Kaygıdan Göçe: Üniversite Lisans Öğrencilerinde Gelecek Kaygısının Beyin Göçüne Yönelik Tutumlarına Etkisi

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 1, 81 - 99, 30.06.2025

Sena Aktürk , Rauf Yanardağ

https://doi.org/10.47147/ksuiibf.1702726

Öz

Bu araştırmanın amacı üniversite lisans öğrencilerinde gelecek kaygısı ile beyin göçüne yönelik tutumları arasındaki ilişkiyi kuramsal çerçevede incelemektir. Çalışmada, nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli tercih edilmiştir. Araştırmanın örneklemi, 2024-2025 Eğitim-Öğretim yılı içinde Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi’nde lisans eğitimi gören 205 öğrenciden oluşmaktadır. Çalışmanın verileri, sosyo-demografik bilgi formu, gelecek kaygısı ölçeği ve beyin göçüne yönelik tutum ölçeği kullanılarak elde edilmiştir. Verilerin analizinde SPSS Statistics programı kullanılmıştır. Ölçeklere ilişkin verilerin analizinde sosyo-demografik bulgular incelenmiş; T Testi, Normallik Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), Regresyon Analizi ve Pearson Korelasyon Katsayısı Analizi uygulanmıştır. Çalışmanın bulgularına bakıldığında, kadınların erkeklere göre beyin göçü algılarında ve gelecek kaygılarında daha olumlu ve yüksek bir tutuma sahip olduğu görülmektedir. Ekonomik seviyesi düşük olanların, devlet yurdunda kalan öğrencilerin ve bekâr bireylerin gelecek kaygıları diğerlerine oranla daha yüksek çıkmıştır. Sonuç olarak istediği hayat tarzını, mutluluğu, refahı ve çalışma koşullarını Türkiye’de bulamayacağını düşünen gençlerin çözümü yurtdışına göç etme arayışında buldukları öne çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Beyin göçü , Gelecek kaygısı , Üniversite lisans öğrencileri

