Kahramanmaraş'ın Kurtuluşunda Etkin Olan Paradigmanın Kur’ani Referansları

Yıl 2020, , 113 - 143, 01.04.2020

Arslan Karaoğlan

https://doi.org/10.33437/ksusbd.656290

Öz

Anadolu Coğrafyasının, yaşamlarını sürdürebilmeleri ve uluslararası platformda söz sahibi olmaları için defalarca sömürgeci güçlere ve yapılara karşı özgürlük ve hürriyet savaşımına girdikleri olmuştur. Verilen bu mücadeleyi bütün dünyaya örnek olacak şekilde yüce milletimiz ortaya koymuş en büyük gücünü de inanç değerlerinden ve tarihi geleneğinden almıştır. Bu mücadeleyi veren kentlerden biri de Kahramanmaraştır. Maraş Millî Mücadelede destan yazarak Kurtuluş savaşımıza yön veren şehirlerin başında gelmektedir. Milli mücadelede etkin olan paradigmanın dini mefkuresi ve Kur’ânî referansları üzerinde maalesef günümüzde hassasiyetle durulmamakta ve yok edilmeye çalışılmaktadır.
Dinî düşüncenin ve Kur’ânî referansların milli mücadeleye kattığı canlılık ve verdiği katkı, ‘cihat’, ‘gaza’ (fetih), ‘şehitlik’, ‘gazilik’, ‘semboller’, ‘vatan sevgisi’, ‘Cuma namazının özgür bir ortamda kılınabileceği’, ‘askerlik ve namusun kutsallığı inançları’, ‘hayatın merkezinde camilerin işlevselliği’, ‘mücadelenin verildiği ortamda yaşayan ulemanın dik ve ilkeli duruşları’ kanalıyla olmuştur. Makalede sıralanan bazı ögeler Kur’ân perspektifinden ele alınmış, millî mücadelede ve vatan savunmasında büyük bir katkı sağladığına vurgu yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Milli mücadele, Kur'an, Vatan, Şehitlik, Ulema

The Quranî References Of Paradig Influenced In The Rescue Of Kahramanmaraş

Öz

Anatolian Geography has been engaged in the struggle for freedom and liberty against the colonial powers and structures many times in order to sustain their lives and to have a voice in the international platform. Our supreme nation has put forth this struggle as an example to the whole world and has taken its greatest power from the values of faith and historical tradition. Kahramanmaras is one of the cities that make this struggle. Maraş is one of the leading cities in the National Struggle by writing epics. Unfortunately, one of our souls and emotions, which is our unity fee, which is not emphasized and tried to be destroyed, is religious mefkure and Qur'anic references.
The vitality and contribution made by religious opinion and Qur'anic references to the national struggle, 'jihad', 'gaza' (conquest), 'martyrdom', 'veterans',' symbols', 'love of homeland', 'Friday prayer can be made in a free environment 'military and honor beliefs of sacredness', 'the functionality of mosques in the center of life', 'the ulema living in the environment where the struggle is steep and principled stance' has been through. In this article, all these elements are discussed from the perspective of the Qur'an and it is emphasized that it makes a great contribution to the national struggle and the defense of the homeland.

