed prose), istiḥdām (repetition), and majāz (figurative language). This study analyzes the methodology followed by al-Suyūṭī through a close reading of his work. It also compares his approach to those of other commentaries on Alfiyya, including the sources he references, to better understand the distinctive features of his exegetical style.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Literature, Grammar, Commentary, Alfiyya, al-Suyûtî, al-Bahjat al-mardiyya

Kaynakça

• Akhisarî, Hasan Kâfi. Temhîsü’t-telhîs fî ‘ulûmi’l-belâga. thk. Hüseyin Esved. 1 Cilt. Kahire: ‘Âlimu’l-kütüb, 1437/2016.
• Altun, Ahmet. “Osmanlı Medreselerinde Arapça Öğretimi ve Günümüz Arapça Öğretimine Etkisi”. Aydın Arapça Araştırmaları Dergisi 1/1 (Haziran 2019), 109-133.
• Atıfî, Ali b. Yahya b. Süleyman. “Elfiyyetu İbn Mâlik beyne İbn Hişâm ve İbn ‘Akîl min Matla‘il-Elfiyye ilâ Nihâyeti Nevâsıhi’l-İbtidâ”. Mecelletu Külliyeti’l-lugati’l-‘Arabiyye bi İtây al-Barûd 35 (2022), 3079-3132.
• Bağdâdî, İsmail Paşa. Hediyyetu’l-‘arifîn esmâu’l-muellifin ve âsâru’l-musannifîn. 2 Cilt. Beyrut: Daru’l-ihyâi’t-turâs, 1951.
• Bolelli, Nusrettin. “Nahivde Hadisle İstişhâd Meselesi”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/6 (1993), 165-175.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâil b. İbrâhim. Sahihu’l-Buhârî. nşr. Komisyon. 4 Cilt. Karaçi: el-Büşrâ, 1437/2016.
• Candan, Mehmet. “Arap Dilinde Taaccub İfade Eden Kalıplar”. Journal of Analytic Divinity 5/2 (2021), 236-255.
• Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammâd. Tâcu’l-luga ve’s-sıhâhu’l-‘Arabiyye. thk. Muhammed Muhammed Tamir. Kahire: Daru’l-hadîs, 1430/2009.
• Cezerî, Ebu’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed. Gâyetu’n-nihâye fî tabakâti’l-kurrâ. nşr. G. Bergstraesser. 2 Cilt. Mısır: Mektebetu’l-Hancı, 1352/1933.
• Curcânî, Abdulkâhir. Esrâru’l-Belâga. thk. Mahmud Muhammed Şâkir. 1 Cilt. Cidde-Kâhire: Daru’l-medenî, 1412/1991.
• Cüveynî, Mustafa. el-Belâgatu’l-‘Arabiyye. 1 Cilt. İskenderiye: Munşeetu’l-ma‘ârif, 2002.
• Çağrıcı, Mustafa. “İsâr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm ansiklopedisi. 22/490- 491. Ankara: TDV Yayınları, 2000.
• Çelebi, Kâtib. Keşfu’z-zunûn ‘an esâmi’l-kütüb ve’l-fünûn, thk. Muhammed Şerafeddîn. 2 Cilt. Beyrut: Daru’l-ihyâi’t-turâsi’l-‘Arabî, 1360/1941.
• Damar, Adnan. “el-Behcetü’l-merdiyye’de Kullanılan Şâhid Beyitlerinin İncelenmesi”. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Debâr, Tahir Ammar Alî. “İ‘tirâdatu İbnu’n-Nâzım alâ vâlidihi fî Şerhi’l-Elfiyye”, Mecelletu Külliyetu Âdâb Câmi‘etu Bursaid 13 (2019), 391-404.
• Dereli, Muhammet Vehbi. Arap Edebiyatında Bedi‘iyye Geleneği ve Suyûtî’nin Nazmu’l-Bedî‘ Adlı Eseri. 1 Cilt. Konya: Palet Yayınları, 2021.
