“Çocuğa En İyi Kim Bakar?” Çocuk Bakımında Büyükannelerin Annelerle Etkileşimleri

Year 2025, Volume: 8 Issue: 1, 1 - 23, 31.05.2025

Gülçin Con Wright

https://doi.org/10.33708/ktc.1497989

Abstract

Türkiye'de çocuk bakımı, özellikle kamu hizmetlerinin eksikliği ve 'ailecilik' temelli siyasi söylemler sonucu bir aile işi olarak görülmektedir. Çocuk bakımı sorumlulukları kadınlar için büyük bir engel oluşturmakta ve ülkede kadınların ekonomiye katılımının çok düşük olmasına neden olmaktadır. Bu bağlamda kızlarının ve gelinlerinin işgücüne katılımını desteklemek için genellikle büyükannelerden torunlarının bakımını üstlenmeleri beklenir. Ancak günümüz annelerinin çocuk yetiştirme konusunda kendi anneleri veya kayınvalidelerinden çok farklı bir yaklaşıma sahip olması söz konusudur. Bu çalışma, çocuk yetiştirme idealleri ve uygulamalarındaki kuşaklararası farklılıkların, Türkiye'deki çocuk bakımı deneyimlerini nasıl etkilediğini, altı yaşın altı torunlarına bakan 20 yaşlı büyükanneyle yapılan derinlemesine yarı yapılandırılmış görüşmelerden elde edilen nitel veriler üzerinden araştırmaktadır. Çalışmanın bulguları, çocuk bakımı görevleri ve çocuk yetiştirme yöntemleri konusuna dair büyükanneler ve anneler arasındaki etkileşimlerin şu üç kategoriye ayrıldığını ortaya çıkarmıştır: annelerin en iyisini bilmesi, büyükannelere tam güven ve çatışmalı ilişkiler. Bu çalışma, çocuk yetiştirmeyle ilgili kuşaklararası farklılıkların anneler ve büyükanneler arasında nasıl çatışma yaratabileceğini ve dolayısıyla çocuk bakımı düzenlemelerini nasıl karmaşık hale getirebileceğini ortaya koymaktadır. Bu nedenle sosyal politikalar, çocuk bakımının çocuğun refahı için neyin en iyi olduğu konusunda farklı fikirlere sahip birden fazla aktörü içerdiğini dikkate almalıdır.

Keywords

torun bakımı , kuşaklararası ebeveynlik , büyükanne-anne etkileşimi , çocuk yetiştirme

Supporting Institution

Bu çalışma, Sabancı Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Mükemmeliyet Merkezi tarafından Şirin Tekeli Araştırma Teşvik Ödülüne layık görülmüştür.

“Who Cares Best for the Child?” Grandmothers’ Interactions with Mothers in Childcare

Abstract

Childcare is regarded as a family business in Turkey, especially due to the lack of public services and the political discourses around ‘familialism.’ Childcare responsibilities create a major obstacle for women, resulting in very low female economic participation in the country. In this context, grandmothers are usually asked to step into the role of caregiver for their grandchildren to support their daughters’ and daughters-in-law’s participation in the workforce. Yet, contemporary mothers have a drastically different approach to childrearing compared to their own mothers or mothers-in-law. This study explores how these intergenerational differences in childrearing ideals and practices play into the childcare experiences by examining qualitative data derived from in-depth semi-structured interviews with 20 older grandmothers who were caring for their grandchildren under the age of six. The findings revealed that the grandmother-mother interactions on childcare tasks and childrearing methods fall into three categories: mothers knowing best, complete trust in grandmothers, and conflictual relationships. This study shows how intergenerational differences regarding childrearing can create conflict between mothers and grandmothers, and thus complicating childcare arrangements. Therefore, social policies should consider that childcare arrangements involve multiple actors with potentially different ideas about what is best for the child’s well-being.

Keywords

grandchild care , intergenerational coparenting , grandmother-mother interactions , childrearing

Supporting Institution

This study was supported by Sabancı University Gender and Women's Studies Center Şirin Tekeli Research Incentive Award

