XVIII. Century In Sivas, An Agha: Hatip-Zâde Es-Sayyid Ali Agha And His Wealth

Yıl 2014, Cilt: 11 Sayı: 1, 65 - 88, 14.06.2014

Muhammed Aydın

Öz

The heritage is the whole estates of a person, movable property or real property, that he left behind him after the death. The written documents containing the information about is called “heritage records”.These documents gives list of all the properties of the person who died. Therefore, these documents allows us to have knowledge about the inheritor‟s lifestyle, economic status, daily life, education, social status etc. This study aims at mirroning the life, socio-economic level and family ties of Hatip-zâde Es-Sayyid Ali Agha in the XVIIIth century, one of the member of the leading families of Sivas, based on the inheritance records of his. In addition, it also provides information on how a rich person became a deptor and his social life and family life.(SŞS,5/282, 283, 284).

Anahtar Kelimeler

Sivas, Legacy, Agha, Âyan, Hatip-zâde

XVIII. Yüzyılda Sivas’ta Bir Ağa: Hatib-Zade Es-Seyyid Ali Ağa Ve Serveti

Öz

Tereke, ölen bir kişinin mirasçılarına bıraktığı menkul ve gayr-i menkul tüm mal varlıklarına denilmektedir. Bunların yazıldığı belge ve tutanaklara ise, tereke kayıtları denir. Bu belgeler kişinin ölürken sahip olmuş olduğu tüm mal varlıklarının listesini vermektedir. Bundan dolayı bu belgeler kişinin yaşam tarzı, ekonomik durumu, gündelik yaşamı, eğitim durumu, sosyal statüsü vb.. konular hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlamaktadır. Bu çalışma; XVIII. Yüzyılda Sivas‟ın önde gelen ailelerinden Hatip-zâde Es-Seyyid Ali Ağanın ölümünden sonra tutulan tereke kaydından yola çıkarak, hayatına bir ayna tutmayı ve onun sosyo-ekonomik düzeyi ile aile bağlarını ortaya koymayı hedeflemektedir. Ayrıca tereke kaydından hareketle Sivas‟ta yaşayan bir Efendinin varlıklı bir yaşamdan nasıl borçlu bir yaşama düştüğü, sosyal hayatı ve evi hakkında da bilgiler verilmiştir (SġS,5/282,283,284).

Anahtar Kelimeler

Sivas, Tereke, Ağa, Âyan, Hatip-zâde

Kaynakça

• A. Arşiv Vesikaları Sivas Şer‟iye Sicili, 2 No‟lu Defter, ss. 38. Sivas Şer‟iye Sicili, 3 No‟lu Defter, ss. 105,152,166,218,255. Sivas Şer‟iye Sicili, 5 No‟lu Defter, ss. 26,56,282,283,284. B. Kitaplar ve Makaleler Fekete, Lajos (1965), (Çeviren M. Tayyip Gökbilgin), “16. Yüzyılda Taşralı Bir Türk Efendi Evi”, BELLETEN, XXIX/113-116, Ankara, ss.457-480. Saadet, Maydaer (2008), “XVII. Yüzyılda Bursa‟da Emekli Bir Kadı; Baldırzade Oğlu Derviş Mehmet Efendi ve Serveti”,Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 17, Sayı:2, Bursa, ss.569-592.
• Sivas Ziyabey Kütüphanesi, Yazma Eserler Bölümü, Numan Efendi Mecmuası, nr.189 Mehmet, Karagöz (2009), “Ayıntab ( Antep) A‟yanı Es-Seyyid El Hac Mehmed Ağa bin Es-Seyyid Battal Ağa‟nın Terekesi”,Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:19,Sayı 2,Elazığ,ss.315-328.
• Suraiya, Faroghi (2003), “18. yüzyıl Bursası‟nda Zengin Olmak: Debbağ Hacı İbrahim‟in Serveti,”Osmanlı Dünyasında Üretmek, Pazarlamak, Yaşamak”,(çev. Gül Çağalı Güven- Özgür Türesav), İstanbul , ss.199200.
• İlhan, Ege (2006), ”Son Dönem Osmanlı Tarihinde Bir A‟yân Ailesi Zaralızâdeler “, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Sivas , ss.34-37.
• Ömer Lütfi, Barkan (1966), “Edirne Askeriye Kassamına Ait Tereke Defterleri (1545-1659), Belgeler III/V,VI Türk Tarih Kurumu, Ankara , ss.1-479 Orhan, Kılıç (2007), "Harputlu Hacı Osman'ın 1725 Tarihli Terekesi ve Düşündürdükleri", Turkish Studies-Türkoloji Araştırmaları, e-dergi, www.turkishstudies.net, vol. 2/1, Winter, ss. 17-28.
• Ömer, Demirel (2006), “Sivas Tüccar ve Esnafının Mal Varlıkları İle Borç Alacak İlişkileri”,Osmanlı Dönemi Sivas ġehri –Makaleler-,Sivas ,ss.129-139.
• Zübeyde Güneş, Yağcı- Serdar, Genç (2009), “XIX. Yüzyılda Balıkesirli Bir Paşa: Giridizâde Mehmet Paşa ve Serveti / A Pasha From Balıkesir İn The Nıneteenth Century: Giridizâde Mehmed Pasha And Hıs Wealth”,Uluslar arası Sosyal Araştırmalar Dergisi / The Journal of İnternational Social Researc,Volume 2/6 Winter, ss.282-293.
• Ömer, Demirel (2006), “ Sivas Vakıf Görevlileri‟nin Unvan Ve Lakaplarına Dair”,Osmanlı Dönemi Sivas ġehri –Makaleler-,Sivas,ss.178-181.
• Mehmet Zeki, Pakalın (1993), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, I, İstanbul, ss. 323.
• Reşat Ekrem, Koçu (1969), Türk Giyim, Kuşam ve Süslenme Sözlüğü,Ankara ,ss. 102.
• Ömer, Demirel- Muhiddin, Tuş- Adnan, Gürbüz, “Osmanlı Anadolu Ailesinde Ev, Eşya ve Giyim-Kuşam”,Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, C.II, ss.703-755. İsmail, Parlatır (2006), Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Ankara , ss. 1249
• Suraiya, Faroghi, Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam ( Ortaçağdan Yirminci Yüzyıla Kadar), Türk Tarih Kurumu Yayınları, ss.301-302.