• Demir, İsmail. İbn Mu‘tî ve Kitâbu’l-fusûl fi’n-nahv Adlı Eseri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1996.
• Doğan, Yusuf. “Arap Belagatında el-Leff ve’n-Neşr Sanatı ve Kur’an’daki Bazı Âyetler Üzerine Bir İnceleme”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 7/1 (2007), 313-340.
• Durmuş, İsmail. “İstihdâm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 23/335-336. Ankara: TDV Yayınları, 2001.
• Durmuş, İsmail. “Mecâz”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28/217-220. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
• Durmuş, İsmail. “Telmih”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40/407-408. Ankara: TDV Yayınları, 2011.
• Endülüsî, Ebû Hayyân. İrtişâfu’d-darab min Lisâni’l-‘Arab. thk. Recep Osman Muhammed. 5 Cilt.Kahire: Mektebetu’l-hancı, 1418/1998.
• Ensârî, İbn Hişâm. Evdâhu’l-mesâlik şerhu Elfiyyeti İbn Mâlik. thk. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd. 2 Cilt. Beyrut: Mektebetu’l-‘asriyye, 1429/2008.
• Erikçi, Muhammed Seyfeddin. İbn Mu‘tî ve Nahiv İlmi Açısından ed-Dürretü’l-Elfiyye Adlı Eseri. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Erman, Uğur. “Siirt Medreselerinde İcâzetnâme Öncesi Okutulan Kitaplar ve İçerikleri”. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/1 (Ekim 2016), 135-172.
• Gâmidî, Hamdan Muhammed. el-Übezzî ve menhecuhû fi’n-nahv me‘a tahkîki es-Seferu’l-evvel min şerhihi ‘alâ Cezûliyye. 1 Cilt. Mekke: Câmi‘atu Ummu’l-Kura, 2003.
• Habeşî, Abdullah Muhammed. Câmi‘u’ş-şurûh ve’l-havâşî. 3 Cilt. Abu Dabi: Mecma‘u’s-sakafî, 1425/2004.
• Hammûde, Tâhir Süleyman. Celâlüddîn es-Süyûṭî: ‘Asruhû ve hayâtühû ve âsâruhû ve cühûdühû fi’d-dersi’l-lugavî. Beyrut 1410/1989.
• İbn ‘Akîl, Bahâuddîn Abdullah b. Abdurrahman. Şerhu İbn ‘Akîl thk. Muahmmed Muhyiddîn Abdulhamîd. Beyrut: Muessetu’r-risâle, 1436/2010.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Lisanu’l-‘Arab. nşr. Abdullah Ali el-Kebîr. 6 Cilt. Kâhire: Dâru’l-ma‘arif, 2. Basım, 1300/1883.
• İbn Mâlik, Cemâluddîn b. Abdullah. Şerhu’l-Kâfiyeti’ş-şâfiye. thk. Abdulmün‘îm Ahmed Herirî. 4 Cilt. Mekke: Daru’l-me’mûn li’t-turâs, 1406/1986.
• İbn Mâlik, Cemâluddîn b. Abdullah. Elfiyyetu İbn Mâlik. thk. Süleyman b. Abdulaziz b. Abdullah el-‘Uyûnî. 1 Cilt. Riyad: Mektebetu Daru’l-minhâc, 1428/2007.
• İbnu’n-Nâzım, Bedruddîn Muhammed. Şerhu Elfiyye İbn Mâlik. thk. Muahmmed b. Selîm. Beyrut: Matbaatu’l-kadîs, 1894/1312.
• İbnü’l-Hâcib, Ebû Ömer Osman. Kitâbu’l-emâlî. thk. Fahr Salih Süleyman Kadâre. 1 Cilt. Beyrut: Daru’l-cîl, 1409/1989.
