I. Dünya Savaşı’ndaki Ateşkes ve Barış Antlaşmalarının Karşılaştırmalı Analizi

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 3, 1473 - 1483, 31.12.2024

Mehmet Alkanalka , Gökhan Eşel

Öz

I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı İmparatorluğu ile aynı askeri ittifak içinde yer alan diğer ittifak devletleri ile itilaf devletlerinin ateşkes antlaşmaları ve barış antlaşmalarının ele alındığı bu makalede, antlaşma metinleri karşılaştırmalı vaka analizi yöntemiyle analiz edilerek, benzerlikler ve farklılıklar ortaya konulmaya çalışılmıştır. İmzalanan barış antlaşmalarının ilk 26 maddesinin Milletler Cemiyetinin kuruluş antlaşmasına ait hususları içeren aynı maddelerden oluşması önemli bir benzerlik olarak saptanmıştır. Mondros Mütarekesi’nin dikkat çeken maddelerinden olan: “Galip Devletlerin stratejik önem atfettikleri bölgeleri işgal edebileceğini” öngören 7. maddesine benzer hususlar diğer mağlup devletler ile imzalanan ateşkes antlaşmalarında mevcut iken, altı vilayetteki karışıklığa müdahale imkânı veren 24. maddesinin benzeri bir madde diğer ülkeler ile yapılan antlaşmalarda mevcut değildir. Diğer ülkeler ile yapılan ateşkes antlaşmaları ve sonrasında yapılan barış antlaşmalarında mağlup edilen devletlerin sınırlarının da kesin olarak belirlenmesine rağmen, Osmanlı Devleti ile böyle bir süreç yaşanmaması ve bir sömürge gibi paylaştırılması çalışmanın en önemli bulguları arasındadır. Makalenin uluslararası ilişkiler disiplinine katkısı, I. Dünya Savaşı’nı sonlandıran ateşkes antlaşmaları ve barış antlaşmalarına yönelik münferit araştırmalar yapılmasına rağmen, bunların tamamının karşılaştırmalı olarak ilk defa analizinin yapılması ve bu antlaşmaların Walt’un “Tehdit Dengesindeki: Tehdit Fonksiyonu” parametreleri ışığında incelenmiş olmasıdır.

Anahtar Kelimeler

I. Dünya Savaşı, Mondros Mütarekesi, Tehdit Dengesi, Wilson İlkeleri, İttifak Devletleri.

Kaynakça

• Cronin, B. (2010). Be careful what you wish for: War aims and the construction of postwar political orders. Journal of Peace Research 47, no. 6, 791–80I.
• Dunne, T., Kurki, M. ve Smith, S. (2010). International relations theories : discipline and diversity (2nd ed.). Oxford University Press.