Kaynakça

• Babataş, G. (2007).Beyin göçü ve türkiye’nin sosyo ekonomik yapısının beyin göçüne etkisi. Öneri, 7(28), 263.
• Bakırtaş, T. & Kandemir, O. (2010). Gelişmekte olan ülkeler ve beyin göçü: Türkiye örneği. Kastamonu Education Journal, 18(3), 961-974.
• Balanuye, Ç. & Halıcı, E. (2006). Sürdürülebilir gelişme beyin göçü ve bilişim. Felsefi Bir Perspektif”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, C, 5, 18-22.
• Baştürk, B. (2023). Türkiye’de Beyin Göçü: Nedenleri ve Sosyo-Ekonomik Sonuçları Açısından Bir Analiz. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Cihan, A., Kaymak Albayrak, D., Sart, H., Aydın Sünbül, Z. (2023). Genişletilmiş bir ön görüşme formu aracılığıyla üniversite öğrencilerinin psikososyal sorunlarının incelenmesi. Bogazici University Journal of Education, 40-2(2), 119-156. https://doi.org/10.52597/buje.989641
• Cihan, F. G., Kutlu, R., & Karademirci, M. M. (2017). İntörn doktorların stresle başa çıkma durumları ile gelecek kaygı düzeyleri. JAREM 7: 122-7. https://acikerisim.erbakan.edu.tr/server/api/core/bitstreams/1195da5b-8920-40ce-bc67-52c2aa4c510a/content
• Danış, M. Z. (2006). Davranış bilimlerinde ekolojik sistem yaklaşımı. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 9(9), 45-54. https://doi.org/10.21560/spcd.05027
• Deviren, N. V. & Daşkıran, F. (2014). Yurt dışında eğitim görüp geri dönen öğretim elemanlarının beyin göçüne bakışı: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (41).
• Ekici, S. & Tuncel, G. (2015). Göç ve insan. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 9-22.
• Erener Özalçın, S. & Çolakoğlu, N. (2024). Üniversite öğrencilerinin gelecek ile ilgili kaygılarının mezuniyet beklentileri üzerindeki etkisinde gelecek vizyonlarının aracı rolü. İletişim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 4(2), 276-305. https://doi.org/10.59534/jcss.1542122
• Euronews (2025). Erişim Linki: https://tr.euronews.com/my-europe/2025/01/02/turkiye-avrupadaki-en-uzun-ortalama-calisma-suresine-sahip-442-saat (Erişim tarihi: 10.03.2025).
• Gedikli, E. & Akdoğan, R. (2023). Sağlık yönetimi öğrencilerinin gelecek kaygısı ile mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Abant Sağlık Bilimleri ve Teknolojileri Dergisi, 3(3), 1-12.
• Gencer, T. E. & Güzel, B. (2021). Göç, Göçmenlerle Çalışma ve Sosyal Hizmet. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Geylani, M. & Çiriş Yıldız, C. (2022). Üniversite öğrencilerinde gelecek kaygısı ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 10(1), 284-300. https://doi.org/10.33715/inonusaglik.1011330
• Günay, E., Atılgan, D., & Serin, E. (2017). Dünya’da ve Türkiye’de göç yönetimi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), 37-60.
• Güneş, C. & Çetin, T. (2020). Ortaokul öğrencilerinin beyin göçü kavramına ilişkin algılarının incelenmesi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(2), 928-955. http://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.20.05.1330
• Güngör, N. D. (2003). Brain drain from Turkey: an empirical investigation of the determinants of skilled migration and student non-return (Doctoral dissertation, Middle East Technical University (Turkey)).
• https://www.ajans369.com/turkiye-avrupa-maas-ortalamasinda-sonuncu-oldu (08.02.2025).
• İnan, M., Var, L., Kurtuldu, T. & Cihan, B. B. (2024). Üniversite son sınıf öğrencilerinin gelecek kaygılarını çözümlemek. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 18(1), 79-90.Doi: 10.61962/bsd.1443434
• Kaya, M. (2009). Beyin göçü/entellektüel sermaye erozyonu bilgi çağının gönüllü göçerleri: beyin gurbetçileri. Eğitime Bakış Dergisi, 5(13), 14-29.
• Lee, E. S. (1966). A Theory of Migration. Demography, 3, 47-57.
• OECD (2019). International Migration: The Human Face of Globalisation Summary in Turkish/ Uluslararası Göç: Küreselleşmenin insani Yüzü Türkçe Özet. 17 Kasım 2024 tarihinde https://www.oecd.org/insights/43569201.pdf adresinden alınmıştır.
• Okutan, E. & Akbaş, M. G. (2019). 15-24 Yaş arası öğrencilerin kariyer kaygılarını incelemeye yönelik literatür araştırması. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 7(1), 33-41.
• Orallı, L. E. & Atasever, B. (2023). Modern Göç Teorileri. Erişim adresi: https://tesam.org.tr/wp-content/uploads/2023/05/Levent-Ersin-Oralli-Bulent- Atasever.pdf
• Öncü, E., Selvi, H., Vayısoğlu, S. K. & Ceyhan, H. (2018). Hemşirelik öğrencilerinde beyin göçüne yönelik tutum ölçeği geliştirilmesi: Güvenirlik ve geçerlik çalışması. Cukurova Medical Journal, 43(Ek 1), 207-215. https://doi.org/10.17826/cumj.427962
• Pallant, J. (2017). SPSS Kullanma Kılavuzu: SPSS İle Adım Adım Veri Analizi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Padilla-Walker, L. M. & Nelson, L. J. (2017). Flourishing in emerging adulthood: Positive development during the third decade of life. Oxford University Press.
• Sağırlı, M. (2006). Eğitim ve İnsan Kaynağı Yönünden Türk Beyin Göçü: Geri Dönen Türk Akademisyenler Üzerine Alan Araştırması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Santrock, J. W. (2014). Yaşam Boyu Gelişim (Çeviri Ed. G. Yüksel). Ankara. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Şanlı Kula, K., & Saraç, T. (2016). Üniversite öğrencilerinin gelecek kaygısı. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(33), 227-242. https://openaccess.ahievran.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12513/856
• Şimşek, M. (2006). Beşeri Sermaye ve Beyin Göçü Kapsamında Türkiye: Karşılaştırmalı Bir Analiz. Bursa: Ekin Kitabevi.
• Tekeli, T. N. (2022). Gelecek Kaygısının Üniversite Öğrencilerinin Yaşam Doyumu Ve Romantik İlişkilere Etkisinin İncelenmesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul Aydın Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Türk Dil Kurumu (2024). Türk dil kurumu sözlükleri. 15 Kasım 2024 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden alınmıştır.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2023). Uluslararası göç istatistikleri.10 Kasım 2024 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Uluslararasi-Goc-Istatistikleri-2023-53544 adresinden alınmıştır.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2021).Yükseköğretim beyin göçü istatistikleri, 2021-2023. 17 Şubat 2025 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yuksekogretim-Beyin-Gocu-Istatistikleri-2021-2023-53839 adresinden alınmıştır.
• Uluslararası Göç Örgütüne: World Migration Report (2022). 10 Kasım 2024 tarihinde https://publications.iom.int/books/worldmigration-report-2022 adresinden alınmıştır.
• Yavuzer, H. (2010). Eğitim durumu ve beyin göçü bakımından Amerika’daki Türkler. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, (08), 89-107.
• Yayak, A. (2017). Göçmenlerin ayrımcılık algıları ile özdeşleşme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 21(3), 557-576.
• Yılmaz, E. (2020). Uluslararası beyin göçü hareketleri bağlamında Türkiye’deki beyin göçünün durumu. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 220-232.
• Zorbaz, O. & Bilge, F. (2019). Suça sürüklenen çocukların değerlendirilmesinde ekolojik sistem yaklaşımının kullanımı: Olgu sunumu. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 19(44), 793-813.
• Zweig, D. (2006). Competing for talent: China's strategies to reverse the brain drain. Int'l Lab. Rev. 145, 65.