• İsferâyinî, Tacüddîn Muhammed b. Muhammed Ahmed. Lubâbu’l-i‘râb. thk. Bahâ’uddîn Abdulvahhâb Abdurrahmân. 1 Cilt. Riyad: Daru’r-rifâî, 1353/1984.
• Kafes, Mahmut. Suyûtî ve el-Müzhir fî ‘ulûmi’l-luga Adlı Eserinin Metod ve içeriği. 1 Cilt. Konya: Aybil Yayınları, 2013.
• Kafes, Mahmut. “İbn Cinnî’nin el-Hasâis ve Suyûtî’nin el-Müzhir fî ‘Ulûmi’l-Luga Adlı Eserlerinin Metod ve İçerik Yönünden Karşılaştırılması”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 31 (2014), 77-88.
• Kara, İsmail. “Şerh ve Haşiye Geleneği Kuşatılmadan İslam’ın Klasik Kaynakları ve İlim Mirası Anlaşılabilir Mi?”. Türkiye IV. Dini Yayınlar Kongresi; Dini Klasikler: Tebliğler-Müzakereler (30-31 Ekim 2009 /Ankara). Ankara: DİB Yayınları, 2011.
• Kara, İsmail. “Unuttuklarını Hatırla! Şerh ve Hâşiye Meselesine Dair Birkaç Not”. Dîvân Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi 15/28 (2010), 1-67.
• Kaya, İrfan. “Nahiv Usulünün İki Klasik Kaynağı İktirâh ve Lumâu’l-Edille’nin İçerik ve Yöntem Bakımından Karşılaştırılması”. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/1 (2021), 137-165.
• Kaya, Mesut. “Osmanlı İlim Geleneğinde Şerh ve Hâşiye Yazıcılığı -Ahmed el-Karamânî’nin Tefsiri/Zemahşerî Şerhi Örneği-“. Marife 15/1 (2015), 9-31.
• Kâzvînî, Hâtib. el-Îdah fî ‘ulûmi’l-belâga. thk. İbrâhim Şemsüddîn. 1 Cilt. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-‘ilmiyye, 1424/2003.
• Kehhâle, Ömer Rıza. Mu‘cemu’l-muellifîn. 4 Cilt. Şam: Muessesetu’r-risâle, 1957.
• Kur’an Yolu. çev. Hayrettin Karaman vd. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 8. Basım, 2020.
• Küçükkalay, Hüseyin, Kur’an Dili Arapça. İstanbul: Muarrib Yayınları, 2021.
• Lubdî, Muhammed Semîr Necîb. Mu‘cemu’l-mustalahâti’n-nahviyye ve’s-sarfiyye. Beyrut: Daru’l-furkân, 1985.
• Meydan, Ahmet. “Kâfiyecî ve Nahiv Usulüne Dair Görüşleri”. Osmanlı’da Ulûm-i Arabiyye, ed. Ali Bulut vd. 113-140. İstanbul: İsar Yayınları, 2021.
• Meydânî, Ebu’l-Fazl Ahmed b. Muhammed. Mecma‘ul-emsâl. thk. Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim. 3 Cilt. Beyrut: Mektebetu’l-‘asriyye, 1444/2023.
• Mu‘cemu’l-me‘ânî. Erişim 19 Aralık 2024. https://www.almaany.com
• Musayev, İslam – Can, Sedat. “Derecik Mevlana Hâlid-i Bağdâdî Medresesinde Eğitim”.Batman Akademi Dergisi 5/1 (Haziran 2021), 229-245.
• Narin, İsmail. “Bingöl Medreselerinde Fıkıh Eğitimi”. Bingöl Araştırmaları Dergisi (Eylül2014), 9-28.
• Olçun, Muhammed Mahmut. Suyûtî’nin el-Behcetu’l-merdiyye Adlı Eserinde İstişhâd Ettiği Âyetler Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Özbalıkçı, Mehmet Reşit. “İbnu’n-Nâzım”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21/168-169. Ankara: TDV Yayınları, 2000.
