SAĞLIK HİZMETLERİNDE ÇALIŞANLARIN ENDÜSTRİ 4.0 TEKNOLOJİLERİ İLE İLGİLİ KAVRAMSAL FARKINDALIK DÜZEYİNİN BELİRLENMESİ ÜZERİNE BİR UYGULAMA

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 1, 268 - 290, 30.04.2024

Bestami Kara , Yusuf Yalçın İleri

Öz

Çalışmanın amacı; sağlık hizmetlerinde çalışan hekim, hemşire ve diğer sağlık çalışanlarının Endüstri 4.0 ile ilişkili teknolojiler hakkındaki kavramsal farkındalık düzeyini belirlemek ve değerlendirme sonucunda sağlık çalışanlarının Endüstri 4.0 kavramları hakkında farkındalık düzeylerini artırabilecek çözüm önerileri sunmaktır. Araştırmanın evrenini Türkiye’nin Hatay ilinde bulunan biri devlet, birisi üniversite ve bir diğeri de özel hastane olmak üzere toplamda üç hastanede çalışan hekim, hemşire ve diğer sağlık çalışanları oluşturmaktadır. Yapılan hesaplama sonucunda örneklem 355 olarak bulunmuş ve 448 katılımcı ile çalışma gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların %49,6’sı bilgisayar kullanma ile ilgili her hangi bir eğitim almamıştır. Katılımcıların %56,3’ü kendini bilgisayar kullanma konusunda yeterli görmektedir. Katılımcıların %87,1’i Endüstri 4.0 kavramı ile ilgili her hangi bir bilgisinin olmadığını belirtmiştir. Katılımcıların %98,9’u Endüstri 4.0 teknolojileri ile ilgili her hangi bir eğitim almadığını belirtmiştir. Araştırma sonucunda cinsiyet, eğitim durumu, unvan, hastane türü değişkenleri ile Endüstri 4.0 Kavramsal Farkındalık Ölçeği (KFÖ) puan ortalamaları arasında anlamlı farklılık tespit edilmiştir (p<0,05). Katılımcıların cinsiyet, yaş, eğitim durumu ve unvan değişkenleri ile Endüstri 4.0 kavramı ile ilgili bilgi durumu arasında anlamlı farklılık tespit edilmiştir (p<0,05). Katılımcıların yaş ve hastane türü değişkenleri ile Endüstri 4.0 teknolojileri ile ilgili eğitim almayı isteme durumları arasında anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir (p<0,05).

Anahtar Kelimeler

Endüstri 4.0, Sağlık 4.0, Sağlık Bilişim Sistemleri, Sağlık Yönetimi

Kaynakça

• Ahmed, M., AlQadhi, S., Mallick, J., Kahla, N.B., Le, H.A., Singh, C.K., & Hang, H.T. (2022). Artificial neural networks for sustainable development of the construction industry. Sustainability, 14(22), 14738.
• Al-Jaroodi, J., Mohamed, N., & Abukhousa, E. (2020). Health 4.0: on the way to realizing the healthcare of the future. IEEE Access, 8, 211189-211210.
• Altındiş, S., & Morkoç, İ.K. (2018). Sağlık hizmetlerinde büyük veri. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 257-271. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.366227
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2012). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (7. Baskı). Sakarya Yayıncılık.
• Andreoni, A., & Anzolin, G. (2020). A revolution in the making? Challenges and opportunities of digital production technologies for developing countries. UNIDO Department of Policy, Research and Statistics Working Paper (No:07/2019).
• Ashima, R., Haleem, A., Bahl, S., Javaid, M., Mahla, S.K., & Singh, S. (2021). Automation and manufacturing of smart materials in Additive Manufacturing technologies using Internet of Things towards the adoption of Industry 4.0. Materials Today. Proceedings, 45, 5081-5088. https://doi.org/10.1016/j.matpr.2021.01.583
• Atamtürk F. (2018). Eklem kireçlenmesi fizik tedavi takibi için siber fiziksel sistem tasarımı [Yüksek Lisans Tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
• Bacaksız, F.E., Yılmaz, M., Ezizi, K., & Alan, H. (2020). Sağlık hizmetlerinde robotları yönetmek. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 7(3), 458-465.