References

• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (ASHB). (2017, February). ‘Büyükanne Projesi’ Nedir? Retrieved on April 27, 2024, from https://www.aile.gov.tr/ksgm/haberler/buyukanne-projesi-nedir/
• Akalin, A. (2007). Hired as a Caregiver, Demanded as a Housewife: Becoming a Migrant Domestic Worker in Turkey. European Journal of Women's Studies, 14(3), 209-225. https://doi.org/10.1177/1350506807079011
• Akçay, S., Bayyar, A. B., Koca, E., & Sarıoğlu, S. (2024). The Reflections of Grandmothers’ Care on Mothers’ Child-Rearing Practices. Journal of Social Service Research, 1-12. https://doi.org/10.1080/01488376.2024.2341861
• Akçay, S., & Koca, E. (2024). Nitel Araştırmalarda Veri Doygunluğu. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(3), 829-848. https://doi.org/10.18037/ausbd.1423415
• Akkan, B. (2018). The Politics of Care in Turkey: Sacred Familialism in a Changing Political Context. Social Politics: International Studies in Gender, State & Society, 25(1), 72-91. https://doi.org/10.1093/sp/jxx011
• Alabay, E., & Ersal, H. (2022). Çocukların Problem Davranışlarında Annelerin ve Büyükannelerin Tepkilerinin Incelenmesi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 9(1), 120-150. https://doi.org/10.21020/husbfd.940973
• Aybars, A. İ., Beşpınar, F. U., & Kalaycıoğlu, H. S. (2018). Familialization of care arrangements in Turkey: questioning the social inclusion of ‘the invisible’. Research and Policy on Turkey, 3(2), 115-137. https://doi.org/10.1080/23760818.2018.1517447
• Bai, X., Chen, M., He, R., & Xu, T. (2023). Toward an Integrative Framework of Intergenerational Coparenting within Family Systems a Scoping Review. Journal of Family Theory & Review, 15(1), 78-117. https://doi.org/10.1111/jftr.12478
• Bektas, G., Boelsma, F., Gündüz, M., Klaassen, E. N., Seidell, J. C., Wesdorp, C. L., & Dijkstra, S. C. (2022). A Qualitative Study on the Perspectives of Turkish Mothers and Grandmothers in the Netherlands Regarding the Influence of Grandmothers on Health Related Practices in the First 1000 Days of a Child’s Life. BMC Public Health, 22(1), 1364. https://doi.org/10.1186/s12889-022-13768-8
• Birchall, J., & Holt, A. (2023). Who Cares? The Grandmother Kinship Carers Shouldering the Burden within a Gendered Care Economy. Journal of Women & Aging, 35(5), 465-475. https://doi.org/10.1080/08952841.2022.2135339
• Bordone, V., Arpino, B., & Aassve, A. (2016). Patterns of Grandparental Child Care across Europe: The Role of the Policy Context and Working Mothers’ Need. Ageing and Society, 37(4), 845–873. https://doi.org/10.1017/S0144686X1600009X
• Braun, V., & Clarke, V. (2021). Thematic Analysis: A Practical Guide to Understanding and Doing. Sage Publications.
• Can, B. (2019). Caring for Solidarity? The Intimate Politics of Grandmother Childcare and Neoliberal Conservatism in Urban Turkey. New Perspectives on Turkey, 60(1), 85–107. https://doi.org/10.1017/npt.2019.4
• Cantillon, S., Moore, E., & Teasdale, N. (2021). COVID-19 and the Pivotal role of Grandparents: Childcare and income Support in the UK and South Africa. Feminist Economics, 27(1-2), 188-202. https://doi.org/10.1080/13545701.2020.1860246
• Con Wright, G. (2022). Grandmothers' Agency in Care of Grandchildren during the Covid-19 Pandemic in Turkey. In Older Women in Europe (pp. 171-189). Routledge.
• Çelik, K., Beşpinar, F. U., & Erten, E. (2023). Türkiye’de Çocuk Bakıcılarının Ebeveynle İlişkisellik Ekseninde Şekillenen Bakım Emeği Deneyimleri. İstanbul University Journal of Sociology, 43(1), 68-83. https://doi.org/10.26650/SJ.2023.43.1.0034
• Dallimore, E. J. (2000). A feminist response to issues of validity in research. Women's Studies in Communication, 23(2), 157-181.
• Di Gessa, G., Glaser, K., Price, D., Ribe, E. & Tinker, A. (2016). What Drives National Differences in Intensive Grandparental Childcare in Europe? Journals of Gerontology Series B: Psychological Sciences and Social Sciences, 71(1), 141– 153. https://doi.org/10.1093/ger onb/gbv 007
• Dolbin‐MacNab, M. L. (2006). Just Like Raising Your Own Grandmothers’ Perceptions of Parenting a Second Time Around. Family Relations, 55(5), 564-575. https://www.jstor.org/stable/40005353
• Kanji, S. (2018). Grandparent Care: A Key Factor in Mothers’ Labour Force Participation in the UK. Journal of Social Policy, 47(3), 523-542. https://doi.org/10.1017/S004727941700071X
• Lee, J., & Bauer, J. W. (2013). Motivations for Providing and Utilizing Child Care by Grandmothers in South Korea. Journal of Marriage and Family, 75(2), 381-402. https://doi.org/10.1111/jomf.12014
