Türkmen'in Ünlü Şairlerinden Seydî'nin Şiirleri

Year 2020, Issue: 6, 288 - 293, 15.09.2020

Tahir Aşirov

Abstract

Türkmenlerin düşünce, dil ve edebiyat tarihinde Seydî’nin şiirlerinin, Mahtumkulu’nun şiirlerinden sonra hususi bir yeri bulunmaktadır. Sovyet Türkmenistanı’nda Seydî ve şiirleri üzerine farklı çalışmalar yapılmıştır. Ancak bu çalışmaların içinde ilk ve belki de en önemlisi, Abdülhakim Gulmuhammedov’un 1926 yılında Aşkabat’ta “Türkmeniŋ Adlı Goşgıcılarından Seydinin Goşguları” [Türkmen’in Ünlü Şairlerinden Seydî’nin Şiirleri] adıyla yayımladığı eserdir. Bu çalışma, Seydî’nin “Seydî’nin Goşguları” isimli eserinin usul-ı cedit yöntemiyle basılmış olma vasfını taşıması bakımından da değerlidir. Eseri yayına hazırlayan Gulmuhammedov, esere “Söz Başı” adı altında bir giriş yazmıştır. Bu girişte ilk olarak Seydî’ye kadar gelen Türk halklarının dilleri konusu ve Seydî’nin hayatı ve şiirleri hakkında bilgi vermektedir. Bu eser bağlamında Sovyet Türkmenistanı’nda tartışmaların ortaya çıktığını da görmek mümkündür. Gulmuhammedov’un yayına hazırladığı “Türkmeniŋ Adlı Goşgıcılarından Seydinin Goşguları”, diğer Türk halklarında olduğu gibi Türkmen dili ve düşüncesinde de ayrı bir öneme sahip olmuştur. Yazıda, Gulmuhammedov tarafından 1926 yılında Aşkabat’ta Seyitnazar Seydî’nin “Türkmeniŋ Adlı Goşgıcılarından Seydî’nin Goşguları” adıyla usul-i cedit alfabesiyle yayımlanan eser tanıtılmış ve değerlendirilmiştir.

Keywords

Gulmuhammedov, Edebiyat, Şiir, Türkmenistan, Seyitnazar Seydi

Poems of Seydî, One of the Famous Poets of Turkmen

Abstract

Seydi’s poems occupy a special place in the history of thought, language and literature of Turkmens after the poems of Makhtumkulu. There are also different studies about this work in the Soviet Turkmenistan. The most important one is Seyitnazar Seydi’s “Turkmening Adlı Goshgıchılarından Seydinin Goshguları, which is the first edition of the work in Cedid alphabet, published by Abdulkerim Gulmuhammedov in Asghabat, 1926. The editor, A.Gulmuhammedov started the introduction part with the Prologue (also called Söz başı in Turkmen) that reveals the subjects of Turkic people’s language until Seyitnaza Seydi's period. Moreover, of the in introduction part gives the information about his life and works. Gulmuhammedov, who prepared the work for publication, wrote an entry in front of the work under the name of “Head of the Word”. In this introduction, he first gives information about the languages of Turkish peoples who came to Seydî and the life and poems of Seyd. In this context, it is possible to see that debates have occurred in Soviet Turkmenistan. Türkmening Adlı Goshgıchılarından Seydi’nin Goshguları edited by Gulmuhammedov has the most important place in the history of Turkmen Language. This study tries to reveal the importance of Seyitnazar Seydî’s Turkmening Adlı Goshgıcılarından Seydinin Goshguları, which was published by Gulmuhammedov in 1926, Ashgabat in Cedid alphabet, during the history of Turkmen language and idea.

Keywords

Gulmuhammedov, Literature, Poetry, Seyitnazar Seydi, Turkmenistan

References

• Aşirov, Tahir (2019a). “A. Gulmuhammedov (1885-1931)’un Türk Kurultayı ve Türklük Bilimine Bakışı”. A.Y.Ü. VIII. Uluslararası Türkoloji Kongresi. (8-10 Ekim 2019). Türkistan/İstanbul, 365-370.
• Aşirov, Tahir (2019b). “Sovyet Dönemi Türkmenistan’ında Eleştirel Düşüncenin Tarihi: M. Geldiyev (1889-1931) Örneği”. AYÜ Túrkologıa/Türkoloji Dergisi. 5(97): 21-29.
• Aşi̇rov, Tahir ve Albayrak, Çağdaş (2020a). “Sovyet Türkmenistanı’nın İlk Yıllarında Edebî Eleştiri -A. Gulmuhammedov ile H. Şahberdiyev Eleştirileri Bağlamında-”. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 3(1): 106-115.
• Aşi̇rov, Tahir ve Albayrak, Çağdaş (2020b). “Emir Ali Şir Nevaî. (1925). Muhakemetü’l-Lugateyn. (Haz. Abdülhakim Gulmuhammedov). Poltoratski [Aşkabat]: Türkmenistan Devlet Neşriyatı. 90 s.”. Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (TÜRKLAD), 4(1): 141-145.
• Aşi̇rov, Tahir ve Arıcan, Osman (2020). “A. Gulmuhammedov’a (1885-1931) Göre Türkistan’da Milli Matbuat”. Turkuaz Uluslararası Türk Dünyası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 1(1): 101-114.
• Garrıyev, S. A. (ed.) (1977). Türkmen Edebiyatının Tarıhı, III. tom. I. kitap. Aşkabat: Ilım neşiryatı.
• Seydî, (1926). Türkmenin Adlı Goşgıcılarından Seydî’nin Goşguları. (Tapıp Toplap Yazuvçı. A. Gulmuhammedov). Poltoratsk [Aşkabat]: Türkmenistan Dövlet Neşriyatı.