• Bahrin, M.A.K., Othman, M.F., Azli, N.H.N., & Talib, M.F. (2016). Industry 4.0: A Review on industrial automation and robotic. Journal Tecnology, 78(6-13), 137-143. https://doi.org/10.11113/jt.v78.9285
• Batırbek, F., & Arıkoğlu, H. (2022). Oftalmoloji Alanında Nanoteknoloji Uygulamaları. Sağlık & Bilim 2022: Nanotıp, 59.
• Bingül, M. B., & Açar, S. Z. (2022). Diş Hekimliği Alanında Nanoteknoloji Uygulamaları. Sağlık & Bilim 2022: Nanotıp, 73.
• Branke, J., Farid, S.S., & Shah, N. (2016). Industry 4.0: A vision for personalized medicine supply chains?. Cell and Gene Therapy Insights, 2(2), 263-270. http://dx.doi.org/10.18609/cgti.2016.027
• Bulut, E., & Akçacı, T. (2017). Endüstri 4.0 ve inovasyon göstergeleri kapsamında Türkiye analizi. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 4(7), 55-77.
• Chen, C., Loh, E.W., Kuo, K.N., & Tam, K.W. (2020). The times they are a-changin’–Healthcare 4.0 is coming!. Journal of Medical Systems, 44(2), 1-4. https://doi.org/10.1007/s10916-019-1513-0
• Çabuk, U.C., Dağdeviren, O., Yiğit, Y., & Süvari, M. (2018). Gömülü sistemler için android tabanlı bir mikroişlemci programlama yazılımı ve arayüzü. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 11(4), 321-332. https://doi.org/10.17671/gazibtd.451112
• Demir, K., Demir, E.B.K., Çaka, C., Tuğtekin, U., İslamoğlu, H., & Kuzu, A. (2016). Üç boyutlu yazdırma teknolojilerinin eğitim alanında kullanımı: Türkiye’deki uygulamalar. Ege Eğitim Dergisi, 17(2), 481-503. https://doi.org/10.12984/egeefd.280754
• Demiral, G. (2019). Endüstri 4.0’ın insan kaynaklarına yönelik etkileri: Teknolojik değişim farkındalığı üzerine bir araştırma. EKEV Akademi Dergisi, (80), 191-208.
• Deng, L., & Yu, D. (2014). Deep learning: methods and applications. Foundations and Trends in Signal Processing, 7(3-4), 197-387. http://dx.doi.org/10.1561/2000000039
• Doğan, O. (2019). Dijital dönüşümün yönetimi sürecinde üniversite öğrencilerinin Endüstri 4.0 kavramsal farkındalık düzeyleri [Yüksek Lisans Tezi]. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi.
• Doğan, O., & Baloğlu, N. (2020). Üniversite öğrencilerinin Endüstri 4.0 kavramsal farkındalık düzeyleri. TÜBAV Bilim Dergisi, 13(1), 126-142.
• Ebrahimi, S. (2019). Awareness of the Turkish Construction Industry Towards Industry 4.0 Technologies and Concepts [Master Thesis]. Middle East Technical University.
• Endo, K., Sata, N., Ishiguro, Y., Miki, A., Sasanuma, H., Sakuma, Y., ... & Yasuda, Y. (2014). A patient-specific surgical simulator using preoperative imaging data: An interactive simulator using a three-dimensional tactile mouse. Journal of Computational Surgery, 1(1), 1-8. https://doi.org/10.1186/s40244-014-0010-5
• Enrique, D.V., Druczkoski, J.C.M., Lima, T.M., & Charrua-Santos, F. (2021). Advantages and difficulties of implementing Industry 4.0 technologies for labor flexibility. Procedia Computer Science, 181, 347-352. https://doi.org/10.1016/j.procs.2021.01.177
• Ersöz, B., & Özmen, M. (2020). Dijitalleşme ve bilişim teknolojilerinin çalışanlar üzerindeki etkileri. AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology, 11(42), 170-179. https://doi.org/10.5824/ajite.2020.03.007.x
• Ertoy, U., & Akçay, M. (2021). Big data studies in combating the Covid-19 virus outbreak: The case of China. Journal Of Scientific, Technology And Engıneerıng Research, 2(2), 4-14.