• Özek, Ali. “el-Keşşâf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25/329-330. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Özdoğan, M. Akif. “Arapça’da İsm-i Fâil ve İşlevleri”. KSÜ. İlahiyat Fakültesi Dergisi 10 (2007), 55-90.
• Özdoğan, M. Akif. Arap Gramerinde Mecâz. İstanbul: Ensar Yayınları, 2019.
• Özkan, Halit. “Süyûtî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/188-198. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
• Pilatin, Übeydullah. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Faaliyet Gösteren Geleneksel Eğitim Kurumları (Medreseler) Batman-Diyarbakır ve Siirt Örneği. Elazığ: Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2011.
• Rahmânî, İshâk. “el-Mukârane beyne İbn ‘Akîl ve’l-Üşmûnî fî Şerhi Elfiyyeti İbn Mâlik”. Mecelletu Eser 33 (2020).
• Safyan, İlha – Rıza, Seyyid Muhammed. “Mukârana beyne’ş-şerheyn li’l-Elfiyye Şerhu İbn ‘Akîl ve Şerhu’s-Suyûtî”. Mecelletu Dirâsâtu’n fi’l-lugati’l-‘Arabiyye ve Âdâbihâ 4 (2011), 59-90.
• Serkis, Yusuf. Mu‘cemu’l-matbû‘atu’l-‘Arabiyye ve’l-mu‘arrebe. 1 Cilt. Kahire: Matba‘atu Serkis, 1928.
• Sîbeveyhi, Amr b. Osman. el-Kitâb. thk. Abdusselam Muhammed. 5 Cilt. Kahire: Mektebetu Hancı, 3. Basım, 1408/1988.
• Sicistânî, Ebû Dâvud Süleymân b. Eş‘as. Sünen’u Ebî Dâvud. thk. İzzet Ubeyd ed-Da‘as. 5 Cilt. Beyrut: Daru İbn Hazm, 1418/1997.
• Suyûtî, Celâluddîn Abdurrâhman. Buğyetu’l-vu‘ât fî tabakâti’l-lugaviyyîn ve’n-nuhât thk. Muhammed Ebu’l-Fazl İbrâhîm. 2 Cilt. Beyrut: Daru’l-fikr, 2. Basım, 1399/1979.
• Suyûtî, Celâluddîn Abdurrahmân, el-Behcetu’l-merdiyye fî şerhi Elfiyye, thk. Ahmed İbrâhim Muhammed Ali. 1 Cilt. Beyrut: Muessetu’l-kütübü’s-sekâfiyye, 1421/2000.
• Suyûtî, Celâluddîn Abdurrâhman. Husnu’l-muhâdara fî tarihi Mısır ve’l-Kâhire. thk. Muhammed Ebu’l-Fazl İbrâhim. 2 Cilt. Mısır: Daru’l-ihyâ Kütübü’l-‘Arabiyye, 1387/1967.
• Şa‘rânî, Ebu’l-Mevâhib Abdulvahhâb. et-Tabakâtu’s-suğrâ. thk. Muhammed Edib el-Câdir. Şam: Daru’d-diyâu’ş-Şâm, 1443/2022.
• Şehrânî, Zafer b. ‘Ayid. “el-Ehâdisu’l-vâride fî Şerhi İbn ‘Akîl ‘alâ Elfiyyeti İbn Mâlik”. Mecelletu’d-dirâsatu’l-İslâmiyye ve’l-buhûsu’l-akâdimiyye 12/84 (Ocak 2017), 516-548.
