Maraşlı Rıdvan-Zâde Ali Efendi's Waqfs

Yıl 2024, , 877 - 883, 31.08.2024

Deniz Kurtboğan

https://doi.org/10.33437/ksusbd.1414164

Öz

The waqf (Islamic foundation) had a very important place in the social, cultural and economic life of the Ottoman Empire. Waqfs, which had a profound impact on social life, were the main institutions of social relief and solidarity in the Ottoman Empire. One of them, Rıdvan-zâde Ali Efendi, established charitable waqfs in Maraş. As can be understood from Ali Efendi's waqfiyya, he built many structures that served the spiritual world of individuals and turned these structures into waqf. The most important of these structures were mosques, madrasahs, inns and hammams. The assets of the waqfs established by Ali Efendi were the rental income from movable and immovable properties. Ali Efendi divided the revenues of his waqfs into three aspects. First, a large portion of these revenues was used to pay the salaries of the waqf officials. Another part of the income was allocated to the maintenance and repair expenses of the waqf. Finally, a significant portion of this income was spent on the salaries of the mosques in different parts of Marash and the officials in Madinah al-Munawwara. Although Ali Efendi's foundations have not survived to the present day, it is understood that he made a great contribution to the social and cultural life of Marash during the period under study.

Anahtar Kelimeler

Waqf, Maraş, Rıdvan-zâde Ali Efendi.

Maraşlı Rıdvan-Zâde Ali Efendi’nin Vakıfları

Öz

Osmanlı Devleti’nin sosyal, kültürel ve iktisadi hayatında vakıf müessesinin çok önemli bir yeri vardır. Sosyal hayat üzerinde derin tesirler bırakmış olan vakıflar Osmanlı Devleti’ndeki temel sosyal yardımlaşma ve dayanışma müesseseleridir. Bu amaçla vakıf kurucuları, menkul ve gayrimenkullerini kamu yararına ebediyen tahsis etmekteydiler. Bunlardan biri olan Rıdvan-zâde Ali Efendi, Maraş’ta hayrî vakıflar kurmuştur. Ali Efendi’nin vakfiyelerinden anlaşılacağı üzere bireylerin manevi dünyasına hizmet eden birçok yapı inşa ederek bu yapıları vakıf haline getirmiştir. Bu yapıların başında özellikle cami, medrese, han, hamam gibi kuruluşlar gelmektedir. Ali Efendi’nin kurmuş olduğu vakıfların akarları menkul ve gayrimenkullerden elde edilen icar gelirleridir. Ali Efendi vakıflarının gelirlerini üç cihete ayırmıştır. İlki bu gelirlerden elde edilen meblağın büyük bir kısmından, vakıf görevlilerinin maaşı ödenmiştir. Elde edilen gelirlerin diğer bir kısmı vakfın bakım ve tamir masraflarına ayrılmıştır. Son olarak elde edilen bu gelirlerin önemli bir kısmını ise Maraş’ın değişik bölgelerinde yer alan camilerin ve Medine-i Münevvere ’de bulunan görevlilerin maaşlarına ayrılmıştır. Ali Efendi’nin vakıfları her ne kadar günümüze ulaşmamış olsa da incelenen dönemde Maraş’ın sosyal ve kültürel hayatına büyük katkı yaptığı anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Vakıf, Maraş, Rıdvan-zâde Ali Efendi.

Kaynakça

• Akgündüz, A. (1990). Osmanlı kanunnameleri ve hukuki tahlilleri, C.1. Osmanlı Araştırmaları Vakfı.
• Baltacı, C. (1976). XV-XVI Asırlarda Osmanlı medreseleri. İrfan Matbaası.
• Baş, Y. ve Tekin, R. (2007). Maraş vakıfları (Dulkadirli ve Osmanlı Dönemi). Oğuz Dulkadıroğlu Bektik Kültürünü Yaşatma Derneği Kültür Hizmeti.
• Çivizâde, Mehmed Muhyiddin Efendi. Ebüssuud’a Reddiye, İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Reşid Efendi, 1177. Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı arşivi, Cezayir ve Rakka ahkam defteri, (BOA) A. DVNSAHK. CZRKd, 002. İlmiye Salnamesi (1324) Matbaa-i Âmire.
• Kafadar, C. (1995). Between two words the construction of the Ottoman State. University of California Press.
• Kandemir, M. Y. (2010). es-Şifâ. İslam ansiklopedisi (C. 39, ss. 134-138). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Mandaville, J. E. (1979). Usurious piety: Cash waqf controversy in the Ottoman Empire. IJMES, (X), 289-308. Uludağ, S. (1994). Delâ’ilül-Hayrât. islam ansiklopedisi (C. 9, ss. 113-114). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Osmanlı devletinin ilmiye teşkilâtı. Türk Tarih Kurumu.
• Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi (VGMA), Defter No: 582, 607, 731.
• Yediyıldız, B.. (2003). XVIII. Yüzyılda Türkiye’de vakıf müessesesi, Bir Sosyal Tarih İncelemesi, Türk Tarih Kurumu.
• Zilfi, M. C. (1993). Sultan Suleyman and the Ottoman Religious establishment. İçinde. H. Inalcik ve C. Kafadar (Ed.) Süleyman the Second and his Time (ss. 109-120). The Isis Press.