• Flores, M., Maklin, D., Golob, M., Al-Ashaab, A., & Tucci, C. (2018, August 25). Awareness towards Industry 4.0: Key enablers and applications for internet of things and big data. In Working Conference on Virtual Enterprises. Cardiff, United Kingdom.
• Ford, M. (2021). Robotların Yükselişi: Yapay Zekâ ve İşsiz Bir Gelecek Tehlikesi (9. Baskı). Kronik Kitabevi.
• Gupta, R., Shukla, A., Mehta, P., Bhattacharya, P., Tanwar, S., Tyagi, S., & Kumar, N. (2020, July 06-09). Vahak: A blockchain-based outdoor delivery scheme using UAV for healthcare 4.0 services. In IEEE INFOCOM 2020-IEEE Conference on Computer Communications Workshops. Toronto, Canada.
• Hanson, C.W., & Marshall, B.E. (2001). Artificial intelligence applications in the intensive care unit. Critical Care Medicine, 29(2), 427-435.
• Hathaliya, J.J., & Tanwar, S. (2020). An exhaustive survey on security and privacy issues in Healthcare 4.0. Computer Communications, 153, 311-335. https://doi.org/10.1016/j.comcom.2020.02.018
• Hofmann, E., & Rüsch, M. (2017). Industry 4.0 and the current status as well as future prospects on logistics. Computers in Industry, 89: 23-34. https://doi.org/10.1016/j.compind.2017.04.002
• Humayun, M. (2021). Industry 4.0 and cyber security issues and challenges. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 12(10), 2957-2971. https://doi.org/10.17762/turcomat.v12i10.4946
• Ilangakoon, T., Weerabahu, S., & Wickramarachchi, R. (2018, December 14-16). Combining Industry 4.0 with lean healthcare to optimize operational performance of Sri Lankan healthcare industry. International Conference on Production and Operations Management Society. Peradeniya, Sri Lanka.
• İleri, Y.Y. (2018). Sağlık Yönetim Bilişim Sistemleri (1. Baskı). Çizgi Kitabevi.
• İleri, Y.Y., & Kara, B. (2022). Covid-19 pandemi sürecinde kullanılan güncel sağlık bilişim uygulamaları ve yenilikçi teknolojiler: İnsanlığa katkıları ve temel kaygılar. Sağlık ve Toplum Dergisi, 32(1), 33-52.
• İslamoğlu, A.H. (2009). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (1. Baskı). Beta Basım Yayım.
• Jagadish, B., Mishra, P. K., Kiran, M.P.R.S., & Rajalakshmi, P. (2019). A real-time health 4.0 framework with novel feature extraction and classification for brain-controlled iot-enabled environments. Neural Computation, 31(10), 1915-1944. https://doi.org/10.1162/neco_a_01223
• Javaid, M., & Haleem, A. (2019). Industry 4.0 applications in medical field: A brief review. Current Medicine Research and Practice, 9(3), 102-109. https://doi.org/10.1016/j.cmrp.2019.04.001
• Kagnicioglu, C.H., & Ozdemir, E. (2017). Evaluation of SMEs in Eskisehir within the context of Industry 4.0. PressAcademia Procedia, 3(1), 900-908. https://doi.org/10.17261/Pressacademia.2017.672
• Kahraman, F. (2017). Çalışma ilişkileri bakımından dördüncü sanayi devrimi ve Sivas ilinde farkındalık üzerine alan araştırması [Yüksek lisans tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.
• Kamber, E. (2019). Türkiye'de Endüstri 4.0 farkındalığı [Yüksek lisans tezi]. Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi.
• Kamble, S.S., Gunasekaran, A., & Gawankar, S.A. (2018). Sustainable Industry 4.0 framework: A systematic literature review identifying the current trends and future perspectives. Process Safety and Environmental Protection, 117, 408-425. https://doi.org/10.1016/j.psep.2018.05.009
• Kelly, J. T., Campbell, K. L., Gong, E., & Scuffham, P. (2020). The Internet of Things: Impact and implications for health care delivery. Journal of medical Internet research, 22(11), e20135.