Anahtar Kelimeler

National Struggle, Qur'an, Homeland, Martyrdom, Ulema

Kaynakça

• Abay, Ahmet (2012), Kur’ân’da Kişilik Eğitiminin Temelleri, Düşün Yayıncılık, İstanbul.
• Abay, Ahmet (2016), “Fatiha Suresi ve Şahsiyet İnşası”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 27:16, ss. 91-134.
• Abdulbâkî, Muhammed Fuâd (2007), el-Mu’cemu’l-Mufehres, Dâru’l-Hadis, Kâhire.
• Akbıyık, Yaşar (1999), Milli Mücadele’de Güney Cephesi Maraş, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
• Akdoğan, Bayram (2013), “Çeşitli Yönleriyle Ezanlarımız”, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18:29, ss. 9-63.
• Akseki, Hamdi(1968), Ahlâk Dersleri, Üçdal Yayınları, İstanbul.
• Alcıoğlu, Mehmet Adil (2006), Tarihte Alcı-Tecirli Beğdili-İlbeyli Elbeyli Türkmenleri Soykimlikleri, Has Ofset, Kahramanmaraş.
• Aydın, Ömer (2007), Kur’ân-ı Kerim’de İman-Amel İlişkisi, İşaret Yayınları, İstanbul.
• Baş, Yaşar ve Tekin, Rahmi (2007), Maraş Vakıfları (Dulkadirli ve Osmanlı Dönemi), Konya.
• Battal, Hurşit (1971), “Gaziantep Müdafileri”, Gaziantep Kültür Dergisi, Gaziantep, S. 13, ss. 20-40.
• Bayraklı, Bayraktar (2007), Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur’ân Tefsiri, Bayraklı Yayınları, İstanbul.
• Beydâvî, Nasuruddin Ebî Saîd Abdullâh b. Ömer b. Muhammed eşŞirâzî (1999), Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut.
• Câhiz, Ebû Osmân Amr b. Bahr b. Mahbûb ty., Resâil, nşr. Abdüsselâm M. Hârûn, Mektebetü’l-Hancî, Kahire.
• Cessâs, Ebu Bekr Ahmed b. Ali er-Râzî (1994), Ahkâmu’l-Kur’ân, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut.
• Cürcânî, Ali b. Muhammed (1983), Kitâbu’t-Ta’rifât, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut.
• Çağrıcı, Mustafa (2012) “Vatan”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Çelik Recep, (2000), Millî Mücadele’de Din Adamları-2, Emre Yayınları, İstanbul.
• Çetin, Abdurrahman, (1995), “Ezan”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul.
• Doğan, A. (2014), Çanakkale'den Cumhuriyet'e Maraşlı Şehitler 1, Berikan Yayınları, Ankara.
• Ebu's-Suud, Kadi'l-Kudat İbn Muhammed el-İmadi'l-Hanefi ty., İrşadü’l-Akli’s-Selimi ila Mezayal-Kitabi'l-Kerim, thk. Abdulkadir Ahmed Ata, Mektebetü'r-Riyâdi'l-Hadise, Riyad.
• Ersoy, Mehmet Akif (2003), Safahat, İstanbul.
• Eycil, Ahmet (1999), Osmanlı’nın Son Döneminde Maraş’ta Ermeni Siyasi Faaliyetleri, Gün Yayıncılık, Ankara.
• Ferahidi, Halil b. Ahmed (2003), Kitabü’l-Ayn Mürettiben ala Hurüfi’l-Mu’cem, thk.: Abdülhamid Hemavi, Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut.
• Göktürk, İsmail ve Yılmaz, Mehmet (2018), “Kahramanmaraş Şehir Kimliği Üzerine Toplumsal Yapı Çözümlemesi”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8:2, ss. 34-19.
• Görgülü, Hasan Ali (2000), “Hz. Muhammed’’in Vatan Savunmasına verdiği Önem ve Bunun Müslümanlar Üzerinde Devam Eden Etkisi”, II. Kutlu Doğum Sempozyumu, 20 Nisan 1999, Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, ss. 81-108.
• Gözler, H. Fethi (1965), Vatan ve Kahramanlık Şiirleri Antolojisi, İnkılâp ve Aka Kitabevleri, İstanbul.
• Güzel, Hasan (1988), Konya’da Milli Mücadele'yi Destekleyen Din Adamları, Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), AÜTİTE, Ankara.
• Hanefi, Palabıyık (2008), “Millî Mücadeleye Destek Ve Arkaplan Olarak Dinî Düşünce Dinî Ve Gelenekler”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 36, ss. 225-262.
• Harmancı, Abdullah, (2017), “Yeni Türk Şiirinde “Ezan”, Sosyoloji Divanı, 10: 5, ss. 219-226.
• İbn Aşur, Muhammed Tahir (1984), et-Tahrir ve't-Tenvir, ed-Dârü't-Tûnusî, Tunus.
• İbn Düreyd, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasen el-Ezdî el-Basrî (1344), el-Cemhere fi’l-Luga, Haydarabad.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdülmelik (1987), es-Sîretü’n-Nebeviyye, Kâhire.
• İbn Kesir, Ebü’l-Fidâ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr b. Dav’ el-Kaysi (1419), Tefsirü'l-Kurani'l-Azim, thk: Muhammed Hüseyin Şemseddin, Dârül-Kütübil İlmiyye, Beyrut.
• İbn Manzur, Ebü’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem ty., Lisanü’l-Arab, thk.: Abdullah Ali el-Kebir, Dârü'l-Mearif, Kahire.
• İbn Sa’d Ebû Abdillah Muhammed (1985), Kitâbu Tabakâti’l-Kebîr (et-Tabakâtü’l-Kübrâ). Beyrut.
• İbn Arabî, Ebû Bekr Muhammed b. Abdillah (2003), Ahkâmü’l-Kur’ân, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut.
• İbnü’l-Cevzî, Cemaleddin Ebü’l-Ferec Abdurrahman b. Ali b. Muhammed (1422), Zâdü’l-Mesir fî İlmi’t-Tefsir, thk.: Abdurrezzak el-Mehdi, Darü’l-Kütübi’l-Arabiyyi, Beyrut.
