İstanbul’da Yaşayan Musevilerin Defin ve Matem Süreçlerinin Etnografik Analizi

Year 2024, Volume: 4 Issue: 1, 40 - 59, 30.06.2024

Mehmet Savaş Kurubacak

Abstract

Bu çalışmada, İstanbul’da yaşayan Musevilerin defin ve matem süreçlerinin etnografik analizi yapılmıştır. Çalışmanın kapsamını oluşturan analiz neticesinde elde edilen bulgular, İstanbul’da yaşayan Musevilerin günlük yaşantılarındaki inanışları, matem ritüelleri, mezarlık kültürlerininbelirlenmesi ve bu bağlamda betimlemelerde bulunulması gibi değişkenler çerçevesinde ele alınmış ve söz konusu bulgular olgusal olarak ifade edilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda, İstanbul’da yaşayan ve söz konusu toplum içerisinde kabul gören Musevilerin beyanları esas olarak kabul edilmiştir. Çalışma, 2021-2023 yılları arasında İstanbul’un Avrupa ve Asya yakalarında yapılmıştır. Ulaşılabilir hedef evren olarak İstanbul’da yaşayan Museviler ve cenaze işlemlerinde görevli kişiler örneklem seçilmiştir. Elde edilen bulgulara ilişkin durumları ve olayları İstanbul’da yaşayan Musevilerin gözünden anlamaya çalışmak için nitel araştırma deseni tercih edilmiştir. Yine aynı kapsamda; ölüm, ahiret inancı, matem, cenaze işlemleri, mezarlıkları ve kültürel değişimlerin etnografik yansıması sonucu dini söylemler ve dini ritüeller ile ortaya çıkan olgular üzerine inceleme yapıldığından etnografik araştırma/kültür analizi deseninden de faydalanılmıştır. Yüz yüze yapılan görüşmelerde yarı yapılandırılmış görüşme formları kullanılmış ve tümevarım veri analizi yapılmıştır.Bu çalışma neticesinde tabutla gömülme ve rehitsa (yıkama) odasının Müslümanlardan esinlenerek işletilebilir hale getirilmesi gibi net bulgular tespit edilmiştir. Buna ek olarak, mezar taşlarında ve objelerin, ölüm ve ölüm sonrası cenaze işlemlerinde, mezar açılmasında, gömü yönü değişikliğinde farklılıklar ve tüm bu süreçlerde Müslüman görevli çalıştırılması gibi değişiklikler detespit edilmiştir. Ayrıca 7 Ekim sonrası kısa vadede 5, 10 ve 15 yıl sonrası özellikle İstanbul’a olası Yahudi göçü olması düşünüldüğünde İstanbul’daki Yahudi habitusu başta olmak üzere ahiret inancına bağlı olarak dini ritüellerdeki, mezar taşlarındaki, gömü işlemlerindeki farklılıklar tespit edilebilecektir. Elde edilebilecek dini bulguların kültürel hegemonya kapsamında uzun vadedeki olgularının yansımalarına (siyasi, politik, sosyoekonomik) karşı kültürel etkileşim analizlerine yönelik senaryoların hazırlanması kaçınılmaz zorunluluk olarak görülmektedir.

Keywords

Tevrat, Yahudi, Tahara, kültürel hegemonya, 7 Ekim

Ethnographic Analysis of Burial and Mourning Processes of Jews Living in Istanbul

Abstract

In this study, an ethnographic analysis of the burial and mourning processes of Jews living in Istanbul was made. The findings obtained as a resultof the analysis that constitute the scope of the study were discussed within the framework of variables such as determining the beliefs, mourning rituals, cemetery cultures of the Jews living in Istanbul in their daily lives and making descriptions in this context, and these findings were tried to be expressed factually. In this context, the statements of Jews living in Istanbul and accepted by the society in question were accepted as the basis. The study was conducted on the European and Asian sides of Istanbul between 2021 and 2023. As the accessible target population, Jews living in Istanbul and people in charge of funeral services were selected as samples. Qualitative research design was preferred to try to understand the situations and events related to the findings from the eyes of Jews living in Istanbul. Again in the same context; Ethnographic research/cultural analysis pattern was also used since the study was conducted on the phenomena that emerged with religious discourses and religious rituals as a result of the ethnographic reflection of death, belief in the afterlife, mourning, funeral procedures, cemeteries and cultural changes. Semi-structured interview forms were used in face-to-face interviews and inductive data analysis was performed.As a result of this study, clear findings such as burial with a coffin and making the rehitsa (washing) room operable, inspired by Muslims, were identified. In addition, changes such as differences in gravestones and objects, death and post-mortem funeral procedures, opening of graves, changing the direction of burial, and the employment of Muslim officials in all these processes were also detected. In addition, considering the possible Jewish immigration to Istanbul in the short term after October 7 and 5, 10 and 15 years later, differences in religious rituals, tombstones and burial procedures can be detected depending on the belief in the afterlife, especially the Jewish habitus in Istanbul. It is seen as an inevitable necessity to prepare scenarios forcultural interaction analysis against the reflections of the religious findings that can be obtained in the long term (political, political, socioeconomic) within the scope of cultural hegemony.