• Lo, S. K. W., & Lindsay, J. (2022). “My children,” “my grandchildren”: Navigating Intergenerational Ambivalence in Grandparent Childcare Arrangements in Hong Kong. Family Relations, 71(4), 1834-1851. https://doi.org/10.1111/fare.12678
• Margolis, R., & Wright, L. (2017). Healthy Grandparenthood: How Long Is It, and How Has It Changed? Demography, 54(6), 2073-2099. https://doi.org/10.1007/s13524-017-0620-0
• Marhankova, J. H. (2019). ‘I want (to be) an active grandmother’– Activity as a New Normative Framework of Subjective Meanings and Expectations Associated with the Grandmother Role. Ageing & Society, 39(8), 1667-1690. https://doi.org/10.1017/S0144686X18000223
• Özateş Gelmez, S. Ö. (2015). Ailevileştirilen Bakımın Kürek Mahkûmları: Evde Bakım Uygulaması Kapsamında Bakım Veren Kadınların Deneyimleri. Fe Dergi, 7(2), 58-71. https://doi.org/10.1501/Fe0001_0000000143
• Qi, X. (2018). Floating Grandparents: Rethinking Family Obligation and Intergenerational Support. International Sociology, 33(6), 761-777. https://doi.org/10.1177/0268580918792777
• Reid, J., Schmied, V., & Beale, B. (2010). ‘I only give advice if I am asked’: Examining the Grandmother's Potential to Influence Infant Feeding Decisions and Parenting Practices of New Mothers. Women and Birth, 23(2), 74-80. https://doi.org/10.1016/j.wombi.2009.12.001
• Sengul, Z. K., Salik, H., Başaran, F., & Duru, P. (2023). Intergenerational Exploration of Traditional Practices Affecting Child Health: a Phenomenological Study. Journal of Pediatric Nursing, 73, e461-e468. https://doi.org/10.1016/j.pedn.2023.10.016
• Sjöberg, M., & Bertilsdotter-Rosqvist, H. (2017). Who is the Mother? Exploring the Meaning of Grandparental Support in Young Swedish Mothers’ Narratives. Feminism & Psychology, 27(3), 318-335. https://doi.org/10.1177/0959353516685343
• Small, M. L., & Calarco, J. M. (2022). Qualitative Literacy: A Guide to Evaluating Ethnographic and Interview Research. University of California Press.
• Stapley, E., O’Keeffe, S., & Midgley, N. (2022). Developing typologies in qualitative research: The use of ideal-type analysis. International Journal of Qualitative Methods, 21, 1-19. https://doi.org/10.1177/16094069221100633
• Saunders, B., Sim, J., Kingstone, T., Baker, S., Waterfield, J., Bartlam, B., ... & Jinks, C. (2018). Saturation in qualitative research: exploring its conceptualization and operationalization. Quality & quantity, 52, 1893-1907. https://doi.org/10.1007/s11135-017-0574-8
• Tai, T. O., & Tu, H. C. (2021). The Effect of Grandparental Care on Men’s and Women’s Parenting Practices in Taiwan. Journal of Population Ageing, 14(4), 465-485.
• Taşkın, M., & Akçay, S. (2019). Torunlarına Bakan Büyükannelerin Deneyimlerine Ilişkin Nitel Bir Araştırma. Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(2), 583-606.
• Thang, L. L., Mehta, K., Usui, T., & Tsuruwaka, M. (2011). Being a Good Grandparent: Roles and Expectations in Intergenerational Relationships in Japan and Singapore. Marriage & Family Review, 47(8), 548-570. https://doi.org/10.1080/01494929.2011.619303
• Tracy, E. M., Braxton, R., Henrich, C., Jeanblanc, A., Wallace, M., Burant, C. J., & Musil, C. (2022). Grandmothers Raising Grandchildren: Managing, Balancing and Maintaining Family Relationships. Journal of Women & Aging, 34(6), 757-772. https://doi.org/10.1080/08952841.2021.1951114
• Tunca, A., & Durmuş, E. (2019). Büyükannelerin Torun Büyütme Yaşantılarının İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (41), 209–226. https://doi.org/10.21497/sefad.586615
• Turkstat. (2021). Türkiye Aile Yapısı Araştırması (Turkish Family Structure Survey). Retrieved on April 28, 2024, from https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turkiye-Aile-Yapisi-Arastirmasi-2021-45813
• Uğur, S. B. (2018a). Torun Bakım Faaliyetinin Bakım Sağlayıcı Büyükannelerin Sağlık Durumları Üzerindeki Etkisi. Antalya: Mediterranean Journal of Humanities Dergisi, 8(1), 399-415.
• Uğur, S. (2018b). Geçmişten Günümüze Şekillenen Çocukluk Algısı ve Çocuk Yetiştirme Pratikleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(45), 227-247.
• Wang, J., & Schoppe‐Sullivan, S. J. (2021). The Roles of Mothers' Perceptions of Grandmothers' Gatekeeping and Fathers' Parenting Competence in Maternal Gatekeeping. Family Relations, 70(5), 1435-1448. https://doi.org/10.1111/fare.12569
• Zegers, M., & Reynolds, S. A. (2022). Mothers’ and Grandmothers’ Caregiving for Young Children in Chile Roles and Responsibilities. Journal of Family Psychology, 36(8), 1285. https://doi.org/10.1037/fam0000984