• İsfehânî, Râgıb (2005), el-Müfredat fî Garibi’l-Kur’ân, Darü’l-Marife, Beyrut.
• Kamiloğlu, Ramazan (2010), “Türk Kültüründe Ezan ve Makamları”, Hikmet Yurdu Dergisi, C. 3, S. 5, ss. 221-238.
• Kaplan, Mehmet (1978), Nesillerin Ruhu, Dergah Yayınları, İstanbul.
• Kaplan, Mehmet- Enginün, Emil İnci- Birinci, Birol- Necdet, Devrin- Uçman, Abdullah (1992), Yazarlarının Kalemiyle Milli Mücadele, Kültür Bakanlığı Yayını, Ankara.
• Karaman, Hayreddin ve diğer. (2007), Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara.
• Karaoğlan, Arslan (2019), “Nûr Sûresi 39-40. Âyetleri Bağlamında İnkârcı Tutum ve Davranışların Allah Katındaki Değeri”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10:6, ss. 7-37.
• Kasımi, Muhammed Cemaleddin (1332), Mehasinü’t-Tevil, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut.
• Kısakürek, Necip Fazıl (2005), Çile Bütün Şiirleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Koç, Kemalettin (2009), “Tarih Boyunca Maraş Şehri’nin Gelişmesini Etkileyen Faktörler”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 21, ss. 311-326.
• Kurtubi, Ebu Abdullah Muhammed b. Ahmed b Ebi Bekir (2006), el-Cami li Ahkâmi’l-Kur’ân, thk. Muhammed Rahvan Arkususi, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut.
• Kutub, Seyyid (2003), Fi Zilali'l-Kur'ân, Darü'ş-Şuruk, Kahire.
• Küçük, Cevdet (2005), Milli Mücadele, Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Leyla, Gürkan Salime (2010), “Şehid”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, İstanbul. Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd (2017), Tevilatu’l-Kur’ân. Edit. Yusuf Şevki Yavuz, Ensar Yayınları, İstanbul.
• Meriç, Cemil (1979), Bu Ülke, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Ögel, Bahaeddin (1988), Dünden Bugüne Türk Kültürünün Gelişme Çağları, Türk Dünyası Araştırma Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Önkal Ahmet (1983), “Asr-ı Saadet'te Mescidin Önemi ve Yaptığı Görevler”, Diyanet İlmi Dergisi,19, ss.49-55.
• Önkal, Ahmet-Bozkurt Nebi (1993), “Cami”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, İstanbul.
• Özalp, Yalçın (2005), Ermeni İntikam Alayı Maraş’ta Vesikalar 1919- 1920, Belediyesi Yayınları, Kahramanmaraş.
• Öztürk, Mustafa Tahir (2001), Türk Din Musikisinde Ezan, Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Öztürk,Mahmut (2017),İstiklalMarşı’nı Kur’an-ı Kerim Işığında Okumak, KastaşYayınları, İstanbul.
• Râzî, Fahreddin Ebu Abdullah Muhammed b. Ömer (1981), et-Tefsirü’l-Kebir: Mefatihü'l-Gayb, Dârü’l-Fikr, Beyrut.
• Sarıkoyuncu, Ali, (1995) Milli Mücadele’de Din Adamları I-II, Diyanet İşleri Bakanlığı Yayını, Ankara.
• Sütçü, Tevfik (2004), Tanzimat Sonrası Türk Edebiyatında Vatan Terimi (Başlangıçtan 1918’e kadar)”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şâfiî, Muhammed b. İdris (1990),el-Umm, Dâru’l-Ma’rife, Beyrût.
• Şahingöz, Mehmet (1986), İzmir, Maraş ve İstanbul'un İşgali üzerine yapılan Protesto ve Mitingler, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali Muhammed (1414), Fethu’l-Kadir, Darü İbn Kesir, Beyrut.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr (2000), Câmiü’l-Beyân fî Tefsîri’l-Kurʾân, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut.
• Tansel, Selahattin (1991), Mondros'tan Mudanya'ya Kadar, MEB Basımevi, Ankara.
• Taş, Necati Tayyar (1994), “Gazilik ve Sehitlik”, Türk Yurdu, 79: 14, ss.58-76.
• Turan, Ömer (1997), “Millî Mücadelenin Lehine Kamuoyu Oluşumunda Din Adamları”, Türk Yurdu, Ekim, 122:17, ss.821-834.
• Tümer, G ve Küçük, Abdurrahman (1993), Dinler Tarihi, Ankara.
• Uzun, Mustafa (1995), “Ezan, Edebiyat”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Vâkıdî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer (1984), Kitâbü’l-Meğâzi, Beyrut.
• Yakar, Serdar (2012), Maraş Millî Mücadelesinde Bayrak Olayı ve Aşıklıoğlu Hüseyin, Kahramanmaraş.
• Yardımcı, Mehmet(1996), “Geçmişin Sessiz Tanıkları Tahta Minareler”, Kültür ve Sanat, 30, ss. 62-64.
• Yazır, Muhammed Hamdi (1979), Hak Dini Kur'an Dili, Eser Neşriyat, İstanbul.
• Zarifoğlu, Cahit (1993), Konuşmalar, Beyan Yayınları, İstanbul.
• Zarifoğlu, Cahit (2014), Bir Değirmendir Bu Dünya, Beyan Yayınları, İstanbul.
• Zemahşeri, Ebü’l-Kasım Carullah Mahmud b. Ömer b. Muhammed (1994), el-Keşşaf an Hakaikı Gavamizi't-Tenzil ve Uyuni'l-Ekavili fi Vücuhi’t-Te’vil, thk. Adil Ahmed Abdülmecid, Mektebetü’l-Ubeykan, Riyad.