• Şerif, Abdulrahim. Es-Se‘âlibî’nin Fıkhü’l-Luğa ve es-Süyûtî’nin el-Muzhir fî- ‘Ulûmi’l-luğa ve Envâ‘uhâ Adlı Eserlerinin Karşılaştırılması. Ankara: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Şîrâzî, Seyyid Sâdık. Şerhu’s-Suyûtî (Tevdihât li’l-behceti’l-merdiyye fî şerhi’l-Elfiyye). thk. Şeyh Murtaza Ali Seyyah. 2 Cilt. Rüveys: Daru’l-‘ulûm, 1433/2012.
• Şurrâb, Muhammed b. Muhammed Hasan. Şerhu şevâhidi’ş-şi‘riyye fî ümmâti’l-kütübi’n-nahviyye. 3 Cilt. Beyrut: Muessetu’r-risâle, 1437/2007.
• Tayfur, Sabğatullah. “Kur’an’da İstihdâm Sanatı”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/22 (Haziran 2019), 250-269.
• Tekin, Ahmet - Bozkuş, Yunus. “Celâlüddîn es-Suyûtî ve el-Behcetu’l-merdiyye fî Şerhi’l-Elfiyye Adlı Eseri”. 8. Uluslararası Artemis Bilimsel Araştırmalar Kongresi, ed. Papatya Karakurt vd. (Romanya: Bzt Akademi Yayınevi, 2024), 441-460.
• Topuzoğlu, Tevfik Rüştü. “Recez”. Türkiye Diyanet Vakfı islam Ansiklopedisi. 34/509-510. Ankara: TDV Yayınları, 2007.
• Turan, Abdulbaki. “Elfiyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 11/27-29. Ankara: TDV Yayınları, 1999.
• Turan, Abdülbaki. “İbn Mâlik et-Tâî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 20/169-171. Ankara: TDV Yayınları, 1999.
• Ülker, Şehmus. Suyûtî’nin el-Behcetu’l-merdiyye ‘ala Elfiyyeti İbn Mâlik Adlı Eserindeki Şerh Metodu. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18 (2021), 19-28.
• Üşmûnî, Nûruddîn Ali b. Muhammed. Menhecu’s-sâlik ilâ Elfiyyeti İbn Mâlik. thk. Muhammed Muhyiddîn Andulhamid. Beyrut: Daru’l-kitâbu’l-‘Arabî, 1375/1955.
• Yanık, Nevzat H. “İbn Mu‘tî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/213-214. Ankara: TDV Yayınları, 1999.
• Yediyıldız‚ Fatih. Arap Gramerine Dair Yazılmış Elfiyeler ve Arap Gramerine Etkileri. İslam Bilimleri Araştırmaları Dergisi 10 (2020), 5-23.
• Yediyıldız, Fatih. “Osmanlı Döneminde Sarf ve Nahiv İlimlerinde Yazılan Manzûm Eserler”. Osmanlı’da Ulûm-i Arabiyye. ed. Ali Bulut vd. 63-88. İstanbul: İsar Yayınları, 2021.
• Yıldırım, Enbiya. “Suyûtî’ye Yöneltilen Suçlamalar (Sehâvî-Suyûtî Çekişmesi Bağlamında)”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/2 (2006), 153-179.
• Yılmaz, Osman. Bir Nahiv Bin Hilâf -Nahiv ve İlm-i Hilâfa Dair Bir İnceleme-. İstanbul: Muarrib Yayınları, 2024.
• Yusuf, Abdulaziz Muhammed. Muhâlefetu’s-Suyûtî ve mu‘aradatuhu fî kitâbi el-Behcetu’l-merdiyye fî şerhi’l-Elfiyye. Hartûm: Hartûm Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Fakültesi, Doktora Tezi, 2010.
• Ziriklî, Hayreddin. el-A‘lâm. 8 Cilt. Beyrut: Daru’l-‘ilm li’l-melâyin, 7. Basım, 1986.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kasım Mahmud b. Ömer. el-Keşşâf, thk. Ali Muhammed Muavvîd. 6 Cilt. Riyad: Mektebetu’l-abikân, 1419/1998.