• Kiraz, M., Cevik, S., Demirel, A., Gergin, Y. E., & Ozdemir, O. (2018). Nanoteknoloji ve nanonöroşirürji. Türk Nöroşirurji Dergisi, 28(3), 264-272.
• Korkmaz, S., & Gedik, Ö. (2020). Endüstri 4.0’ın sağlık sektörüne etkisinde demografik özelliklerin düzenleyici rolü. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 38(4), 743-776. https://doi.org/10.17065/huniibf.684717
• Koufi, V., Malamateniou, F., & Vassilacopoulos, G. (2010, November 03-05). Ubiquitous access to cloud. Paper Presented at the 10th IEEE International Conference on Information Technology and Applications in Biomedicine. Corfu, Greece
• Kruse, C.S., Frederick, B., Jacobson, T., & Monticone, D.K. (2017). Cybersecurity in healthcare: A systematic review of modern threats and trends. Technology and Health Care, 25(1), 1-10.
• Lampropoulos, G., & Siakas, K. (2023). Enhancing and securing cyber‐physical systems and Industry 4.0 through digital twins: A critical review. Journal of Software: Evolution and Process, 35(7), e2494.
• Larson, D.B., Chen, M.C., Lungren, M.P., Halabi, S.S., Stence, N.V., & Langlotz, C.P. (2018). Performance of a deep-learning neural network model in assessing skeletal maturity on pediatric hand radiographs. Radiology, 287(1), 313-322. https://doi.org/10.1148/radiol.2017170236
• Li, J., & Carayon, P. (2021). Health Care 4.0: A vision for smart and connected health care. IISE Transactions on Healthcare Systems Engineering, 11(3), 171-180. https://doi.org/10.1080/24725579.2021.1884627
• Oğlak, S., & Canatan, A. (2017, Kasım 23-25) Yaşlı bakımında işgücü sorununa çözüm alternatifi. 4. Uluslararası Katılımlı Evde Bakım Kongresi. İstanbul, Türkiye.
• Omar, S.A., & Hasbolah, F. (2018, May 21). Awareness and perception of accounting students towards industrial revolution 4.0. Proceedings of the 5thInternational Conference on Accounting Studies. Penang, Malaysia.
• Parlakkılıç, A. (2020). Evaluation of physicians’ information technology readiness. Eurasian Journal of Family Medicine, 9(3), 170-175.
• Parsehyan, B. (2020). İnsan kaynakları yönetiminde dijital dönüşüm: İk 4.0. Turkish Studies-Applied Sciences, 15(2), 211-224. https://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.41930
• Patel, M. (2021, March 23-25). Emerging trends of ımmersive media ın India-Augmented Reality (AR), Virtual Reality (VR) and Mixed Reality (MR) case. Embracing Change & Transformation-Breakthrough Innovation and Creativity. Pune, India.
• Ponziano, R. (2021, 05 March-03 April). Digital transformation industry and higher education: University students perception and awareness about Industry 4.0 in Calabria (Italy) –Emerging trends from an ongoing study. 23rd International Congress on Social Sciences. Brussels, Belgium.
• Qiu, H., Qiu, M., Liu, M., & Memmi, G. (2020). Secure health data sharing for medical Cyber-Physical Systems for the Healthcare 4.0. IEEE Journal of Biomedical and Health Informatics, 24(9), 2499-2505.
• Radanliev, P., De Roure, D., Nicolescu, R., Huth, M., & Santos, O. (2021). Artificial intelligence and the internet of things in industry 4.0. CCF Transactions on Pervasive Computing and Interaction, 3, 329-338.
• Rupp, M., Schneckenburger, M., Merkel, M., Börret, R., & Harrison, D.K. (2021). Industry 4.0: A technological-oriented definition based on bibliometric analysis and literature review. Journal of Open Innovation: Technology, Market and Complexity, 7(1), 1-20. https://doi.org/10.3390/joitmc7010068
• Sebastian, J., & Sakthivel, P. (2020). Cyber terrorism: A potential threat to global security. Pearson Journal, 5(6), 334-341.
