İNSÜLİN BENZERİ BÜYÜME FAKTÖRÜ-I’İN (IBF-I)YAPISI, İŞLEVİ VE BİYOKİMYASAL ÖNEMİ

Yıl 2008, Cilt: 1 Sayı: 1, 50 - 57, 31.01.2008

İnan Kaya , Aysel Güven

Öz

Son zamanlarda bilimsel çabalar sağlıklı ve uzun ömürlü olmayı ele alan çalışmalar üzerine odaklanmıştır. Bu yüzden, vücutta
metabolik faaliyetlerin düzenlenmesinde işbirliği içerisinde çalışan birçok molekülün yapısı, orjini ve aktivite yönü ile ilgili elde edilen
sonuçlar buradaki kilit noktaların biyokimyasal açıdan yorumlanmasını olanaklı kılmıştır. İnsülin benzeri büyüme faktörleri memeli
dokularında hemen hemen her kısımda bulunur. IBF-I çoğunlukla Tip-I IBF reseptörü (IBF-IR) ile bağ yapar. IBF-I birkaç
IBF’ye özgül bağlayıcı proteinlerle ilişki içerisinde olup hem otokrin ve parakrin etkilere sahiptir hem de karaciğer tarafından dola-
şıma verilir. IBF-I insülin ile yapısal olarak yakından ilişkilidir ve glukoz gerialımını artırma ve protein sentezini aktive etme gibi
benzer işlevleri yerine getirir. IBF-I üretimi besinler, insülin ve steroid hormonlar tarafından düzenlenir fakat büyüme hormonu (BH)
IBF-I salınımı için en güçlü uyarıcıdır. IBF-I, BH’nun birçok somatojenik ve metabolik etkileri için aracılık yapar. IBF-I farklı memeli
türlerinde yüksek oranda korunur ve insanlarda belirli bir amino asit dizilimine sahiptir. İnsülin benzeri büyüme faktörü bağlayıcı
proteinler (IBFBP’ler) IBF’lerin hücre dışı dağılımını, fonksiyonunu ve aktivitesini kontrol eder. IBF etkileri, bazıları IBF’den
bağımsız etkilere de sahip olan altı yüksek affiniteli bağlayıcı protein (IBFBP’ler) ailesi tarafından düzenlenir. IBFBP’lerin her biri
içten disülfit bağları bulunduran N- ve C- alanları çok iyi ölçüde korunur. IBFBP’lerin orta kısmında bağlayıcı L- alanları korunmaz.
N- ve C- alanları yüksek ilgili IBF bağlayıcılığı için önemlidir. L- alanları, IBFBP proteolizinin merkezi olduğu kadar glikozilasyon
ve fosforilasyon gibi posttranslasyonel modifikasyonların da merkezidir. Bu derlemede, büyüme ve gelişmede çok önemli rolü olan
IBF-I’in kimyasal yapısını, reseptörlerini, bağlayıcı proteinlerini, metabolik aktivitelerini ve sinyalleme yolunu değerlendirdik.

Anahtar Kelimeler

IBF-I, IBF-I reseptörü, IBFBP, IBF-I metabolizması, IBF-I sinyalleme yolu

Kaynakça

• Hill, D. J. 1996. Relationships of insulin-like growth factors and their binding proteins to embryonic development. Journal of Animal Science, 74(2), 85-93.