XX. Yüzyılın Başlarında Osmanlı Devletinde Aile Kurumu: Besni Örneği

Yıl 2016, Cilt: 13 Sayı: 1, 0 - 0, 19.10.2016

Mehmet Yetişgin Toroshan Özdamar

Öz

: Aileler, toplumu oluşturan ve onun devamlılığını sağlayan temel toplumsal kurumlardandır. Bir toplumu anlamak için öncelikle o toplumun aile kurumu incelenmelidir. Bu temel prensipten yola çıkarak Osmanlı Devleti'nin XX. yüzyıl başındaki durumunu anlayabilmek için bu dönem aile yapısını incelemek gereklidir. Bu çalışma da şer'iyye sicilleri vasıtsıyla tipik bir Osmanlı-Anadolu kenti olan Besni'nin aile yapısı incelenmektedir. Bu doğrultuda çalışmanın  temel çıkış noktası 176, 184, 196 ve 202 numaralı Besni şer'iyye sicilleridir. 1905-1923 yılları arasını kapsayan bu siciller Besni Şer'i mahkemelerine yansıyan evlenme, mihr, boşanma, nafaka, miras gibi konuları içerir. Sosyal tarihçiliğin özgün kaynakları olan bu belgeler doğrultusunda mikro düzeyde Besni ailesi, makro düzeyde Osmanlı ailesi konu edilmektedir. Çalışmada ailenin temel öğeleri olan evlenme, boşanma, miras gibi konular ile ailenin sosyo-ekonomik yapısı sicillerden elde edilen bulgularla incelenmektedir. Buna göre Besni ailesi Osmanlı dönemi aile yapısının küçük bir örneğidir.

Anahtar Kelimeler : Besni, Osmanlı Ailesi, Osmanlı Aile Hukuku, İslam Miras Hukuku, Şer'iyye Sicilleri