• Silvestrini, S., & Lavagna, M. (2022). Deep learning and artificial neural networks for spacecraft dynamics, navigation and control. Drones, 6(10), 270.
• Simion, L.C., & Avasilcai, S. (2020, 28 May-02 June). Opportunities, risks and challenges for actual key players of commodities production into the new wave of Industry 4.0. Annual Session of Scientific Papers, IOP Conference Series: Materials Science and Engineering. Oradea, Romania.
• Singh, H. (2021). Big data, Industry 4.0 and cyber-physical systems integration: A smart industry context. Materials Today: Proceedings, 46, 157-162. https://doi.org/10.1016/j.matpr.2020.07.170
• Siripurapu, S., Darimireddy, N. K., Chehri, A., & AV, P. (2023). Technological Advancements and Elucidation Gadgets for Healthcare Applications: An Exhaustive Methodological Review-Part-II (Robotics, Drones, 3D-Printing, Internet of Things, Virtual/Augmented and Mixed Reality). Electronics, 12(3), 548.
• Sisodia, A., & Jindal, R. (2021). A meta-analysis of industry 4.0 design principles applied in the health sector. Engineering Applications of Artificial Intelligence, 104, 104377. https://doi.org/10.1016/j.engappai.2021.104377
• Smys, S., & Joe, C.V. (2019). Big data business analytics as a strategic asset for health care industry. Journal of ISMAC, 1(02), 92-100. https://doi.org/10.36548/jismac.2019.2.002
• Soyöz, B. (2019). Kobilerde ve üniversitelerde Endüstri 4.0 farkındalığı üzerine bir çalışma [Yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Tang, W., & Yang, S. (2023). Enterprise Digital Management Efficiency under Cloud Computing and Big Data. Sustainability, 15(17), 13063.
• Tanwar, S., Parekh, K., & Evans, R. (2020). Blockchain-based electronic healthcare record system for healthcare 4.0 applications. Journal of Information Security and Applications, 50, 102407. https://doi.org/10.1016/j.jisa.2019.102407
• T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2021). https://www.aile.gov.tr/asgari-ucret/ adresinden 31 Aralık 2021 tarihinde alınmıştır.
• Toğaçar, M., Muzoğlu, N., Ergen, B., Yarman, B. S. B., & Halefoğlu, A. M. (2022). Detection of Covıd-19 findings by the local interpretable model-agnostic explanations method of types-based activations extracted from CNNs. Biomedical Signal Processing and Control, 71, 103-128. https://doi.org/10.1016/j.bspc.2021.103128
• Tortorella, G.L., Fogliatto, F.S., Mac Cawley Vergara, A., Vassolo, R., & Sawhney, R. (2020). Healthcare 4.0: trends, challenges and research directions. Production Planning & Control, 31(15), 1245-1260. https://doi.org/10.1080/09537287.2019.1702226
• Uysal, B., & Yorulmaz, M. (2018). Sağlıkta kalite standartları ve bilişsel mahremiyet. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, (16), 24-33.
• Weerasinghe, W.P.T.D., Vidanagamachchi, K., & Nanayakkara, L.D.J.F. (2020, March 10-12). Employee competencies development framework for Industry 4.0 adaptation in the healthcare sector. Proceedings of the International Conference on Industrial Engineering and Operations Management. Dubai, United Arab Emirates.
• Ye, Q., Zhou, J., & Wu, H. (2020). Using information technology to manage the Covıd-19 pandemic: Development of a technical framework based on practical experience in China. JMIR Medical Informatics, 8(6), e19515.
• Yıldırım, M., Yıldız, M.S., & Durak, İ. (2020). Industry 4.0 performances of OECD countries: A data envelope analysis. Journal of Busıness Research-Turk, 12(3), 2788-2798.
• Yılmaz, K., & Özdağoğlu, A. (2018). Awareness Analysis of Industry 4.0. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (31), 7-25. https://doi.org/10.20875/makusobed.459431
• Yüceol, N. (2020). Dijital dönüşümde ‘hayatta kalmanın’ yol haritası. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 205-212.
• Yüksel B.B. (2011). EKG işaretlerinin gömülü sistem ile izlenmesi [Yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.