Keywords

Torah, Jew, Tahara, Cultural Hegemony, 7 October.

References

• Allavici, İ.Yakar. “Ahala”. WhatsApp. (2022).
• Allavici, İ.Yakar. “Hanukiya”. WhatsApp. (2022).
• Allavici, İ.Yakar. “İstanbul Musevilerinin Tarihine Bakış”. WhatsApp. Ses Kaydı 1. (2022).
• Allavici, İ.Yakar. “İstanbul Musevilerinin Tarihine Bakış”. WhatsApp. Ses Kaydı 2. (2022).
• Allavici, İ.Yakar. “Türkiye Yahudilerinde Matem, Yas, Gelenek, Görenek, Mezarlık ve Ahiret İnancı”. WhatsApp. Ses Kaydı 1 (Ekim 2022).
• Allavici, İ.Yakar.” Kohen, Levi, İsrail Oğulları (12 kabile)”. WhatsApp. Ses Kaydı 2 (2022).
• Altaras, Nesi. “Türkiye Yahudi mezarlıkları arşivi açıldı”. avlaremoz.com. (2020).
• Altıntaş, Yusuf. “Yahudilikte Ahiret Anlayışı”. Hahambaşı Genel Sekreterliği. [e-mail]. (2022).
• Altıntaş, Yusuf. “Musevi İnancında Mezarlıkların Yeri”. Hahambaşı Genel Sekreterliği. [e-mail]. (2022).
• Altıntaş, Yusuf. “Musevilikte Ölüm ve Ölüm Ötesi Anlayışı”. Hahambaşı Genel Sekreterliği. [e-mail]. (2022).
• Akbıyık, Cenk. “Kültür Analizi ve Olgu Bilimi”. Slideplayer. (2016).
• Aşkenaz Musevi Mezarlığı. “Hevra Kadişa”. Çev. Gurbanov. Whatsapp Ses Kaydı (2022).
• Atababalar. Wikipedia. (2022).
• Atam. “Atatürk’ün Söylem Demeçleri”. atam.gov.tr. (2024).
• Baltacı, Ali. “Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme”. Bülent Ecevit Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 7-1 (2018) 231-274.
• Baltacı Ali. “Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır?” Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 5-2. (2019) 368-388.
• Erdim, Ümit. “İstanbul’daki Musevi Okulları ve Koruma Sorunları, Ortaköy Etzahayim Sinagogu Musevi Mektebi Örneği”. İstanbul Kültür Üniversitesi. YÖK Tez Merkezi. (2019).
• İncil-Tevrat-Zebur. Erişim Adresi: https://incil.info/ (2022).
• Jewishturkstones. “Mezarlık arşivleri”. Tel Aviv Universitesi Goldstein-GorenDiaspora Araştırma Merkezi. (2021).
• Kadiş. “Kadiş Duası”. İstihbarat.club.kadis. (2022).
• Sami Dilleri. “Sami_dilleri”. Wikipedia.org. (2024).
• Salomao, Angelica. “Nitel Araştırmalarda Yarı Yapılandırılmış Görüşmeler”. mindthegraph.com (2023).
• Siliki, Natan. “Hevra Kadişa İşlemleri, Ölüm, İstanbul’da Mezarlıklar”. Röportaj/Kayıt. 1. İstanbul Sefarad Arnavutköy Musevi Mezarlığı. İstanbul. (2022).
• Siliki, Natan. “Hevra Kadişa İşlemleri, Ölüm, İstanbul’da Mezarlıklar”. Röportaj/Kayıt. 2. İstanbul Sefarad Arnavutköy Musevi Mezarlığı. İstanbul. (2022).
• Tevrat-Zebur-İncil.” Bible”. (2024).
• Üstündağlı, Elif. “Çoğul Modernlikler: Musevi Tüketicilerin Ritüel Tüketimleri”. Doktora Tezi. Ege Üniversitesi. YÖK Tez Merkezi. (2014).